Πίσω από τους αριθμούς…

 Ζούμε, αναμφίβολα, στην εποχή των αριθμών. Τα πάντα κινούνται στον αστερισμό τους. Μέσοι όροι, ποσοστά επί τοις εκατό, δημοσκοπικά ευρήματα, παντοίοι οικονομικοί αριθμητικοί δείκτες και, τελευταία, ημερήσιος αριθμός διασωληνωμένων και εισαγόμενων στις ΜΕΘ, ημερήσιος αριθμός νεκρών...

Και μεις από τον καναπέ του σαλονιού μας ή του καθιστικού μας «καταπίνουμε» τους αριθμούς σαν να μη συμβαίνει τίποτε.

Και όμως, πίσω από τους αριθμούς αυτούς κρύβονται άνθρωποι, δηλαδή ανθρώπινες ζωές, η αγωνία των γονιών για τα άνεργα τέκνα τους, ο πόνος ολόκληρων οικογενειών για την απώλεια προσφιλών τους προσώπων, τραγωδίες ανθρώπων... Ποιος για παράδειγμα μπορεί να αγνοήσει ότι η ανεργία είναι ένα φαινόμενο με αξιοσημείωτες συνέπειες στη βιολογική, ψυχολογική και κοινωνική κατάσταση του άνεργου ατόμου; Ή, ποιος μπορεί να παραβλέψει την οδύνη των οικείων για την απώλεια των προσφιλών τους προσώπων; Η αύξηση των ποσοστών ανεργίας στις μέρες μας δεν είναι απλά κάποιοι αριθμοί, ούτε οι νεκροί που ημερήσια ανακοινώνονται.
Πριν από ένα χρόνο περίπου το πρωτοσέλιδο των «New York Times» (24.5.2020) απεικόνιζε μια πυκνογραμμένη λίστα με ονοματεπώνυμα 1.000 θυμάτων του κορωνοϊού και την επισήμανση: «Δεν ήταν απλώς ονόματα σε μια λίστα, ήταν εμείς». Στις 21.2.2021 οι «New York Times» αφιέρωσαν ξανά το πρωτοσέλιδό τους στους νεκρούς, βάζοντας αυτή τη φορά κουκκίδες που η καθεμία αντιστοιχούσε σε κάθε ανθρώπινη ζωή που χάθηκε στη χώρα από την αρχή της πανδημίας. Ο αριθμός των θυμάτων του κορωνοϊού στη χώρα μας έχουν ξεπεράσει τα 18.000 από την αρχή της πανδημίας. Ο κίνδυνος να συνηθίσουμε στους αριθμούς (ένα είδος μιθριδατισμού) ελλοχεύει. Οι νεκροί έχουν ονοματεπώνυμο, όπως και οι ευθύνες για τη διαχείριση της πανδημίας.
Αυτό δεν σημαίνει ότι αναθεματίζουμε ούτε ότι αφορίζουμε τους αριθμούς. Το αντίθετο μάλιστα. Η εξελικτική πορεία των αριθμών είναι συνυφασμένη με την προοδευτική εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού και γενικότερα με την μακραίωνη οδύσσεια του ανθρώπινου γένους. Οι αριθμοί δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένα εργαλείο για την επίλυση των προβλημάτων που ανακύπτουν από τις ανάγκες κάθε εποχής. Και οι ανάγκες αυτές, όπως και τα προβλήματα, είναι στην εποχή μας – εποχή της αφθονίας των αγαθών και της υπερκατανάλωσης, της ανισοκατανομής του παγκόσμιου πλούτου, της τεχνολογικής υπερανάπτυξης και της ταχύτητας- και πιο μεγάλα και πιο πολύπλοκα. Ιστορικά, η έννοια του αριθμού είναι πιθανότατα η «αρχαιότερη» μαθηματική έννοια και γεννήθηκε από την ανάγκη του ανθρώπου να μετρήσει αντικείμενα, μέλη, αποστάσεις, χρόνο κτλ.
Από τη μικρή αρίθμηση του homo sapiens με τη χρήση κλαδιών πριν από 300.000 χρόνια και το μοίρασμα της τροφής των κυνηγών –τροφοσυλλεκτών, ως το «εξελιγμένο» σύστημα αρίθμησης γύρω στο 3.550 π.Χ. στη Μεσοποταμία. Στην αρχαιοελληνική περίοδο αποδίδονταν στους αριθμούς συμβολικές, ακόμη και μαγικές ιδιότητες, ακόμη και μια σειρά προλήψεων, όπως της Τρίτης και Δεκατρείς, του αριθμού 8 στην οριζοντίωσή του ως αριθμό του απείρου και της τύχης, ή του 4 σε κάποιους ασιατικούς λαούς που στις διαλέκτους τους ως ιδεόγραμμα σημαίνει «θάνατος», γι΄ αυτό και απαλείφεται από κτήρια, αεροπλάνα, ακόμη και από ταμεία σούπερ μάρκετ κ.ά. Ενώ, ο συμβολισμός όσο και η σημειολογία του αριθμού 3 στην χριστιανική περίοδο είναι χαρακτηριστική.
Στην εποχή που διανύουμε, Νέα Εποχή κατά πολλούς, γνωρίζουμε και βιώνουμε πρωτόγνωρες καταστάσεις και εφιαλτικά σενάρια για το μέλλον της ανθρωπότητας. Ο εφιάλτης της κλιματικής αλλαγής από τη μια, με τους βαθμούς, Κελσίου ή Φαρενάιτ ανάλογα, να τραβούν την ανηφόρα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη μέση θερμοκρασία του πλανήτη, και από την άλλη η πανδημική επέλαση του νέου κορωνοϊού, ο οποίος έφερε στο πέρασμά του περιοριστικά μέτρα βγαλμένα από τον κόσμο του Όργουελ με ολίγη γεύση από τον Θαυμαστό Κόσμο του Άλντους Χάξλεϋ. Και, βέβαια, ο καθημερινός βομβαρδισμός με αριθμούς και στατιστικές για την πορεία του θανατηφόρου ιού από τα Μέσα Ενημέρωσης.
Έρμαιη των αριθμών η ζωή μας και ο σεβασμός τους απαραίτητος, όπως αναγκαία και η «ανάγνωση» όσων κρύβονται πίσω από αυτούς, μια ανθρώπινη ιστορία ή, ακόμη, και μια ανθρώπινη τραγωδία.