Τα δικαιώματα του παιδιού...

 ➤  Του ΓΙΩΡΓΟΥ Ι. ΚΑΛΕ, Φιλολόγου

  Για πολλοστή φορά τα πέντε τελευταία χρόνια σχεδόν όλοι μας πληροφορηθήκαμε από τα μέσα ενημέρωσης ότι πολλά παιδάκια πηγαίνουν νηστικά στο σχολείο τους και ότι παρουσιάζουν λιποθυμικές τάσεις. Αναφέρθηκε παρόμοιο περιστατικό σε σχολείο της Κρήτης τις τελευταίες μέρες. Και ποιος ξέρει πόσα αποσιωπώνται για τον άλφα ή βήτα λόγο; Κάθε φορά που ακούω για τέτοιο περιστατικό γυρίζω μερικές δεκαετίες πίσω, τότε που η πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας βίωνε ανάλογες καταστάσεις. Θα θυμούνται οι παλιότεροι το γάλα σκόνη για πρωινό και το πλιγούρι ή τα μακαροτσίνια για γεύμα στο σχολείο. Ευτυχώς που υπήρχαν και αυτά.
Αλλά κάθε φορά που ακούω για νηστικά παιδιά θυμάμαι επίσης εκείνο το «βασίλμα ’λιού» που μας έλεγαν οι γονείς μας, όταν, πριν σουρουπώσει, τους ζητούσαμε να φάμε. Αντί για φαγητό μας πετούσαν τη φράση «δεν κάνει να φάτε βασίλμα ’λιού» χωρίς ποτέ να μας εξηγήσουν τι σημαίνει, γιατί μπορεί και να μη γνώριζαν, αλλά να το είχαν κληρονομήσει από τους γονείς τους, οπότε με άδειο το στομάχι συνεχίζαμε το παιχνίδι μέχρι να νυχτώσει και να πάμε να φάμε. Μιλάμε για δικαιώματα του παιδιού!
Μεγαλώσαμε με αυτή τη φράση - στερεότυπη αντίληψη χωρίς, όπως προανέφερα, να γνωρίζουμε το νόημά της. Όταν έφτασα σε μια ηλικία που μπορούσα να αποκωδικοποιώ κάποια φραστικά κλισέ όπως αυτό, κατάλαβα ότι σήμαινε βασίλεμα ήλιου, αλλά και το σημαντικότερο, ότι δεν έπρεπε να φάμε με το βασίλεμα του ήλιου γιατί μέχρι να κοιμηθούμε θα ξαναπεινούσαμε και δεν υπήρχε τόσο φαγητό ή θα έλειπε από την επόμενη μέρα! Βλέπετε ότι η πενία επινοούσε τέτοια τεχνάσματα, που βόλευαν και τους γονείς, οι οποίοι δεν αισθάνονταν καλά να πουν στα παιδιά τους ότι δεν έχουν πολύ φαγητό. Να κάνουμε και μια παραχώρηση για να δεχτούμε ότι ως έναν βαθμό μια τέτοια κατάσταση πενίας -αφήνω την Κατοχή- ήταν αιτιολογημένη, αλλά όχι δικαιολογημένη, γιατί η χώρα έβγαινε από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και από τον Εμφύλιο.
Ακολούθησαν ωστόσο μερικές δεκαετίες ανάπτυξης και προόδου, αλλά σήμερα γυρίσαμε πάλι σε εικόνες και καταστάσεις  της δεκαετίας του ’50. Και καλά τότε δεν είχαν αναγνωριστεί ακόμα τα Δικαιώματα του Παιδιού, σήμερα όμως, αν διαβάσει κανείς τη Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού (20 Νοεμβρίου 1959), θα διαπιστώσει την τεράστια διάσταση που υπάρχει μεταξύ των αρχών της Διακήρυξης και της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας. «Η Γενική Συνέλευση προβαίνει σ' αυτή τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Παιδιού για να μπορεί το παιδί να ζήσει ευτυχισμένο τα παιδικά του χρόνια και να απολαμβάνει, για το δικό του καλό και το καλό της κοινωνίας, τα δικαιώματα που περιέχονται στη Διακήρυξη και καλεί τους γονείς, τους άνδρες και τις γυναίκες σαν άτομα, τις εθελοντικές οργανώσεις, τους φορείς της τοπικής αυτοδιοικήσεως και τις εθνικές κυβερνήσεις να αναγνωρίσουν τα δικαιώματα αυτά και να επιδιώξουν την τήρησή τους με νομοθετικά και άλλα μέτρα που θα ληφθούν προοδευτικά σύμφωνα με τις ακόλουθες αρχές…».
Αλήθεια, πού βρίσκονται και τι κάνουν οι τόσοι πολλοί  υπεύθυνοι για τα δικαιώματα του παιδιού; Μήπως τους βολεύει να είναι πολλοί για να  μεταθέτει ο ένας τις ευθύνες του στον άλλον; Εμείς που μεγαλώσαμε με το  «βασίλμα ’λιού» μπορούμε να καταλάβουμε καλύτερα τα παιδάκια που με την ανατολή του ήλιου ξεκινάνε νηστικά για το σχολείο γιατί βιώσαμε ίσες ευκαιρίες στην πείνα! Συμπέρασμα: βασίλμα ’λιου = βασίλμα πολιτισμού!
Έτσι, για την επέτειο της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Παιδιού!