Ο εκσυγχρονισμός της Ευρώπης...

Είναι διάχυτος ο φόβος ότι η παγκοσμιοποίηση απειλεί τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες και αποβλέπει στην επιβολή μιας ενιαίας μορφής πολιτισμού σε παγκόσμια κλίμακα. Η αλήθεια είναι ότι μια τέτοια απειλή είναι υπαρκτή  μόνο όταν οι πολιτισμικές ταυτότητες έχουν ατονήσει από μόνες τους. Η παγκοσμιοποίηση ενοχλείται μόνο από ό, τι δεν θεωρεί τη γνώση ως χρηστικό εργαλείο προώθησης της ατομικής ευημερίας μέσω της οικονομικής ανάπτυξης. Στο νέο διεθνές περιβάλλον, ένας λαός που αφιερώνει περισσότερο χρόνο στη διασκέδαση παρά στην εργασία και δεν προάγει την οικονομία, πρέπει να αλλάξει νοοτροπία.
Το γεγονός αυτό οδηγεί αβίαστα στο συμπέρασμα: αν ένα κράτος δεν έχει δομημένη την παιδεία με τρόπο που να εξυπηρετεί την παραγωγή, πρέπει να προβεί στις ανάλογες, συμβατές με τις νέες αξίες, μεταρρυθμίσεις. Η Ελλάδα είναι ένα παράδειγμα.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο πολιτισμός της παγκοσμιοποίησης, σε μεγάλο βαθμό, ομογενοποιεί πολιτισμικά και καταστρέφει περιβαλλοντικά. Υπάρχει μόνο μια ελπίδα για να σταματήσει ή να επιβραδυνθεί αυτή η διαδικασία: οι χώρες να αναπτύξουν αρκετά ισχυρά περιβαλλοντικά «φίλτρα», ώστε να αποφευχθεί η αλλοτρίωση της κουλτούρας και του περιβάλλοντός τους.
Σε κοινωνίες που έχουν ισχυρούς και λειτουργικούς θεσμούς, η δαιμονοποίηση της παγκοσμιοποίησης δεν ωφελεί, καθώς καμία παγκοσμιοποίηση δεν μπορεί να εξαφανίσει τις πολιτισμικές ταυτότητες, εκτός αν οι λαοί παύσουν να δημιουργούν. Από την όσμωση των πολιτισμών καμία πολιτισμική ταυτότητα που έχει περιεχόμενό της την αλήθεια δεν κινδυνεύει.
Ιδιαίτερα, η Ευρώπη μπορεί να διασώσει την ενότητα του ανθρώπου και τις αξίες του, όχι φυσικά μέσα από την ομογενοποίηση που θα ισοπέδωνε τους πολιτισμούς, αλλά αντίθετα, μέσα από την τέλεια αναγνώριση των πολιτισμικών διαφορών, πράγμα που δεν εμποδίζει τη λειτουργία σε ευρύτερο επίπεδο της διαδικασίας ενοποίησης και νέας διαφοροποίησης.
Ο βασικός θεσμός της Ευρώπης, το ευρωκοινοβούλιο, πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες ώστε τα κράτη μέλη να συνειδητοποιήσουν ότι ο συνασπισμός τους  είναι ο τόπος του αντιπαραθετικού λόγου, δηλαδή ο τόπος όπου διατυπώνονται και αντιπαρατίθενται οι διάφοροι προβληματισμοί επί σημαντικών θεμάτων  που ενδιαφέρουν τους ευρωπαίους πολίτες και όπου καθορίζεται το φάσμα των λύσεων για τις οποίες οι διάφοροι δρώντες θα έρθουν σε σύγκρουση ή και διαπραγμάτευση. Μέσα από τη σύγκρουση οι διαφορές εξαγνίζονται για ο κοινό καλό.
Με τον τρόπο αυτό, διαμορφώνεται πλέον ένα νέο πλαίσιο δράσης, όπου ορίζονται οι θεμελιώδεις κανόνες γύρω από τους οποίους οι κοινωνίες και οι πολίτες τους θα αναστοχαστούν τη σχέση τους με τον κόσμο.
Στο νέο περιβάλλον η πορεία της Ευρώπης πρέπει να βασιστεί, κυρίως, στον εκσυγχρονισμό των εκπαιδευτικών της δομών, στις πολιτισμικές της αξίες, στην κουλτούρα του μωσαϊκού των λαών της και στη ρήση του Αριστοτέλη: «συνολικά, βρίσκεις πλούτο πολύ περισσότερο στη χρήση παρά στην ιδιοκτησία».
✴✴✴
* Ο Καθηγητής κ. Χρήστος Β. Μασσαλάς είναι πρώην Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
E-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.