Η «λυκειοποίηση» των πανεπιστημίων...

Γράφει ο XPHΣTOΣ B. MAΣΣAΛAΣ* πρώην Πρύτανης Πανεπ. Ιωαννίνων

Η κρίση συνεχίζεται και μαζί οι περικοπές προς κάθε κατεύθυνση. Όπως έλεγε ο Β. Ουγκώ, η κρίση δεν ξεπερνιέται κόβοντας τα κονδύλια για την κουλτούρα, αλλά διπλασιάζοντάς τα.
Με τον ερχομό της κρίσης, η χώρα μας άρχισε σταδιακά μια διαδικασία αποδόμησης της εκπαίδευσης, υιοθετώντας μια διαδικασία που οδήγησε στη «λυκειοποίηση» των πανεπιστημίων. Με την επιλογή αυτή, η λειτουργία των πανεπιστημίων έγινε λίαν προβληματική τόσο από την έλλειψη οικονομικών πόρων και ανθρώπινου δυναμικού όσο και από το καλλιεργούμενο περιβάλλον αβεβαιότητας από τις πράξεις και πρακτικές του υπουργείου παιδείας. Έτσι, κάθε μέρα αναφύονται και νέα προβλήματα που αυξάνουν την κατήφεια, με τελευταίο αυτό των μετεγγραφών. Ένα πρόβλημα που δείχνει την προχειρότητα αντιμετώπισης της εκπαίδευσης...
Εκείνο που θα περίμενε κανείς από την ηγεσία μιας δοκιμαζόμενης χώρας είναι ο σχεδιασμό της  παιδείας με όρους του μέλλοντος. Αντί να κάνει αναξιόπιστη τη λειτουργία των πανεπιστημίων, θα περίμενε κανείς να την ενισχύσει δίνοντας έμφαση στην ενίσχυση της βασικής έρευνας και στη σύνδεσή της με τη διδασκαλία. Ο λόγος αυτής της αντιμετώπισης είναι απλός: α) διαχωρίζοντας την έρευνα από τη διδαχή καταλήγουμε να συρρικνώνουμε τα μαθήματα σε μια επιφανειακή και μηχανιστική επανάληψη του υπάρχοντος...και β) οι μεγάλες ανακαλύψεις είναι αποτέλεσμα ερευνών που δεν είχαν κανένα χρηστικό σκοπό.
Σε ένα ελκυστικό ακαδημαϊκό περιβάλλον διαμορφώνεται η ηγεσία του αύριο σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Το γεγονός αυτό επιβάλλει τη δημιουργία περιβάλλοντος για μελέτη απόκτησης γνώσεων, που ελεύθερες από κάθε ωφελιμιστικό εμπόδιο, ωριμάζουν τους νέους/νέες και τους κάνουν αυτόνομους. Βέβαια, είναι παράλογο να θέσει κανείς υπό συζήτηση την προτεραιότητα των ειδικών γνώσεων στον κάθε επιστημονικό κλάδο, αλλά κανένα επάγγελμα δε μπορεί να ασκηθεί με συνειδητό τρόπο αν οι τεχνικές αρμοδιότητες που αυτό απαιτεί δεν υποταχθούν σε μια ευρύτερη πολιτιστική διαμόρφωση που ενισχύει την αισθητική και τη φαντασία.
Μια επίσκεψη σε ένα πανεπιστημιακό campus μας γεμίζει θλίψη, καθώς όλα δίνουν την εικόνα της παρακμής. Οι υποδομές υπολειτουργούν, οι διδάσκοντες, υπερφορτωμένοι με διδακτικό έργο, δεν έχουν χρόνο και κουράγιο για παραγωγή νέας γνώσης, η αλληλεπίδραση με άλλες ακαδημαϊκές και ερευνητικές κοινότητες συρρικνώνεται από έλλειψη οικονομικών πόρων και ο μόνος συνωστισμός που παρατηρείται είναι στο φοιτητικό εστιατόριο τις ώρες σίτισης...
Η χώρα μας έχει προ πολλού εγκαταλείψει το ενδιαφέρον της για τις ανθρωπιστικές σπουδές. Το γεγονός αυτό σημαίνει ότι δεν αξιοποιεί το χώρο της που είναι ανοιχτό μουσείο και την ιστορία της για να καταστεί διεθνές κέντρο κλασικών σπουδών. Η αδιαφορία για την αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων μας  με την ανάπτυξη των σχετικών ακαδημαϊκών μονάδων (διατροφής, υλικών, ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, κ.ά.) συμπληρώνει την ανυπαρξία προοπτικής για ένα ελπιδοφόρο μέλλον.
Η πολιτική ηγεσία στο σύνολό της πρέπει να κατανοήσει ότι, χωρίς υψηλής στάθμης πανεπιστημιακή εκπαίδευση, η χώρα μας θα βρίσκεται συνεχώς σε κρίση  και ότι το μήνυμα του Β. Ουγκώ είναι πάντα επίκαιρο και εκφράζει τη ζητούμενη λύση...

✴✴✴
* Ο Καθηγητής κ. Χρήστος Β. Μασσαλάς είναι πρώην Πρύτανης
του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. E-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.