Ο Βαρώνος Μιχαήλ Τοσίτσας...

Κάποιοι τον βάφτισαν «άθεο», επειδή κατά την διάρκεια της ζωής του, της επίγειας, διότι ο ίδιος δήλωνε έγγραφα ότι «πίστευε και εις την πέραν του τάφου ζωήν» παλεύοντας να διατηρήσει τη μνήμη αυτού του βαριού ονόματος και της πατρικής περιουσίας, συναντήθηκε μελετώντας με διάφορα φιλοσοφικά «ρεύματα». Αλλά μόνο όποιος δεν μελετά δεν συναντά. Ήταν ανύπαντρος και ο τελευταίος γόνος των Τοσιτσαίων. Όταν όμως ρωτήθηκε από τον Ευάγγελο Αβέρωφ, λίγο πριν πεθάνει τελείως μόνος, με ποιον τρόπο ήθελε να εγκαταλείψει τα εγκόσμια, του απάντησε: «Είμαι Έλληνας Βυζαντινός»  κι αυτό σημαίνει φυσικά Χριστιανός Ορθόδοξος!
Δεν μπορώ επομένως να αντιληφθώ, αφού η πάγια εγκόσμια τακτική επικροτεί μόνο αυτή την τελευταία θέληση του κάθε ανθρώπου και μόνο αυτή, να ψάχνει κάποιος σώνει και καλά να βρει άλλα για την βάφτιση ενός… Μιχαήλ!
Άλλωστε η ίδια η Χριστιανική μας πίστη επιζητεί την συγγνώμη ακόμα και της τελευταίας στιγμής και για τα μεγαλύτερα των αμαρτημάτων, πράγμα που συνέβη και στην φοβερή «εξομολόγηση» του Ιβάν του Τρομερού!
Ας είναι όμως κι ας μην το τραβάω περισσότερο, πρόκειται για τον αείμνηστο ευεργέτη μας Βαρώνο Μιχαήλ Τοσίτσα.
Προ ημερών (Κυριακή 19-1-2020), ο Σύλλογος των αποφοίτων της Φοιτητικής Εστίας του Ιδρύματος Βαρώνου Μιχαήλ Τοσίτσα, η οποία λειτουργεί αδιαλείπτως από το 1951 μέχρι και σήμερα και της οποίας σεμνύνομαι να πω ότι υπήρξα ένας εκ των δεκαπέντε πρώτων υποτρόφων της στην Κάτω Κηφισιά, έκοψε την ετήσια Βασιλόπιτα παρουσία αρκετών μελών του, αναπάντεχα περισσότερων από όσους αναμένονταν από το Δ.Σ. του, τηρώντας την ενδόμυχη υπόσχεση όσων θυμούνται «για την απόδοση ολίγων λογισμών» προς την μνήμη του ευεργέτη, πράγμα το οποίο εκείνος, ως μη έχων άλλους συγγενείς, ζητούσε παρακλητικά από εμάς με την συγκινητική επιστολή του, που ήταν αναρτημένη στην Φοιτητική Εστία.
Όπως κάθε χρόνο, πρώτος μεταξύ των μελών, παρών και ο πληθωρικός Περιφερειάρχης κ. Αλέκος Καχριμάνης. Πληθωρικός όχι μόνο στον… όγκο και τις δράσεις του, αλλά και στις γνώσεις του σε αυτά που αφορούν γενικά στην Ηπειρωτική ευεργεσία.
Μόνο το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, πιστό στην κατ’ αυτό ερμηνευόμενη «Πρόοδο», στέκεται άτεγκτο και ασυγκίνητο μπροστά σε όσα πρόσφερε η Φοιτητική αυτή Εστία, ιδιαίτερα τις τρεις πρώτες δεκαετίες της λειτουργίας της (του ’50, του ’60 και του ’70) όχι μόνο στα γράμματα της Ηπείρου, αλλά και στην καθ’ αυτήν ανάπτυξή της και φυσικά οι δύο δημιουργοί της με τα έργα τους.
Το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων θέλει να αγνοεί εμφαντικά, για καθαρά κακοερμηνευόμενους «Προοδευτικούς» λόγους, στο όνομα του αείμνηστου Ευαγγέλου Αβέρωφ – Τοσίτσα και τα δύο αυτά επίθετα και να… θυμάται πομπωδώς άλλα. Ας είναι, αυτά θα τα θυμηθεί η Ιστορία μαζί με τις ερμηνείες των λέξεων «Πρόοδος» και «Προσφορά στα Ελληνικά Γράμματα και τον Πολιτισμό».
Είναι αλήθεια όμως ότι αυτός ο… «τρόμος» των «Προοδευτικών» είναι τόσο διαδεδομένος, ώστε όταν εγώ ο ίδιος, ως Πρόεδρος του πρώτου Δ.Σ. του προαναφερθέντος Συλλόγου (είχα αντικαταστήσει τον αείμνηστο Διαμάντη Κασιούμη και στη συνέχεια εκλέχτηκα άλλες δύο θητείες) τηλεφώνησα σε τρεις αποφοίτους της Εστίας, οι οποίοι ήδη είχαν καταλάβει σημαίνουσες θέσεις, στην Υγεία, την Παιδεία και την Δικαιοσύνη, ότι ιδρύθηκε ο Σύλλογος και τους κάλεσα να εγγραφούν μέλη του, εκείνοι αρνήθηκαν με έωλες δικαιολογίες και μάλιστα ο περισσότερο ευεργετηθείς πολύ έντονα!
Τώρα τι σχέση μπορεί να έχει η ευγνωμοσύνη με την πολιτική; Έλα ντε;
Σκέφτηκα: Πού στον δαίμονα περίμεναν να φτάσουν, προκειμένου να ανταποκριθούν στην παράκληση του ευεργέτη τους για την απόδοση ολίγων λογισμών προς αυτόν; Δεν ήταν δυνατό να μην είχαν διαβάσει την συγκινητική επιστολή του, αναρτημένη σε περίοπτη θέση της αίθουσας ψυχαγωγίας.
Ο Αλέκος Καχριμάνης μίλησε προχθές δι’ ολίγων για την συμμετοχή των Τοσιτσαίων στην Ίδρυση του Νέου Ελληνικού Κράτους. Από όσα γνωρίζουμε, αυτό το Νέο Ελληνικό Κράτος, σε κάποια διένεξη των Τοσιτσαίων με κάποιον που… τα έτρωγε μόνος του, ίσως γι’ αυτό και μου διαφεύγει το όνομά του, πήρε το μέρος του τελευταίου και τότε οι Τοσιτσαίοι θύμωσαν πολύ γι’ αυτήν την αδικία και απλά δεν ξαναπάτησαν στην Ελλάδα!
Έτσι ο τελευταίος γόνος τους, ο αείμνηστος Βαρώνος Μιχαήλ Τοσίτσας, ζώντας στην Λωζάνη της Ελβετίας, αγνοώντας πλήρως την Ελλάδα και την Ελληνική γλώσσα, πήρε ένα γράμμα στα Γαλλικά από κάποιον Εξωραϊστικό Σύλλογο Μετσόβου, υπογραφόμενο από κάποιον Ευάγγελο Αβέρωφ.
Οικονομική ενίσχυση του ζητούσαν και την ώρα που πέταγε το γράμμα στο… καλάθι, θυμήθηκε ότι η μάνα του του είχε μιλήσει για συγγένεια με αυτό το επίθετο. Έτσι απλά και ψυχρά, απαντώντας ρώτησε γι’ αυτό. Μιλάμε φυσικά για προ του 1938. Ο νεαρός τότε Ευάγγελος Αβέρωφ, φρόντισε να διατηρήσει την αλληλογραφία μεταξύ τους και του υπενθύμισε ότι και ο ίδιος ήταν Έλληνας Μετσοβίτης.
Στην αρχή η αλληλογραφία τους ήταν ψυχρή, παγωμένη, αλλά κατέληξε σε ενδιαφέρουσα, εγκάρδια και στο τέλος φιλική σε δύσκολους καιρούς όταν ο Αβέρωφ βρίσκονταν έγκλειστος σε στρατόπεδο στην Ιταλία.
Μετά τον Πόλεμο η σχέση συνεχίστηκε αδιάλειπτη τόσο που ο Τοσίτσας πρότεινε την… υιοθεσία, αλλά ο Αβέρωφ αρνήθηκε επειδή αυτό θα οδηγούσε σε κληρονομία μιας μεγάλης περιουσίας και δεν θα το ήθελε. Τότε ο Τοσίτσας κατάλαβε με ποιον είχε να κάνει, τον εμπιστεύτηκε απόλυτα και ήταν έτοιμος να επισκεφτεί την Ελλάδα και το Μέτσοβο.
Τον πρόλαβε ο θάνατος τον Οκτώβρη του 1950, αφού εν τω μεταξύ άφησε το όνομά του προστιθέμενο σε αυτό του Ευαγγέλου Αβέρωφ και άφησε επίσης και το Ίδρυμα Βαρώνου Μιχαήλ Τοσίτσα με πρώτο Πρόεδρο του Δ.Σ. τον αείμνηστο Αρχιεπίσκοπο Σπυρίδωνα. Εκτός των άλλων που αφορούν στο Μέτσοβο, στο Ίδρυμα περιλαμβάνονταν και η Πρότυπη Φοιτητική Εστία της Κάτω Κηφισιάς.
Εμείς της πρώτης δεκαετίας του 1950 (συμπεριλαμβανόμουν στους πρώτους δεκαπέντε, όντας δευτεροετής φοιτητής της ιατρικής) νοιώσαμε κατάβαθα στο πετσί μας και κυρίως στο στομάχι μας το μέγεθος αυτής της ευεργεσίας και αποφοιτώντας, πλην ολίγων εξαιρέσεων που προανέφερα, θελήσαμε με την ίδρυση του Συλλόγου των Αποφοίτων να υλοποιήσουμε την ψυχική μας υπόσχεση για απόδοση «λογισμών» στον ευεργέτη μας, αλλά και στον πρωτεργάτη της υλοποίησης αυτής της ευεργεσίας τον αείμνηστο Ευάγγελο Αβέρωφ – Τοσίτσα.
Ζώντος όμως του μεγάλου πολιτικού και παρά τις συνεισφορές εκείνου προς την Ήπειρο, με την δημιουργία της «πύλης εισόδου» της Ηγουμενίτσας, προάγγελου της «Εγνατίας Οδού», την ίδρυση της ιατρικής Σχολής και του πρώτου στην Ελλάδα μεγάλου Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου, τις εργασίες ανεγέρσεως του οποίου εγκαινίασε ο ίδιος, οι συνθήκες οι πολιτικές δεν επέτρεψαν κάτι τέτοιο. Οι απόφοιτοι της Εστίας ανήκουν σε όλο το πολιτικό φάσμα.
Το 1996, έξι ολόκληρα χρόνια μετά τον θάνατο του αειμνήστου μεγάλου πολιτικού, ιδρύθηκε τελικά ο Σύλλογος των Αποφοίτων Υποτρόφων της Φοιτητικής Εστίας Τοσίτσα, στεγάστηκε στο Μέγαρο Τοσίτσα της οδού Αβέρωφ, ύστερα από παραχώρηση χώρου στο πρώτο υπ’ εμέ Δ.Σ. του, από τον Πρόεδρο του Ιδρύματος Βαρώνου Μιχαήλ Τοσίτσα κ. Τάσο Αβέρωφ και συνεχίζει τις ήπιες δραστηριότητές του. Εκτός από την «απόδοση λογισμού» που προαναφέρθηκαν προς τον τελευταίο μεγάλο ευεργέτη της οικογένειας Τοσίτσα, προσπαθεί να προσελκύσει και τους νέους αποφοίτους για ακόμα πιο σύγχρονες δραστηριότητες και προ παντός να μη ξεχνιέται τόσο εύκολα η ευεργεσία που αποτελεί στοιχείο του D.N.A. των Ηπειρωτών.
Πρώτος Δ/ντής της Φοιτητικής Εστίας ήταν ένα άξιο στέλεχος της Γραμματείας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ο αείμνηστος Μιχάλης Τσουτσοπλίδης.
Στην διαδρομή των χρόνων υπήρξε Διευθυντής της Εστίας και ένας εκλεκτός εκπαιδευτικός από τα Γιάννενα ο αείμνηστος Τάσος Τασούλας, πατέρας του σημερινού Προέδρου της Βουλής, ο οποίος γνωρίζει την Φοιτητική Εστία εξ απαλών ονύχων και γι’ αυτό δέχτηκε να αποτελεί επίτιμο μέλος του Συλλόγου των αποφοίτων.
Από την θαλπωρή της Φοιτητικής Εστίας Τοσίτσα της Κάτω Κηφισιάς πέρασαν πολλοί αξιόλογοι ηπειρώτες και θα διακινδυνεύσω την αναφορά σε ορισμένα ονόματα, ζητώντας συγχώρεση από τους πολλούς ζώντες και… νεκρούς, επειδή με κανένα τρόπο δεν θέλω να υποβαθμίσω κανέναν αγωνιστή της ζωής και του μόχθου γι’ αυτήν.
Ήταν από τους πρώτους οι αείμνηστοι:
- Κώστας Σταύρου, πρώην Πρέσβης επί τιμή στο Συμβούλιο της Ευρώπης και επί δεκαετία Ευρωβουλευτής.
- Ζήσης Φούφας, π. γεν. γραμματέας του Υπουργείου Γεωργίας.
- Δημ. Πριμικύρης, διακεκριμένος παθολόγος στο Νοσοκομείο Μετσόβου (Τοσίτσειο) και στα Γιάννενα.
- Δημ. Τόπης, γιατρός χειρουργός, π. Δήμαρχος Μετσόβου.
- Διαμάντης Κασιούμης, καθηγητής χειρουργικής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.
- Γιώργος Νουτσόπουλος, π. Πρύτανης του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου.
- Σπ. Σπύρου, π. Αρεοπαγίτης.
- Βασ. Χαρίσης, Αρχιτέκτων π. Γεν. Δ/ντής του Υπουργείου Δημοσίων Έργων.
- Νίκος Βατάλης, Δικηγόρος π. Νομάρχης.
- Παύλος Βρέλης, Γλύπτης, ιδρυτής του ομώνυμου Μουσείου.
- Σταύρος Μπαλτογιάννης, ζωγράφος και ο πρώτος επιστήμων συντηρητής αρχαιοτήτων στο Υπουργείου Πολιτισμού.
- Βασίλης Γκρόζας, ζωγράφος.
- Τάκης Παρλαπάς, οφθαλμίατρος, π. αντιδήμαρχος Ιωαννιτών.
- Δημ. Τσιπούρης, οδοντίατρος, π. Δημ. Σύμβουλος Μετσόβου.
- Νίκος Τσίτος, καρδιολόγος, π. Δ/ντής Καρδ. Κλινικής «Χατζηκώστα».
- Άλκης Λαζάνης, δικηγόρος, π. Πρόεδρος του Συλλόγου μας.
Στην τύχη επίσης θα αλιεύσω μερικά ονόματα ζώντων:
- Δημ. Λώλης, καθηγητής Μαιευτικής – Γυναικολογίας.
- Θεόδωρος Στέφος, καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας.
- Αν. Γεωργούλης, καθηγητής ορθοπαιδικής.
- Αγαθ. Τσατσούλης, καθηγητής ενδοκρινολογίας.
- Γιάννης Γουδέβενος, καθηγητής καρδιολογίας.
Άπαντες οι ανωτέρω στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.
- Γ. Σκαρλάτος, αρεοπαγίτης.
- Παν. Καρακατσούλης, καθηγητής Γεωπονικής Αθηνών.
- Αλέκος Καχριμάνης, πολ. μηχανικός, Περιφερειάρχης.
- Θεοδ. Γεωργιάδης, γιατρός, π. βουλευτής, π. Δήμαρχος Ιωαννιτών.
- Σπυρ. Σίτος, π. καθηγητής Βελλάς.
- Ανέστης Λώρας, δικηγόρος, π. Βουλευτής και Υπουργός.
- Στυλ. Μπέλλος, φιλόλογος, το… αηδόνι της Θεσπρωτίας.
- Κώστας Βλάχος, φιλόλογος, π. Πρόεδρος ΕΗΜ.
- Θεοδ. Παπαγιάννης, γλύπτης, π. καθηγητής Σχ. Καλών Τεχνών του Μετσόβιου Πολυτεχνείου.
- Βαγγ. Τσιμογιάννης, γιατρός χειρουργός, π. Δ/ντής Κλινικής «Χατζηκώστα».
- Νίκος Καλανταρίδης, πολ. μηχανικός.
- Κώστας Τσιμόπουλος, γιατρός παθολόγος.
- Γιώργος Ντίνος, δικηγόρος.
- Τάσος Πλαχούρης, οδοντίατρος.
- Κώστας Κοντός, οδοντίατρος.
- Βασ. Βαρτζιώτης, δικηγόρος.
- Χάρης Λαζάνης, δικηγόρος, Περιφερειακός Σύμβουλος.
Και άλλοι πάρα πολλοί, ων ο αριθμός είναι δυσθεώρητος για αυτό το γραπτό.
Πολλοί καθηγητές μέσης εκπαίδευσης διαφόρων ειδικοτήτων ζώντες και μη.
Για άλλη μία φορά θέλω να ζητήσω συγχώρεση από μη αναφερομένους.
Όχι μόνο δεν είχα καμία απολύτως πρόθεση, αλλά τους διαβεβαιώνω ότι στη γραφή αυτού του κειμένου δεν είχα κανένα κατάλογο μπροστά μου, πέραν της προφανώς αδύνατης μνήμης μου. Δεν είναι δυνατό να μη τους τιμώ όλους.
Επίσης θα πω ότι δεν αναφέρομαι σε κανέναν από εκείνους που η ατυχία τους στις εξετάσεις ενός μαθήματος τους έκανε να αποχωρήσουν από την Εστία λόγω των αυστηρών κανονισμών της.
Ας είναι αιώνια η μνήμη του ευεργέτη μας.

* Ο Δρ. Γιώργος Παππάς, είναι Χειρουργός Ουρολόγος, τ. Δ/ντής Κρατικής Ουρολογικής Κλινικής