Ο ναζισμός ισοπέδωσε τη ζωή και συνείδηση λαών…

Διαπιστώσεις...

Ο ναζισμός ισοπέδωσε τη
ζωή και συνείδηση λαών…

 Με αφορμή πρόσφατες εκδηλώσεις για το ολοκαύτωμα του Αηδονοχωρίου*
 ➤  Του ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ ΒΛΑΧΟΥ

* Στην διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου ο γερμανικός στρατός διέπραξε εκατοντάδες εγκλήματα πολέμου κατά του άμαχου πληθυσμού, σε όλη σχεδόν την κατεχόμενη από τους Ναζί, Ευρώπη. Τεράστιος είναι ο κατάλογος των ελληνικών χωριών που κάηκαν από το γερμανικό στρατό, στην διάρκεια της κατοχής και χιλιάδες τα θύματα του άμαχου πληθυσμού που σφαγιάστηκαν στο όνομα του
Ναζισμού, του φρικιαστικότερου παραλογισμού που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα. Το χωριό μας γνώρισε και αυτό εκείνη την βαρβαρότητα, όπως αυτή εφαρμόστηκε, από τους δολοφόνους, γερμανούς καταδρομείς, της 1ης ορεινής μεραρχίας, της «Εντελβάις».
Ο ιερός τούτος, τόπος, το μαρτυρικό Αηδονοχώρι, η παλιά Οστανίτσα, κρύβει μέσα του μια ολόκληρη ιστορία. Πριν από 71 χρόνια βίωσε τη φρίκη του πολέμου και την πλήρωσε με τη θυσία των 22 αθώων, αμάχων, συγχωριανών μας.
Ήταν η 8η Ιουλίου 1943. Οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού βρισκόταν στον κάμπο, άλλοι για να θερίσουν, άλλοι για να σκαλίσουν τα καλαμπόκια τους και άλλοι για να ποτίσουν τους αγρούς τους.
Γύρω στις 4 το απόγευμα, ακούγονται δύο εκρήξεις βαρέως πυροβολικού στη Μελισσόπετρα. Μετά από πέντε περίπου λεπτά, ακούγονται άλλες εκρήξεις στη θέση «Κάναλες», στην πλευρά του χωριού μας, ενώ ταυτόχρονα, ένα αεροπλάνο πετούσε, σε χαμηλό ύψος, μεταξύ Μέρτζιανης και Προφήτη Ηλία Αηδονοχωρίου. Οι εκρήξεις και το αεροπλάνο συνετέλεσαν στο να πανικοβληθεί ο κόσμος και να πάρει τον δρόμο της επιστροφής για το χωριό. Κάποιοι από τους κατοίκους έτρεξαν στα σπίτια τους, για να πάρουν λίγα, από τα υπάρχοντά τους, ενώ οι υπόλοιποι κατέφυγαν, μέσα από τις χαράδρες, προς το βουνό Βορτόπι για να σωθούν και κρύφτηκαν στην σπηλιά, στη θέση «Κόλια Πέστη».
Την πρώτη μέρα, οι γερμανοί καταδρομείς της «Εντελβάις», που ερχόντουσαν από βορειοανατολικά και μια ακόμη διμοιρία, από τα βορειοδυτικά, στη θέση «Άγιος Δημήτριος», έκαψαν μια καλύβα, του Μάνθου Τζέτη και το σπίτι του Λεωνίδα Ευαγγέλου.
Την επόμενη μέρα, στις 9 Ιουλίου 1943, οι γερμανοί ορεινοί καταδρομείς της «Εντελβάις» εισέβαλαν στο χωριό μας αποφασισμένοι να το αιματοκυλήσουν και να ευτελίσουν κάθε έννοια ανθρώπινου πολιτισμού.
Το τι επακολούθησε, είναι αδύνατον να περιγραφεί. Αδύνατον να χωρέσει ο ανθρώπου νους το τι διέπραξαν οι γερμανοί καταδρομείς της «Εντελβάις» στο χωριό μας. Οι ζοφερές σκηνές της Κολάσεως ωχριούν μπροστά στη φρίκη, όπως αυτή εκτυλίχτηκε μέσα στο χωριό.
Ο τότε Πρόεδρος, της Κοινότητας Κωνσταντίνος Δήμου μέσα από το προσωπικό του ημερολόγιο μας περιγράφει το χρονικό της καταστροφής, διασώζοντας τις τραγικές μνήμες εκείνης της εποχής, αναφέροντας μάλιστα και τον ονομαστικό κατάλογο από τα περισσότερα αθώα θύματα που εκτελέστηκαν ή κάηκαν στην πυρά από τους «Εντελβάις». Οι καταδρομείς δολοφόνησαν εν ψυχρώ 22 κατοίκους του χωριού. Εκτελέστηκαν δια πυροβόλου όπλου, ενώ κάποιοι κάηκαν μέσα στα σπίτια τους.
Βέβαια, ο κατάλογος αυτών των τραγικών θυμάτων διευρύνεται ακόμη περισσότερο, διότι μετά από προσωπικές μου έρευνες σε αρχειακά υλικά κατάφερα να ταυτοποιήσω και άλλα ονόματα συγχωριανών μου που θανατώθηκαν ή απεβίωσαν εξ αιτίας των κακουχιών,της γερμανικής κατοχής στην διάρκεια, του πολέμου. Το 1945 η επιτροπή Μπαλάνου με εντολή, της τότε μεταπελευθερωτικής Κυβερνήσεως κατέγραψε τις ναζιστικές θηριωδίες, σ' όλα τα χωριά της Ηπείρου.
Στο δικό μας χωριό η επιτροπή Μπαλάνου διαπίστωσε ότι είχε δεχτεί επίθεση από το γερμανικό πυροβολικό, ενώ στη συνέχεια κατελήφθη από γερμανική μονάδα που συνοδευόταν από Αλβανούς οδηγούς οι οποίοι γνώριζαν τα μονοπάτια της περιοχής. Η Έκθεση που συντάχτηκε το 1945, αποτυπώνει ρεαλιστικά το χρονικό της καταστροφικής μανίας των δολοφόνων γερμανών καταδρομέων, που, κυριολεκτικά, διέλυσαν το άλλοτε περήφανο χωριό μας.
Συνολικά, κάηκαν ολοσχερώς 120 σπίτια, ενώ εκλάπησαν από τους «Εντελβάις» 3.500 αιγοπρόβατα, 100 βόδια και γελάδια και 80 άλογα και μουλάρια, για τις δικές τους ανάγκες.
Οι επιζώντες Αηδονοχωρίτες, έζησαν το δικό τους δράμα, καθώς βασανίστηκαν από την πείνα, τις αρρώστιες και τις κακουχίες της Κατοχής. Μετά την απελευθέρωση της πατρίδας μας, στο χωριό μας τον Οκτώβριο του 1944 επέστρεψαν 40 περίπου οικογένειες και προσπάθησαν να στήσουν από την αρχή το βιός τους και τη ζωή τους. Βασανίστηκαν από τον πόνο, την απόγνωση, την θλίψη και την οργή. Παρέμειναν όμως, δυνατοί και κατάφεραν να επιζήσουν.
Ωστόσο, δεν κατάφεραν ποτέ να ξεχάσουν γιατί δεν το θέλησαν. Γιατί, δεν έπρεπε… Γιατί αυτή ήταν η κληρονομιά που τους άφησαν οι νεκροί, τα αθώα θύματα του Αηδονοχωρίου. Η κληρονομιά που μας άφησαν ήταν να μην ξεχάσουμε, ποτέ.
Να μην φεύγει ποτέ από το μυαλό μας ότι ο ναζισμός έβλαψε και ισοπέδωσε τη ζωή και την συνείδηση των λαών, αλλά και των γερμανών στρατιωτών που τον υπηρέτησαν. Σήμερα, 71 χρόνια μετά από την αποφράδα εκείνη ημέρα του ολοκαυτώματος του χωριού μας, από τους δολοφόνους της «Εντελβάις», καλούμε όλους, με βαθιά αίσθηση ευθύνης, αλλά και πιο πολύ τους αιρετούς άρχοντες αυτού του τόπου, να συμβάλλουν από την πλευρά τους και να υποστηρίξουν έμπρακτα κάθε υγιή προσπάθεια για την κατασκευή του μνημείου στην μνήμη των θυμάτων, αλλά και την ένταξη του χωριού μας στο δίκτυο των μαρτυρικών χωριών της Ελλάδος.
Αυτό, νομίζω, είναι χρέος όλων μας. Πιστεύουμε ότι θα το πράξουν, ούτως ώστε στο επόμενο Μνημόσυνο δεν θα χρειαστεί να επαναλάβουμε την ίδια υπενθύμιση…

* Το παραπάνω κείμενο αποτελεί ομιλία του κ. Χριστόφορου Βλάχου στις επετειακές εκδηλώσεις για το Ολοκαύτωμα Αηδονοχωρίου ως εκπροσώπου της προσωρινής επιτροπής του Πολιτιστικού Συλλόγου του χωριού.