«Terra incognita» (τόπος αγνώριστος)

 Δύσκολες μέρες δοκιμάζουμε οι Έλληνες τον τελευταίο καιρό.

Οι φωτιές καίνε σπίτια, επιχειρήσεις, δάση, η επιδημία ξανά με απειλητικές διαθέσεις και οι πρόσφυγες ξανάρχονται στα σύνορά μας. Πραγματικά όλα δείχνουν πως βάλθηκαν όλα τα κακά του κόσμου να μας αλλάξουν τον τόπο μας, τις συνήθειές μας, τον τρόπο της ζωής μας, τη φύση, τη δουλειά μας, τον πολιτισμό μας. Είναι σαν να μετατρέπεται η πατρίδα μας σε terra incognita (χώρα αγνώριστη). Και όμως, τίποτα δεν έρχεται απροσδόκητα και όλα από καιρό μας πηλαλούσαν τον ερχομό τους. Γι’ αυτό μας ταιριάζουν απόλυτα οι στίχοι από τα «τείχη» του Καβάφη. «…Α όταν έκτιζαν τα τείχη πως να μην προσέξω Αλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον Ανεπαισθήτως μ’ έκλεισαν από τον κόσμον έξω». Ζούμε τα τελευταία χρόνια μια εποχή μεγάλων ανατροπών στην οικονομία, στη δημόσια τάξη, στην εθνική μας ταυτότητα, στα σύνορα, στην κλιματική αλλαγή, στην πανδημία, στο διαδίκτυο και σε πολλά άλλα. Και είναι φανερό ότι η χώρα μας έχει ελλείψεις και είναι ανήμπορη να αντιμετωπίσει όλες τις προκλήσεις. Και να μην ξεχνάμε ότι ξοδέψαμε πολλά χρόνια με ιδεοληψία, με κομματικούς ανταγωνισμούς και με ψεύτικες προσδοκίες. Αυτή η κατάσταση είναι λογικό σήμερα να φαίνεται ως μη αντιμετωπίσιμη, αφού υπάρχει ανεπάρκεια ιδεών, γνώσεων και υλικών δυνάμεων. Για παράδειγμα το ολοκαύτωμα του καλοκαιριού έδειξε πολλά στοιχεία της προβληματικής πραγματικότητας. Βεβαίως οφείλουμε καταρχήν να ομολογήσουμε ότι η κυβέρνηση αντέδρασε γρήγορα και κατάφερε να αποφύγουμε ανθρωπιστική τραγωδία. Δεν χάθηκαν ζωές και προσφέρθηκε προστασία στους πυρόπληκτους. Και όταν κρίνουμε κυβερνητικές πρακτικές πρέπει να θυμούμαστε πως οι προηγούμενες κυβερνήσεις αντιμετώπισαν φωτιές, πλημμύρες και σεισμούς. Αλλά θα πρέπει να επισημάνουμε και σημαντικές αδυναμίες της πολιτείας, αφού υπήρξαν ελλείψεις σε τεχνικό εξοπλισμό, σε προσωπικό και γενικότερα στον προληπτικό σχεδιασμό. Επομένως φάνηκε ότι η χώρα ούτε διαθέτει ούτε μπορεί να έχει τις απαιτούμενες δυνάμεις για μια ολοκληρωτική αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Αυτή η πραγματικότητα της ανεπάρκειας γνώσεων και δυνάμεων εκτιμώ ότι υπάρχει σε όλες τις χώρες της Ευρώπης αφού τα μεγάλα προβλήματα της εποχής είναι υπερεθνικά, απροσμέτρητα και ανατρεπτικά όλων των κρατικών σχεδιασμών. Αυτή η εποχή χαρακτηρίζεται ως τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση με όρια δυσδιάκριτα ανάμεσα στο φυσικό, το βιολογικό και το ψηφιακό. Κάθε χώρα μόνη της είναι αδύνατο να αποφύγει τους μεγάλους κινδύνους και τις απειλές που δημιουργούνται είτε από την αλλαγή της γεωπολιτικής των δυνάμεων είτε από την τρομοκρατία είτε από τη φύση. Γι΄ αυτό τώρα είναι η ώρα η Ευρώπη να εμβαθύνει την ενότητά της και να δημιουργήσει τους απαραίτητους μηχανισμούς για συλλογική και υπερεθνική δράση. Βεβαίως το ευρωπαϊκό μοντέλο σέβεται την ιδιαιτερότητα του εθνικού κράτους και μπορεί να διαμορφώσει συνθήκες για κοινή δράση και συνδρομή σε κάθε έκτακτη κατάσταση, όπως είναι η κλιματική αλλαγή η νέα απειλή από τους πρόσφυγες, οι επιτακτικές βλέψεις των Τούρκων και τόσα άλλα. Όσο για το δικό μας πολιτικό σύστημα είναι καιρός και οι πολιτικοί μας να προσαρμοστούνε στη σκληρή πραγματικότητα, καιρός να πάψουν να τυρβάζουν με ιδεολογήματα, με εμμονές και με θεατρινισμούς. Αλλά και εμείς οι απλοί πολίτες οφείλουμε να σκεφτούμε τα πράγματα από την αρχή και να δεχτούμε ότι το μέλλον ανήκει σ’ αυτούς που ανοίγονται στα πελάγη με προετοιμασία, με στόχευση, με ανοιχτά μυαλά και με θεσμούς σύγχρονους και δημοκρατικούς.