Τα μουσεία δεν μπορεί να είναι κρατικοδίαιτα!

Απόψεις.

Τα μουσεία δεν μπορεί

να είναι κρατικοδίαιτα!

Του ΛΕΥΤΕΡΗ ΚΑΛΟΓΕΡΑΚΗ

*  Σε μια κοινωνία που κυριαρχούν οι εικόνες και οι εντυπώσεις μένουν, πολλά από αυτά που είχαμε σαν δεδομένα αλλάζουν. Αλλάζουν και μάλιστα με ανεξέλεγκτη ταχύτητα. Σε αυτή την εποχή λοιπόν που η τεχνολογία έχει μπει στην καθημερινότητά μας ο τομέας του πολιτισμού και των μουσείων πρέπει –συνακόλουθα- να αλλάξει. Ο Δαρβίνος εξάλλου είχε αποφανθεί πως ό,τι δεν εξελίσσεται και δεν προσαρμόζεται, τελικά αφανίζεται.
Στις μέρες μας, τα μουσεία οφείλουν όχι μόνο να είναι φιλικά προς τον επισκέπτη αλλά και να είναι τεχνολογικά ενημερωμένα. Συν τοις άλλοις ζούμε εν μέσω κρίσης και οικονομικών δυσκολιών. Τα μουσεία που δεν θέλουν να αφανιστούν, εξελίσσονται. Αλλάζουν δομή και λογική. Γίνονται πιο ορθολογιστικά χωρίς όμως να παραβλέπουν το καθήκον που έχουν όσον αφορά την συντήρηση, φύλαξη και ανάδειξη της πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Είμαι από εκείνους που θέλουν τα μουσεία να έχουν διευθυντές-managers και όχι αρχαιολόγους. Είμαι από εκείνους που θέλουν μουσεία ανεξάρτητα και ευέλικτα, όχι κρατικοδίαιτα. Είμαι από εκείνους που θέλουν διαφημίσεις που θα αποφέρουν πολλαπλά κέρδη στα μουσεία. Ουκ ολίγες φορές ‘πολεμήθηκα’ για τις απόψεις μου αυτές. Ίσως είμαι λίγο πιο ρεαλιστής από άλλους. Προσωπικά πάντως προτιμώ να μιλάω με παραδείγματα, με αριθμούς και λογικά επιχειρήματα, όχι με την αυτό-πιστεύω-και-έτσι-νιώθω ρητορική.
Τα παραδείγματά μου θα είναι λίγα, αλλά αρκούντως πειστικά. Το πρώτο αφορά το Μουσείο Επιστημών Λονδίνου (Science museum) και το δεύτερο το Βρετανικό Μουσείο (British museum) επίσης στο Λονδίνο. Και τα δύο αυτά μουσεία δεν χρειάζονται συστάσεις. Είναι μουσειακοί οργανισμοί οι οποίοι είναι σταθερά στο TOP-5 των μουσείων παγκοσμίως. Ας δούμε λοιπόν πως έχουν καταφέρει να είναι σταθερά σε αυτό το υψηλό επίπεδο. Ένας από τους πολλούς παράγοντες που διατηρούν το Μουσείο Επιστημών σε αυτό το επίπεδο είναι το γεγονός πως έχει διαφημίσεις. Τόσο απλά. Διαφημίσεις από εταιρείες-κολοσσούς, ιδρύματα, ιδιώτες που έχουν ενισχύσει το μουσείο οικονομικά κατά καιρούς και ποικιλοτρόπως. Διαφημίσεις τοποθετημένες σε στρατηγικά σημεία που ο επισκέπτης θα δει σίγουρα, αλλά ταυτόχρονα τοποθετημένες με διακριτικό και καλαίσθητο τρόπο.
Μέσω των διαφημίσεων το μουσείο επιτυγχάνει με τον πλέον απλό τρόπο να εξασφαλίσει κάποια επιπλέον έσοδα που θα το βοηθήσουν όχι μόνο να ‘επιβιώσει’ αλλά και να οργανώσει περισσότερες και μεγαλύτερες εκθέσεις, άρα να προσφέρει περισσότερα. Από την άλλη πλευρά το Βρετανικό Μουσείο δίνει στον διευθυντή του το ελεύθερο να κινηθεί όπως εκείνος νομίζει μέσα σε κάποια πλαίσια. «…είναι υπεύθυνος για την ασφάλεια του κοινού όπως επίσης και για την σωστή διαχείριση όλων των πόρων και κονδυλίων και κεφαλαίων  που του δίδονται με σκοπό την καθημερινή ορθή λειτουργία του μουσείου και διαχείρισή του.» Και παρακάτω στην διακήρυξη λειτουργίας και διαχείρισης του μουσείου αναφέρεται πως «είναι υπεύθυνος για να εποπτεύει την πορεία των χρημάτων σε όλα τα στάδια της, [..] για την πλήρη και ορθή απορρόφηση των πόρων αυτών και [..] για να λειτουργεί το μουσείο και οι υπάλληλοί του με βάση την ιδρυτική του προκήρυξη».
Με άλλα λόγια λοιπόν, κ. Neil MacGregor είναι ένας manager που ασχολείται με την εύρυθμη λειτουργία του μουσείου, χωρίς να επεμβαίνει σημαντικά στο έργο επιμελητών, μουσειολόγων και μουσειογράφων.
Κοινός παρονομαστής και στα δύο παραδείγματα είναι το γεγονός πως οι αριθμοί επισκεπτών δεν μειώθηκαν στο ελάχιστο. Τουναντίον! Όλοι θεωρούν λογικό και θεμιτό τα μουσεία να κάνουν ό,τι είναι απαραίτητο για να μείνουν ανοικτά, αρκεί να μην λησμονούν το καθήκον που έχουν απέναντι στην ανθρωπότητα με την σωστή φύλαξη, συντήρηση και ανάδειξη της παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς. Τα μουσεία γίνονται κομμάτια της κοινωνίας με το ένα μάτι να κοιτάει στο μέλλον. Τα μουσεία που λειτουργούν λογικά και υγιώς και δεν (θέλουν να) είναι κρατικοδίαιτα, είναι ευέλικτα και προσαρμόζονται στις νέες συνθήκες και ανάγκες. Δεν μένουν προσκολλημένα σε πεπατημένες μεθόδους και παλιές νόρμες που τελικά θα τα οδηγήσουν στο να είναι μουσεία-δεινόσαυροι.