Τα Γιάννενα μπορούν να αλλάξουν όψη ως πόλη…

ΑΠΟΨΕΙΣ

Τα Γιάννενα μπορούν να

αλλάξουν όψη ως πόλη…

Του ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ, Πρέσβη ε.τ.

*  Για το πολύ κόσμο η Ήπειρος είναι συνώνυμο των  Ιωαννίνων και το αντίθετο. Λίγοι γνωρίζουν  ότι η ιστορία της πόλης πρωτοεμφανίζεται, σε γραπτά κείμενα, μόλις γύρω στα τέλη του  ενάτου αιώνα.
Στα χρόνια του Δεσποτάτου της Ηπείρου που συμπίπτει με τη παρακμή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, τα Γιάννενα έπονται σε σπουδαιότητα της Άρτας. Με τη Φράγκικη κατάκτηση της  Κωνσταντινούπολης το 1204, επιφανείς  βυζαντινές οικογένειες όπως εκείνη των Φιλανθρωπινών και των Στρατηγόπουλων, εγκαθίστανται στα Γιάννενα, δηλωτικό ότι η πόλη έχει αποκτήσει σπουδαιότητα.
Αφού είχαν ήδη γνωρίσει τη κυριαρχία των Νορμανδών, των Ορσίνι του Βασιλείου της Νάπολης και του Σέρβου Θωμά Πρελούμπου, το 1430 υποτάσσονται αμαχητί στους Οθωμανούς Τούρκους, οι οποίοι παραχωρούν στη Πόλη και τους κατοίκους της σημαντικά προνόμια. Έκτοτε αρχίζει η άνοδος και η ακμή των Ιωαννίνων που κορυφώνεται επί κυριαρχίας του Αλή Πασά του Τεπενενλή.
Τα Γιάννενα αυτά τα χρόνια αναδεικνύονται σε σημαντικό πολιτικό, οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο όχι μόνο της Ηπείρου αλλά και ολόκληρης της ΒορειοΔυτικής και Κεντρικής Ελλάδας. Στην ακμή της πόλης, εκτός των αναμφισβήτητων διοικητικών και πολιτικών ικανοτήτων του Αλή, μεγάλως συνέβαλλαν η εργατικότητα και η φιλοπατρία των κατοίκων της και οι ταξιδεμένοι μεγαλέμποροι   και άνθρωποι των Γραμμάτων Ηπειρώτες που ζούσαν σε μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις όπως η Βενετία, η Τεργέστη, το Λιβόρνο, η Βιέννη και ασφαλώς η Κωνσταντινούπολη και φυσικά στη Ρωσία.
Τα σημερινά Γιάννενα είναι μια μεγάλη πόλη με τα συν και πλην όλων των ελληνικών αστικών κέντρων. Εντυπωσιάζει η είσοδος στη πόλη κυρίως από νότια, με τη συνέχειά της στην Λεωφόρο Δωδώνης, την Πλατεία με το Ρολόι και την οδό Αβέρωφ που καταλήγει στη Λίμνη. Όμως, η αίσθηση που δίνεται στον παρατηρητικό επισκέπτη ο οποίος περιφέρεται στο κέντρο και τον περίγυρό του, είναι ότι τα Γιάννενα ζουν στη… σκιά της περιόδου της τουρκοκρατίας!
Ένας διαπρεπής Αμερικάνος δημοσιογράφος και συγγραφέας, ο Κέβιν Στάρ,  που την επισκέφθηκε το 1980,  έγραφε, αφού επαινούσε πολλά  χαρακτηριστικά της πόλης και των κατοίκων της, ότι τα Γιάννενα θύμιζαν τουρκόπολη! Σήμα κατατεθέν το   Ασλάν Πασά Τζαμί με τον επιβλητικό Μιναρέ του. Στη συνέχεια του χώρου  συναντάς και άλλα Τζαμιά και Μουσεία  στα οποία φυλάσσονται ενδιαφέροντα αντικείμενα, τα περισσότερα εκ των οποίων ανάγονται στα χρόνια της τουρκοκρατίας.
Στον χώρο του Ιτς Καλέ και ο τάφος του Αλή Πασά, όπως γράφουν οι πινακίδες. Άξιον απορίας το πώς και γιατί διατηρήθηκε. Τα καταστήματα τουριστικών ειδών ιδιαίτερα στην οδό Αβέρωφ, βρίθουν αντικειμένων ανατολίτικης τέχνης και ναργιλέδων που ούτε και οι παππούδες μας χρησιμοποιούσαν…
Ασφαλώς μια πόλη και ένας λαός δεν μπορούν και δεν πρέπει  να αρνούνται το παρελθόν τους. Αποτελει μέρος της ιστορίας των. Και για τα Γιάννενα η Οθωμανική περίοδος συμπίπτει με την ανάπτυξή τους. Ωστόσο, δεν παύει να είναι μία περίοδος «σκλαβιάς και φυλακής». Οι δημοτικοί άρχοντες, σημερινοί και μελλοντικοί, ας στρέψουν τη προσοχή τους και στα «ελληνικά Γιάννενα». Λίγοι επισκέπτες γνωρίζουν, για παράδειγμα,  πού βρίσκεται η παλιά Ζωσιμαία Σχολή στην οποία δίδαξαν σπουδαίοι Διδάσκαλοι του Γένους και αποφοίτησαν σημαντικοί άνθρωποι των γραμμάτων.
H ιστορική αυτή Σχολή ασφυκτιά μεταξύ πολυκατοικιών και πολύβουης οδικής αρτηρίας. Το ίδιο… περιθωριακή είναι και η Σχολή Γεωργίου Σταύρου, του ιδρυτή της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας. Υπάρχει άραγε ένα Μουσείο των μεγάλων Ηπειρωτών Εθνικών Ευεργετών, των Διδασκάλων του Γένους, των μεγάλων Οπλαρχηγών; Το Σουφαρί Σαράι που  ανακαινίσθηκε προ ετών δεν θα μπορούσε να στεγάσει ένα τέτοιο τρίπτυχο Μουσείο; Πόσο προβάλλονται οι υπέροχες  Εκκλησίες της πόλης με τα περίτεχνα ξυλόγλυπτα εικονοστάσια και αγιογραφίες των ξακουστών Ηπειρώτικων Σχολών;
Καλό θα ήταν επίσης να στηριχθούν οι Σύλλογοι που αγωνίζονται για την απόδοση στην πόλη της διαχείρισης των Ηπειρωτικών Κληροδοτημάτων, όπως ορίζεται στις Διαθήκες των Εθνικών Ευεργετών. Τα Γιάννενα θα μπορούσαν πράγματι να αλλάξουν όψη.