Καιρός της «Ελπίδας» και «Κλιματική Αλλαγή»…

Τα ακραία καιρικά φαινόμενα, που καταγράφηκαν πλέον στην ιστορία με την ταυτότητα «ΕΛΠΙΔΑ», στην έκταση και στην ένταση που εκδηλώθηκαν, συνοδεύτηκαν από πολλά ρεπορτάζ, εικόνες και βιντεογράφηση εντυπωσιακά, αλλά και με περισσότερα σχόλια, κριτική, αναζήτηση ευθυνών και πολιτική αντιπαράθεση.
Ήταν πράγματι μια εντυπωσιακά μεγάλη χιονόπτωση που, αν και προβλέφτηκε εγκαίρως από την Μετεωρολογική Υπηρεσία, προκάλεσε μεγάλα προβλήματα σε συγκοινωνίες και μετακινήσεις, σε αποκλεισμούς μεγάλων περιφερειών, σε ζημιές στην ηλεκτροδότηση και άλλες επιπτώσεις στην καθημερινότητα και ζωή.
Χαρακτηρίστηκε σαν απρόβλεπτο ακραίο φαινόμενο της «Κλιματικής Αλλαγής» που ξεπέρασε τις αναμενόμενες προβλέψεις και τα οργανωμένα σχέδια αντιμετώπισης κρίσεων. Πέραν όμως αυτών, τα οποία αφορούν στη λειτουργία του αποκαλούμενου «επιτελικού Κράτους», και μια υπερβολικά μεγάλη έκταση «ακραίου» διαλόγου, ιστορικά υπάρχει μία καταγραφή που αξίζει να τη δούμε με μια αναδρομή η οποία οδηγεί σε μια πιο προσγειωμένη αξιολόγηση του φαινόμενου, το οποίο, για κάποιες περιοχές της πατρίδας μας και κάποιες πολύ ή λίγο παλιές εποχές είχε τις ίδιες ή ακόμη και μεγαλύτερες διαστάσεις.
Σε καταγραμμένες πληροφορίες από τους «ειδησεογράφους του Γένους», που άφησαν στα περιθώρια των εκκλησιαστικών βιβλίων, ή πέρασαν στη ζώσα παράδοση, τα ίδια φαινόμενα είχαν μία ταυτόσημη περιγραφή σε έκταση και συνέπειες.
Παραθέτω μερικές από αυτές τις καταγραφές από τους «Ειδησεογράφους του Γένους» που έχω συλλέξει από εκκλησιαστικά βιβλία:
ΜΗΝΑΙΟ ΜΑΡΤΙΟΥ «την 1874 γεναρίου 30 έκανε ο θεός μέγαν χιμόναν έριχνε χιώνι και μέγαν αέραν κε εγινε σκότος δεν εβγεναν η ανθροπι εξω καθόλου διότι έγιναν ανεμοσωρίσματα δέκα πιθαμές κε οσι ανθρωπι έτυχαν εξο ολι απεθαναν στην σοπικην γινεκες πεντε απεθαναν στο δελβινάκι μια, εγινε μεγάλος ψόφος στα πρόβατα κε η προημιες καθόλου δεν έδιχναν».
Το γεγονός επιβεβαιώνεται και με δημοσίευμα στη δίγλωσση εφημερίδα του Βιλαετίου «ΙΩΑΝΝΙΝΑ» στο 236 φύλλο της στις 20 Φεβρουαρίου 1874.
ΜΗΝΑΙΟ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ: «το 1891 Ιανουαρίου 2 μέγας χιμόνας άρχισε από τις 2 του μηνός ως τις 8 ακατάπαυστα εχιόνιζε εκαμε 9 πιθαμές χιόνι στις 8 ξημερόνοντας τριτι πρωί κατά τας ορούς 9 έπεσε στη βοστίνα το χιόνι από το βουνό και επλάκωσε υπερ τας 23 οικίας και εμηναν νεκροί εις το χιόνι 66 ανθρώπους».
ΔΟΛΟ-ΜΗΝΑΙΟ Φεβρουαρίου: «Από τας 9 Ιανουαρίου του έτους 1907 ήρχισε να πίπτει ακαταπαύστως.....μέχρι I Φεβρουαρίου και έχομεν υπερ τας είκοσι πιθαμάς χιόνια και δριμύτατον ψύχος το οποίον κατέκλεισεν ημάς εντός των οικιών. Και διερχόμεθα την ημέραν εν ......καταστάσει. Εγώ ο Χαρίλαος Ζωϊδης γράφω».
Γκουβερι- ΜΗΝΑΙΟ Ιανουαρίου: «Γεώργιος Αθανασίου Ματσέκης την 24 Ιανουαρίου 1914 υπήρχαν 15 πιθαμές χιων εις το χωριό μου και εκλείσθησαν τα ζώα μας μέσα».
Μαρτυρία Γ.Κ.: «και ένα χειμώνα εκεί στο χειμαδιό της Βοστίνας, το Τούροβο έριξε χιόνι τόσο πολύ αλλά και το πάγωσε και επάγωσαν τα δέντρα και ξεράθηκαν και επάγωσαν και τα 500 πρόβατα του Γιαννάκη Σκαμπόνια και αυτός γλύτωσε μέσα στην αχυροκαλύβα του και με τη χόβολη τρίβοντας με το μασιά, με τα σκυλιά και δεν επάγωσαν με το αφεντικό τους που κουλουριάστηκαν σκυλιά και Σκαμπόνιας μέσα στη μπερούτσα και μέσα στην καλύβα με την χόβολη δηλαδή την ανθρακιά».
Το περιστατικό πρέπει να συσχετίζεται με τους βαρείς χειμώνες 1874 ή 1883.
Πολλούς βαρείς χειμώνες και ακραία καιρικά φαινόμενα δημοσιεύει και η δίγλωσση εφημερίδα «ΙΩΑΝΝΙΝΑ» στα φύλλα που διασώθηκαν 1869-1882, με σημαδιακές καταστροφές μεγάλων γεφυριών Κόνιτσας, Μπαλτούμας, Τεπελενίου, γέφυρα Αγίων κ.ά. μερικά από τα οποία ανέλαβαν να αποκαταστήσουν οι μεγάλοι ευεργέτες Ζωγράφος και Ζάππαι, ενώ γνωστά είναι τα εναπομείναντα λείψανα από κατεστραμμένα παραδοσιακά γεφύρια που κατέρρευσαν από κατακλυσμιαίες βροχοπτώσεις. Το τελευταίο γνωρίσαμε με τη γέφυρα της Πλάκας. Αυτή η εβδομαδιαία εφημερίδα του Βιλαετίου έχει πολλά ενδιαφέροντα ιστορικά και άλλα στοιχεία της Ηπείρου, με πολλά καιρικά, επιδημιολογικά, οικονομικά κ.ά., θα ήταν ένα πολύτιμο αρχείο πληροφοριών για τα Γιάννενα και την ευρύτερη Ήπειρο να αναπαραχθεί ψηφιακά για τους ερευνητές και μελετητές της. Δεν έγινε ούτε στα διακόσια που γιορτάσαμε.
TTT
Αυτή η ελάχιστη γραφή που κατέγραψα δίνει μια διάσταση των φαινομένων εκείνης της εποχής πολύ μεγάλη σε χιονοπτώσεις, με ανθρώπινα θύματα, απώλεια ζωϊκού κεφαλαίου και καταστροφή καλλιεργειών. Τα μεγέθη δεν είναι ποσοτικά συγκρίσιμα με τα αποτελέσματα της «ΕΛΠΙΔΑΣ». Είναι όμως ταυτόσημα στην περιγραφή και συγκρίσιμα σαν ακραία καιρικά φαινόμενα. Με τους σημερινούς χαρακτηρισμούς, για απόδοση των φαινομένων αυτών στην «Κλιματική Αλλαγή», που στις επίσημες ανακοινώσεις αναφέρονται ως «Κλιματική Κρίση», θα μπορούσαμε να πούμε ότι και εκείνα τα φαινόμενα που καταγράφονται σε εκείνη την εποχή, σχεδόν 150 χρόνια πίσω, έχουν τα σημερινά χαρακτηριστικά που ονομάζονται «Κλιματική Αλλαγή».
Με μια αλλαγή στις εποχές, απλά και λογικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι συνέβαιναν και τότε φαινόμενα «Κλιματικής Αλλαγής», χωρίς όλη αυτή την κινδυνολογία που επικρατεί σήμερα. Ακόμη, μπορούμε, απλά και ορθολογικά, να πούμε ότι αυτό που σήμερα χαρακτηρίζουμε «Κλιματική Αλλαγή», δεν είναι τόσο πρωτοφανές, συνέβη, και πολλές μάλιστα φορές, και στο παρελθόν, και αντιμετωπιζόταν με τα μέσα που είχαν τότε ή αφηνόταν οι άνθρωποι, αδύναμοι στη μοιραία κατάληξη, των ζημιών και των θυμάτων.
Στην παρούσα επικαιρότητα, πιο ψύχραιμα και πρακτικά, θα έπρεπε να παρακολουθούμε την πρόβλεψη του καιρού που είναι πολύ ακριβής και έγκαιρη και να εφαρμόζουμε τις οδηγίες της συντεταγμένης Πολιτείας. Πέραν αυτού, να οργανωνόμαστε και ατομικά για να τα αντιμετωπίζουμε ή να τα ανεχόμαστε. Από εκείνα τα χρόνια και στην παράδοση του Πωγωνίου, όπου αναφέρονται αυτές οι ενθυμήσεις, μας άφησε μια σχετική πρόνοια που σαν παροιμία ήταν η πρώτη βοήθεια με την έναρξη του φαινομένου: «από του Αγίου Φιλίππου το φτυάρι να είναι πίσω από την πόρτα».
Η σημερινή παγκόσμια θέση, απέναντι στα φαινόμενα αυτά, ταλαντεύεται μεταξύ των ορισμών «Κλιματικής Αλλαγής» και «Κλιματικής κρίσης». Ακόμη και στη Γλασκόβη, δεν προσδιόρισαν τον τελικό ορισμό των ακραίων φαινομένων.
Ιστορικά, τα ακραία μεγάλα καιρικά καταστροφικά φαινόμενα που έχουν καταγραφεί, από τον κατακλυσμό του Νώε και τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα, και στη συνέχεια οι καταστροφές της Σαντορίνης και Κνωσσού, και εκείνη της Πομποιΐας και άλλων περιοχών, συνέβησαν σε ιστορικούς χρόνους. Να μη λησμονούμε και εδώ στα Γιάννενα ότι η Μονή Δουραχάνης συντηρεί την ανάμνηση του περάσματος πάνω στην καθολικά παγωμένη λίμνη των στρατευμάτων του Ντουραχάν πασά μιας και τότε εποχής «Κλιματικής Αλλαγής»!
Τα «μικρά» ακραία καιρικά φαινόμενα που συνόδευαν την «ΕΛΠΙΔΑ», σε σχέση με όσα μεγάλα συμβαίνουν σε παγκόσμια έκταση, θα μπορούσαν σε αρκετές περιπτώσεις να αντιμετωπιστούν με κάποιες πρόνοιες εφοδιασμού με εργαλεία, συσκευές, προμήθειες, κάποια καύσιμα και περιβαλλοντικές πυρασφάλειες και προστασίες, και μια προετοιμασία για εθελοντική συμμετοχή σε κάποια τοπική συλλογική προσπάθεια. Τα δημόσια «συγνώμη» και τα επιδόματα που ακούστηκαν και σαν πρώτη αποτελεσματική θεραπεία ζημιών, δεν είναι μέτρα που αντιμετωπίζεται μια θεομηνία.
Η Μετεωρολογική Υπηρεσία έκανε επιτυχημένες προβλέψεις σε χρόνο, τόπους, βαθμό έντασης και επικινδυνότητας, και αποφυγή μετακινήσεων. Επίσης η συμβολή στρατού, αστυνομίας και πυροσβεστικής κάλυψαν πολλές ανάγκες με αποτελεσματικές επεμβάσεις. Θα έπρεπε να είχε επαινεθεί η απόδοσή τους. Δεν έλλειψαν όμως και μεμονωμένες περιπτώσεις εθελοντικών πρωτοβουλιών συνδρομής ατόμων που δοκιμάστηκαν. Ίσως μια πρόνοια κάποιων κοινωνικών φορέων που δραστηριοποιούνται στον τομέα της κοινωνικής αλληλεγγύης να βάλλουν στην ατζέντα τους και την «ΕΛΠΙΔΑ» του χιονιά!
Η δοκιμασία ήταν μεγάλη, το φαινόμενο αντιμετωπίστηκε με όσες ελλείψεις και αν παρουσίασε η περίπτωση. Για την επόμενη «Κλιματική (παρ)Αλλαγή», ένα φτυάρι, μερικά κεράκια, ένα γκαζάκι και λίγος εθελοντισμός ας είναι στην εφεδρεία του νοικοκυριού. Κι αυτό το χιόνι θα γίνει ανάμνηση, το χιόνι στα μαλλιά μας θυμίζει ότι η ΕΛΠΙΔΑ ποτέ δεν πεθαίνει και θα... ξαναρθεί με ή χωρίς «Κλιματική Αλλαγή ή Κρίση»!