Χριστιανική πίστη και Ιατρική Επιστήμη…

l Ο Ιούλιος που πέρασε (ο Αλωνάρης ή αλωνιστής, για το λαό) είναι γεμάτος από χριστιανικές γιορτές (Αγ. Αναργύρων, Αγ. Κυριακής, Αγ. Μαρίνης, Προφήτου Ηλία, Αγ. Παρασκευής, Αγ. Παντελεήμονος κ.α.). Θα σταματήσουμε σήμερα στο πρόσωπο του αγίου ιατρού και ιαματικού Παντελεήμονος. Η διπλή του ιδιότητα, του αγίου και του ιατρού, που θεραπεύει σώματα και ψυχές, μας δίνει την αφορμή να εκθέσουμε κάποιες σκέψεις και απόψεις στο θέμα των σχέσεων χριστιανικής πίστης και ιατρικής επιστήμης, αγιότητας και ιατρικής γνώσης.
Ο Άγιος Παντελεήμων γεννήθηκε στη Νικομήδεια της Βιθυνίας την εποχή, που Ρωμαίος αυτοκράτορας ήταν ο τρομερός εχθρός και διώκτης του Χριστιανισμού, ο Μαξιμιανός. Σπουδάζει την ιατρική επιστήμη και αποκτά μια σπάνια επιστημονική μόρφωση. Δάσκαλός του ήταν ο περίφημος γιατρός Ευφρόσυνος, ο οποίος και τον θαυμάζει για τις επιδόσεις του. Μετά τον θάνατο του πατέρα του ελευθερώνει τους δούλους, δίνοντάς τους μεγάλα χρηματικά ποσά. Πουλάει και μοιράζει την περιουσία των γονέων του στους φτωχούς, ενώ ο ίδιος μένει φτωχός με μόνη περιουσία την επιστήμη του, την οποία και αξιοποιεί για το καλό και τη σωτηρία των ασθενών του. Αρχίζει τη δουλειά: Διδάσκει, παρηγορεί, συμπονεί, θεραπεύει και στηρίζει τους αδελφούς. Κι όλα αυτά χωρίς αργύρια (χωρίς χρήματα, δωρεάν). Ήταν κι αυτός ανάργυρος γιατρός. Η φήμη του έφτασε παντού, αφού πολύς κόσμος θεραπεύεται και από τις αρρώστιες του σώματος και από της ψυχής.
Γνωρίζει το φως του Χριστού. Όλοι οι ειδωλολάτρες γιατροί ορκίζονται να τον ξεκάνουν. Τον κατηγορούν, λοιπόν, στον αυτοκράτορα Μαξιμιανό, πως είναι χριστιανός και εργάζεται ανάμεσα στους χριστιανούς. Ακολουθούν τα μαρτύρια και παραδίδει το πνεύμα του στον Θεό μετά τον αποκεφαλισμό του, το 305 μ.Χ.
Ο Άγιος Παντελεήμων, ο ιατρός άγιος, πέραν των άλλων που γνωρίζουμε για τη ζωή του, μας τοποθετεί απέναντι σ’ ένα μεγάλο πρόβλημα, σε μια ιδιάζουσα σχέση: Χριστιανική πίστη και αγιότητα-Ιατρική επιστήμη και γνώση. Έτσι προκύπτει το ερώτημα: Συμβιβάζονται, συνεργάζονται ή αντιτίθενται η μία την άλλη;
Το πρόσωπο του αγίου δίνει θετική απάντηση: Συναδελφωμένες και συνεργαζόμενες προσφέρουν πνευματικές και ιατρικές υπηρεσίες στον όλο άνθρωπο, που είναι ψυχοσωματική οντότητα και παρατηρείται το φαινόμενο της αλληλεπίδρασης σώματος και ψυχής σ’ αυτόν. Έτσι, η μεν Πίστη θεραπεύει την ψυχή, που γίνεται πολλάκις αφορμή και σωματικής νόσου, η δε Ιατρική το σώμα, χωρίς να παραθεωρεί τον ψυχικό παράγοντα. Η Πίστη, τουτέστιν ο ίδιος ο Δημιουργός, κατά τη βούλησή του, θεραπεύει με θαυμαστό και θαυματουργικό τρόπο και το σώμα. Έχουμε άπειρες ομολογίες διάσημων γιατρών για τέτοια θαύματα θεραπείας ασθενών. Αναφέρω για παράδειγμα το βιβλίο του ιατρού Κίλλιαν, με τίτλο: «Πίσω μας στέκει ο Θεός» ή τα γνωστά συγγράμματα του ιατροφιλόσοφου Αλέξη Καρέλ που αναφέρονται στην προσευχή και το θαύμα, σε σχέση με ψυχοσωματικές θεραπείες. Ισχύει αυτή η θετική σχέση, αφού:
• Η Αγία Γραφή (και μάλιστα η Π. Διαθήκη) μας συμβουλεύει: «Να αποδίδεις στο γιατρό τις τιμές που του ανήκουν, γιατί αυτόν ο Κύριος τον έχει ορίσει στο λειτούργημά του. Ο Ύψιστος δίνει στο γιατρό τη γνώση να γιατρεύει… Το γιατρό η ικανότητά του τον αναδεικνύει…» (Σοφία Σειράχ 38,1-3). Επομένως, η απόρριψη του ιατρού είναι ενοχή και γιατί όχι και αμαρτία. Και στη συνέχεια τονίζει το αγιογραφικό κείμενο ότι: «Ο Κύριος δημιούργησε τα φάρμακα από τη γη κι ο άνθρωπος που έχει φρόνηση δε θα διστάσει να τα χρησιμοποιήσει… Αυτός έδωσε στους ανθρώπους την ικανότητα να γνωρίζουν αυτά τα φάρμακα, ώστε να τον δοξάζουν με τα έργα του τα θαυμαστά μ’ αυτά γιατρεύει ο γιατρός κι απαλύνει τον πόνο. Μ’ αυτά κι ο φαρμακοποιός κάνει τα μίγματα. Μ’ αυτόν τον τρόπο συνεχίζει ο Κύριος το δημιουργικό του έργο και στους ανθρώπους δίνει πάνω στη γη. Παιδί μου τις αρρώστιες σου μην τις παραμελείς αλλά στον Κύριο να προσεύχεσαι κι αυτός θα σε γιατρέψει» (Σοφία Σειράχ 38, 4-9). Κι ολοκληρώνεται η συμβουλή του Θεού προς τον άνθρωπο λέγοντάς του ότι, πέρα από τη θυσία σου σε μένα «κάλεσε και τον γιατρό, γιατί ο Κύριος τον έχει ορίσει στο λειτούργημά του. Και να μη φύγει από κοντά σου, γιατί σου είναι χρήσιμος. Εξάλλου υπάρχουν και περιπτώσεις που η θεραπεία σου βρίσκεται στα χέρια των γιατρών. Αλλά και αυτοί στον Κύριο θα προσευχηθούν για να μπορέσουν να ανακουφίσουν και να θεραπεύσουν τον πόνο ή και να σώζουν μια ζωή. Εκείνος που αμαρτάνει ενάντια στον Πλάστη του, αξίζει ν’ αρρωστήσει και να έχει ανάγκη το γιατρό» (Σοφία Σειράχ 38, 12-15).
• Ο Χριστός ήταν και είναι ο ιατρός των ψυχών και των σωμάτων μας (πολλά τα θαύματα των θεραπειών) και συνεχίζει να θεραπεύει είτε μέσω της ιατρικής επιστήμης είτε με τα πνευματικά μέσα της πίστης, της προσευχής και των ιερών μυστηρίων της Μετάνοιας, της Θ. Ευχαριστίας και του Ευχελαίου. Αυτά θεραπεύουν και το σώμα και την ψυχή. Μια τέτοια θεραπευτική πρακτική εφαρμόζεται λ.χ. σε νοσοκομείο της Τύλσα της Οκλαχόμα (Η.Π.Α.), όπου οι ασθενείς περνούν πρώτα από πνευματική θεραπεία, ψυχοθεραπεία, και κατόπιν λίγοι είναι εκείνοι που υποβάλλονται σε ιατρική και φαρμακευτική αγωγή, αφού αποδείχτηκε ότι έπασχαν ψυχικά και σωματικά (παθολογικά).
• Ο ευαγγελιστής Λουκάς, που έγραψε το ευαγγέλιό του και τις «Πράξεις Αποστόλων» ήταν και γιατρός. Αυτό φαίνεται και από ιατρικούς όρους που χρησιμοποιεί στο ευαγγέλιο αλλά και από το ότι προσέφερε, κατά πάσαν πιθανότητα, τις ιατρικές του υπηρεσίες στον απόστολο Παύλο, του οποίου υπήρξε συνεργός και συνέκδημος.
• Οι Άγιοι Απόστολοι (οι 12 και 70) δίδασκαν και θεράπευαν συγχρόνως ασθενείς και στο σώμα και στην ψυχή: «Και απέστειλεν αυτούς… υπάγετε… και θεραπεύετε τους εν αυτή ασθενείς…» (Λουκ. 10, 1-17). Και αλλού, λέγει ο Λουκάς: «εξερχόμενοι δε διήρχοντο κατά τας κώμας ευαγγελιζόμενος και θεραπεύοντες πανταχού» (Λουκ. 9,6)
• Έχουμε αγίους ιατρούς, όπως λ.χ. τους Αγίους Αναργύρους και τον Άγιο Παντελεήμονα. Αυτοί και θεράπευαν ανιδιοτελώς και θαυματουργικά τους ασθενείς.
• Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας αναδείχτηκαν μεγάλοι όχι μόνο για τα πολλά συγγράμματά τους αλλά και γιατί υπηρέτησαν και το ιερό θυσιαστήριο του Θεού και τον ναό του πνεύματος (δηλ. του σώματος) ως ιερείς-επίσκοποι και ιατροί, όπως λ.χ. ο πανεπιστήμων Μέγας Βασίλειος.
• Γνωστός σήμερα ανά τον κόσμο είναι ο Άγιος Λουκάς, επίσκοπος Συμφερουπόλεως και Κριμαίας (της Ρωσίας), που ήταν άριστος και διάσημος χειρουργός, καθηγητής Ιατρικής Πανεπιστημίου (20ος αι.). Ο Άγιος μαρτύρησε από το τότε αντιεκκλησιαστικό ολοκληρωτικό καθεστώς της άλλοτε Σοβιετικής Ένωσης, με την κατηγορία ότι ήταν χριστιανός και επιτελούσε και θαύματα, ενώ ζούσε ακόμη (κυκλοφορούν βιβλία σχετικά με τον βίο, το μαρτύριο και τα θαύματα του αγίου ιατρού Λουκά).
• Επί αιώνες υπήρχαν και υπάρχουν διάσημοι και κορυφαίοι γιατροί, που συνεδύαζαν στο πρόσωπό τους την ιατρική και την ιεροσύνη, τον μοναχισμό και την ιατρική γνώση. Γενικότερα, όμως, χιλιάδες ιατρών διέπρεψαν στην ιατρική πράξη, ενώ συγχρόνως ήταν και βαθιά θρησκευόμενοι, πιστά μέλη της Εκκλησίας του Χριστού. Ιδιαίτερα υπάρχουν ακόμη ονομαστοί Ψυχίατροι, οι οποίοι συνιστούν μαζί με τα ιατρικά  και τα πνευματικά μέσα της Εκκλησίας μας για την ψυχοθεραπεία (θεραπεία ψυχικών νοσημάτων), όπως λ.χ. ο Πωλ Τουρνιέ ή ο Άριστος Ασπιώτης, με το ογκώδες μάλιστα συγγραφικό του έργο γύρω από την ψυχική και σωματική υγεία του ανθρώπου. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε πολλά παραδείγματα από τον ελληνικό χώρο που είναι ιερωμένοι και ιατροί (λ.χ. Στυλιανός Καρπαθίου, ψυχίατρος-ιερέας, Βασίλειος Θέρμος, παιδοψυχίατρος, Δανιήλ Σιάπικας, ιερέας-ιατρός). Από τους ξένους αναφέρουμε ενδεικτικά τους: Jean - Claude Hiller, στην Avignon της Ν. Γαλλίας, ιατρό ορθόδοξο πιστό οικογενειάρχη με 4 παιδιά, που έχει γίνει ιερέας και ήταν η ψυχή της ενορίας. Απεβίωσε τον Ιούλιο του 2010.
• Ambr Backhaus, γιατρό και ιερέα στο Αμβούργο.
• Authouy Bloom, γιατρό στο Παρίσι και κατόπιν επίσκοπο στο Λονδίνο (Βλέπε βιβλίο: Αθαν. Π. Παλούκα - Ευτυχίας Π. Παλούκα, Επιστήμη και Χριστιανική θρησκεία ως συμβιβαστικές έννοιες, αυτοέκδοση, Αθήνα 2012, σ. 42-44).
• Τέλος, επιστημονικοί Ιατρικοί Σύλλογοι έχουν ως προστάτη τους κάποιον άγιο ή αγία, όπως λ.χ. ο Οδοντιατρικός έχει τον Άγιο Αντίπα, επίσκοπο Περγάμου και ο Οφθαλμιατρικός την Αγία Παρασκευή.
Όλα τα ανωτέρω, και όσα έχουν παραληφθεί λόγω στενότητας χώρου, αποδεικνύουν ότι συνεργαζόμενες η πίστη και η ιατρική επιστήμη επιτελούν θαύματα, θεραπεύοντας ψυχοσωματικά τους ασθενείς.
Όμως, ας μην ξεχνάμε όλοι μας, ότι είμαστε όχι μόνο σώμα αλλά και ψυχή, και κυρίως ψυχή/πνεύμα. Επειδή ακριβώς παραθεωρήσαμε, κυρίως σήμερα, την ψυχή και τροφοδοτήσαμε μονομερώς το σώμα μας, παρατηρείται ότι ο άνθρωπος πάσχει, ιδιαίτερα στη εποχή μας, από ψυχικά νοσήματα περισσότερο και λιγότερο από σωματικά. Στο χέρι μας είναι να βρούμε και πάλι το ισοζύγιο και να καταφεύγουμε αντίστοιχα στην Εκκλησία μας και στην ιατρική επιστήμη, για να εξασφαλίσουμε τον μεγάλο θησαυρό, που δεν είναι άλλος από την ψυχοσωματική μας υγεία.