Ο νέος Πρόεδρος της Δημοκρατίας…

ΓΝΩΜEΣ

  Γράφει ο  ΣΠΥΡΟΣ  ΕΡΓΟΛΑΒΟΣ,
φιλόλογος-συγγραφέας

* Αρκετούς μήνες πριν από την εκλογή του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας, άρχισε η σχετική συζήτηση γύρω από αυτό το σοβαρό για την πολιτική ζωή του τόπου θέμα. Και είναι πράγματι σοβαρό το θέμα, γιατί μετά την αναθεώρηση του Συντάγματος του 1985, ο θεσμός αυτός αποψιλώθηκε από κάθε ουσιαστική πολιτική αρμοδιότητα και έγινε εντελώς διακοσμητικός.
Θυμάμαι, επί Στεφανόπουλου, είχαμε θέσει το θέμα των Παλαιών Κληροδοτημάτων Ιωαννίνων στα οποία δεν εφαρμόζεται το Σύνταγμα (άρθρο 109), και δε γίνεται σεβαστή η βούληση των διαθετών μας, που είναι μάλιστα και συνταγματικά κατοχυρωμένη. Πήραμε, γραπτή μάλιστα, την απάντηση ότι δεν έχει αρμοδιότητα γι’ αυτό το θέμα! Δηλαδή για να συνειδητοποιήσουμε, επί τέλους, ως πολίτες, το παιχνίδι που παίζεται απ’ τους πολιτικούς μας, σε βάρος μας και σε βάρος των θεσμών, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ορκίζεται μάλιστα "εις το Όνομα της Αγίας και Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος" να "φυλάττει το Σύνταγμα και τους νόμους που συμφωνούν με αυτό", ορκίζει, στη συνέχεια τον πρωθυπουργό και τους υπουργούς να πράττουν το ίδιο και όταν ως πολίτης  -που το ίδιο το Σύνταγμα (άρθρο 120) σου επιβάλλει να θεωρείς "θεμελιώδη υποχρέωση το Σεβασμό στο Σύνταγμα και τους νόμους που συμφωνούν με αυτό"- ζητάς από τους εντεταλμένους και ορκισμένους να τηρούν αυτή τη "θεμελιώδη υποχρέωση" και να μην αποδεικνύονται "επίορκοι" να παίρνεις, γραπτή μάλιστα την απάντηση, ότι δεν είναι αρμόδιοι.
Το ίδιο θέμα της παραβίασης του Συντάγματος  θέσαμε και στο σημερινό Πρόεδρο της Δημοκρατίας, που το θέμα το γνωρίζει, πολύ καλά μάλιστα, ως πρώην βουλευτής Ιωαννίνων και ως πρώην υπουργός, αλλά απάντηση δεν πήραμε.
Κάτι τέτοια είχε υπόψη του ο αείμνηστος συνταγματολόγος καθηγητής, Δημήτρης Τσάτσος, όταν, αρκετά χρόνια πριν από την κρίση, έγραφε στο βιβλίο του "Η Μεγάλη Παρακμή":
"Μιλάμε για μια Πολιτεία - θέαμα· δε μιλάμε ούτε για σοβαρή, ούτε για έντιμη, ούτε για λειτουργούσα Πολιτεία. Μιλάμε για μια μη Πολιτεία. Ζώντας στην Ελλάδα δε ζω θεσμούς· ζω ένα θέατρο, το οποίο – έστω και παθητικά – παίζουμε όλοι μας, ακόμη και οι κομπάρσοι, όπως κι εγώ. Όλοι κοροϊδεύουμε όλους. Οι θεσμοί μας – όπως λειτουργούν σήμερα – είναι νεκροί. Ζούμε την ώρα του κόσμου της νύχτας. Μπάτε σκύλοι κι αλέστε. Τα πάντα, μα τα πάντα, παραλειτουργούν. Δεν είπα υπολειτουργούν. Είπα παρα – λειτουργούν. Η υπολειτουργία σημαίνει ανημποριά, αδυναμία, λάθος. Η παραλειτουργία όμως σημαίνει σχεδιασμό, τακτική με σκεπτικό και κυρίως με ηθελημένα αποτελέσματα. Φοβούμαι πως η ίδια η Δημοκρατία παραλειτουργεί".
Και "παραλειτουργεί", γιατί τα σκοτεινά κέντρα και οι ανίερες παρεμβάσεις, "θεσμικών" και "εξωθεσμικών" κύκλων, δεν επιτρέπουν να λειτουργούν οι βασικοί της θεσμοί, όπως ακριβώς συμβαίνει εδώ στα Γιάννινα.
Η συζήτηση, λοιπόν, για την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας, λόγω της σοβαρότητας του θέματος, στα πλαίσια της αναθεώρησης του Συντάγματος, είχε αρχίσει επίσημα, από το έτος 2011. Στο υπόμνημα το οποίο απέστειλε, ως πρόεδρος της Επιτροπής Αναθεώρησης του Συντάγματος, ο νυν υπουργός Εθνικής Άμυνας, Δημ. Αβραμόπουλος, προς τον πρόεδρο της Νέας Δημοκρατίας Αντώνη Σαμαρά, έγραφε:
"Η κρισιμότητα των περιστάσεων απαιτεί ισχυρό πολιτειακό παράγοντα, τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, με αρμοδιότητες, τουλάχιστον αυτές του Συντάγματος του 1975, οι οποίες αναθεωρήθηκαν, με πραξικοματικό τρόπο, από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, το 1985".
Το σχέδιο που εσχάτως έχει εκπονηθεί προβλέπει δύο σενάρια. Σύμφωνα με το πρώτο, προβλέπεται η απευθείας εκλογή του Προέδρου από τον λαό. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, όσοι υποψήφιοι για τον προεδρικό θώκο υπάρχουν, θα προβαίνουν σε προεκλογική καμπάνια, όπως ακριβώς και τα πολιτικά κόμματα, και αμέσως μετά τις εθνικές εκλογές, θα στήνονται κάλπες για την ανάδειξη του ανώτατου πολιτειακού παράγοντα. Αν αυτή η αλλαγή θεωρηθεί εξαιρετικά ρηξικέλευθη και δεν συγκεντρώσει την απαιτούμενη πλειοψηφία, τότε θα προταθεί το δεύτερο σενάριο, το οποίο προβλέπει την εκλογή του νέου Προέδρου από τη νέα Βουλή που θα προκύπτει από κάθε εκλογική αναμέτρηση με ενισχυμένη πλειοψηφία. Η παραπάνω πρόταση ενισχύεται με δύο ακόμη αλλαγές. Τη διασφάλιση μόνιμου εκλογικού συστήματος, που "θα εξασφαλίζει τον πλουραλισμό και την πολιτική έκφραση του συνόλου της πολιτικής", προκειμένου να μπει τέλος στις αλλεπάλληλες αλλαγές του εκλογικού νόμου κατά τα συμφέροντα της εκάστοτε συγκυρίας, και τη διασφάλιση της σταθερής κυβερνητικής θητείας.
Οι προτάσεις αυτές υποβάλλονται σε εποχή που η κρίση και η επικείμενη χρεοκοπία της χώρας έχουν κάνει ήδη την εμφάνισή τους. Γι’ αυτό στο σχετικό υπόμνημα επισημαίνεται ότι η "η κρισιμότητα των περιστάσεων απαιτεί ισχυρό πολιτειακό παράγοντα, τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας". Όμως, όχι τυχαία, πιστεύω, δεν γίνεται, όπως θα έπρεπε, ανάλυση στο Υπόμνημα πώς προέκυψε αυτή "η κρισιμότητα των περιστάσεων" και πώς, στη συνέχεια, θα προκύψει "ο ισχυρός πολιτειακός παράγοντας, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας". Εδώ ακριβώς βρίσκεται η ουσία του θέματος. Και αυτή την ουσία δεν είναι σε θέση κατά τη γνώμη μου να την αντιμετωπίσουν άνθρωποι που υπηρέτησαν και υπηρετούν το φθαρμένο πολιτικό σύστημα της μεταπολίτευσης, γιατί όλο το βάρος για τη σημερινή τραγική κατάσταση θα πέσει επάνω τους.
Και τέτοιο βάρος, όπως φαίνεται από τη μέχρι σήμερα τακτική τους, δεν είναι σε θέση να το σηκώσουν. Αυτό το βάρος, ύστερα από εκτεταμένο πολιτικό διάλογο, πρέπει να το σηκώσουν διακεκριμένοι πνευματικοί άνθρωποι –και τέτοιους διαθέτει αρκετούς η χώρα μας– και, μαζί μ’ αυτούς εμείς οι απλοί πολίτες, που έτσι κι αλλιώς σηκώνουμε τα βάρη που μας φόρτωσαν οι πολιτικοί. Γι’ αυτό, επί του θέματος, της εκλογής του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας, με βάση τις εμπειρίες που έχουμε αποκτήσει από τους δυο τελευταίους Προέδρους της Δημοκρατίας, τον τρόπο της εκλογής τους, και την άσκηση της θητείας τους, θα επανέλθουμε.