Οι μεταρρυθμίσεις στον χώρο της Εκπαίδευσης...
Κάθε Κυβέρνηση που παίρνει την εξουσία κάνει και από μία ή περισσότερες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις.
Τι είδους μεταρρυθμίσεις είναι αυτές; Συνήθως αναφέρονται στις εξετάσεις για τα Ανώτατα και Ανώτερα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα: Ποια και πόσα μαθήματα θα εξεταστούν και ποιος θα είναι ο αριθμός των εισακτέων. Αν μάλιστα τυχαίνει να πλησιάζουν οι εκλογές, παίρνουν λίγο περισσότερους για να δείξουν οι πολιτικοί μας και το φιλολαϊκό τους πρόσωπο. Και το αποτέλεσμα;
Ό,τι μεταρρυθμίζει η προηγούμενη Κυβέρνηση το ανατρέπει η επόμενη, συχνά δε ό,τι εισηγείται ο ένας υπουργός της ίδιας Κυβέρνησης, το καταργεί ο επόμενος. Φτάνουμε λοιπόν στο «Παιδεία ώρα μηδέν»!
Και γιατί συμβαίνει αυτό; Την εξήγηση την έδωσε πριν από 150 περίπου χρόνια ο Ροΐδης ο οποίος διαπίστωσε ότι: «Η κακοδαιμονία της Ελληνικής Παιδείας βρίσκεται στο γεγονός ότι οι πιο άσχετοι και οι πιο αγράμματοι αναλαμβάνουν κάθε τόσο, με ελάχιστες εξαιρέσεις, τη διοίκηση του Υπουργείου Παιδείας». Την επανέλαβε, πριν κάμποσα χρόνια, ο Μάριος Πλωρίτης ο οποίος δήλωσε: «Η Παιδεία μένει έτσι γιατί έτσι πρέπει να μένει». Και πρόσθεσε: «Αυτό βολεύει το πολιτικό μας σύστημα».
Είναι δυνατόν κάτι προς το καλύτερο να αλλάξει; Πιστεύω πως με το ισχύον πολιτικό σύστημα στη χώρα μας και με τον τρόπο που έχουν διαμορφωθεί τα εκπαιδευτικά μας πράγματα, αν δεν είναι αδύνατο, είναι πολύ δύσκολο και αυτό μπορεί να γίνει κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις τις οποίες έχουν διατυπώσει κατά καιρούς εξέχουσες προσωπικότητες της Παιδείας και της Πολιτικής. Γι’ αυτό και τις παραθέτω.
Η πρώτη προϋπόθεση σχετίζεται με το εκπαιδευτικό προσωπικό: γι’ αυτό ο Δημήτρης Γληνός με το έργο του «Σημερινά Προβλήματα του Ελληνισμού», απευθύνεται προς τους εκπαιδευτικούς και τους επισημαίνει πως «το ιδανικό της Εκπαίδευσης είναι η προκοπή και η ευδαιμονία του Λαού και το προμηθεϊκό τούτο έργο ανήκει στη μέριμνα και στη δύναμη της Αγωγής. Όμως οι σκοταδιστικές δυνάμεις, οι οποίες, από την ανάγκη να περιφρουρήσουν με κάθε θυσία τα συμφέροντά , κάνουν ό,τι μπορούν για να ανακόψουν το πνευματικό ανέβασμα του Λαού. Και επειδή αυτό το ιδανικό της Εκπαίδευσης δεν είναι δυνατόν να το φιλοτεχνήσει καμιά Κυβέρνηση των μεγαλοαστών, είναι ανάγκη κάθε δάσκαλος, σαν γόνος του Λαού, να διδάσκει και να παιδαγωγεί σύμφωνα με αυτό το ιδανικό και να σκέπτεται από πού ο ίδιος ξεκίνησε, σε ποια κοινωνική τάξη ανήκε ο πατέρας του και μέσα από ποια φτώχεια και δυστυχία ανδρώθηκε ο ίδιος». Ψιλά γράμματα θα πείτε για ισχύοντα εκπαιδευτικά δεδομένα.
Η δεύτερη προϋπόθεση έχει σχέση με την πολιτική και την ηθική. Όπως όμως υποστηρίζει ο γνωστός παιδαγωγός Ευάγγελος Παπανούτσος στο έργο του «Ο Νόμος και η Αρετή», «η πολιτική όπως ασκείται στον κόσμο και αλλού και εδώ, απέχει πολύ από την Ηθική. Αλλά αυτό είναι το προσωπείο της πολιτικής, όχι το αληθινό πρόσωπό της. Προσωπείο έχει ο άνθρωπος ο διψασμένος για δύναμη, εκείνος που προωθεί και ασφαλίζει τα συμφέροντα τα δικά του και των φίλων του. Αντίθετα, ο γνήσιος πολιτικός θεωρεί χρέος να κάνει την αρετή κτήμα των πολλών και όταν νομοθετεί, όταν κατοχυρώνει τη Δικαιοσύνη, όταν διοικεί και κυβερνά, όταν οργανώνει την εκπαίδευση και όταν ανοίγει δρόμους στους ανθρώπους για να ζήσουν και να καλυτερέψουν τη ζωή τους, δεν κάνει τίποτε άλλο παρά παιδαγωγεί». Καταλήγει δε στο συμπέρασμα πως «η πολιτική συνυφασμένη με την Ηθική είναι μορφή Παιδαγωγίας. Δεν έχουμε όμως πολιτικούς παιδαγωγούς». Να τους περιμένουμε; Παρακολουθήστε την πολιτική, όπως ασκείται στον κόσμο και στη χώρα μας και βγάλτε τα δικά σας συμπεράσματα.
Η τρίτη προϋπόθεση έχει σχέση με την πνευματική ηγεσία ενός τόπου, με τους λεγόμενους Διανοούμενους. Στο βιβλίο του «Το Καθήκον του Διανοούμενου», ο Αμερικανός συγγραφέας Πωλ Α. Μπαράν εξετάζει ουσιαστικά το πραγματικό καθήκον ενός αληθινού διανοούμενου και επισημαίνει: «Η επιθυμία να λέει κανείς την αλήθεια είναι μόνο μια προϋπόθεση να είναι διανοούμενος. Η άλλη είναι το θάρρος και η ετοιμότητα για ορθολογική έρευνα, οπουδήποτε κι αν οδηγεί, για αλύπητη κριτική, χωρίς να φοβάται ούτε τα ίδια της τα αποτελέσματα, ούτε τη σύγκρουση με τις υπάρχουσες δυνάμεις που φράζουν το δρόμο προς μια καλύτερη και ανθρωπινότερη ζωή».
Όπως όμως τονίζει ο συμπατριώτης του συγγραφέας, με παρατηρήσεις του πάνω στη σύγχρονη αμερικανική πραγματικότητα, Ανατόλ Ρόποπορτ, «υπάρχουν οι δυνατότητες των κατόχων της δύναμης στην αντιμετώπιση της πρόκλησης που προέρχεται από την αλήθεια και η ικανότητα της κυβέρνησης να διαφθείρει προέρχεται από τη δύναμή της να ανταμείβει αυτούς που είναι πρόθυμοι να διαφθαρούν».
Δύσκολα δηλαδή τα πράγματα, όχι μόνο σε εθνικό, αλλά σε διεθνές επίπεδο για ουσιαστικές Εκπαιδευτικές Μεταρρυθμίσεις.
