Άνθρωποι και υπ-άνθρωποι

Τα τελευταία περιστατικά βίας και βαρβαρότητας τόσο στην κοινωνία μας, όσο και στη διεθνή κοινότητα, ακόμη και από έφηβους, ακόμη και από παιδιά, περιστατικά κατά τα οποία η αφαίρεση ανθρώπινης ζωής γίνεται για τους πιο ασήμαντους λόγους, ακόμη και για ένα εκατοστό του ευρώ, ακόμη και για έναν συζυγικό ψιλοκαυγά, καταδεικνύουν την κατρακύλα στην οποία έχουν οδηγηθεί οι ανθρώπινες αξίες στις μέρες μας, την χρεοκοπία του αξιακού μας συστήματος. Ο κατάλογος της αποθηρίωσης μακρύς: μητροκτονίες, πατροκτονίες, γυναικοκτονίες(κατά συρροή τελευταία), παπουδοκτονίες, συμμορίες ανηλίκων(!!)...
Και όμως, άλλα «πρεσβεύει» η ετυμολογία της λέξης «άνθρωπος», από το επίρρημα «άνω» και το ρήμα «θρώσκω», που σημαίνει «ορμώ» και σε πιο ελεύθερη μεταφορά «ατενίζω προς τα πάνω». Στην Αρχαία Ελληνική Γραμματεία υπάρχει ένας διάλογος, ο Πλατωνικός διάλογος «Κρατύλος», ο οποίος αναφέρεται ακριβώς στην ιστορία, τη φιλοσοφία και την ετυμολογία των ονομάτων της Ελληνικής γλώσσας. Ειδικά όσοι διακατέχονται από τον ετυμολογικό της γλώσσας μας οίστρο, θα πρέπει απαραιτήτως να αναγνώσουν προσεκτικά τον εν λόγω διάλογο. Περί του ονόματος, λοιπόν, «άνθρωπος», δίνεται από τον Σωκράτη στον «ΚΡΑΤΥΛΟ» η ακόλουθος ετυμολογική ερμηνεία (την παραθέτω εδώ σε μετάφραση): ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Νομίζω ότι και το όνομα των ανθρώπων, μία από αυτές τις αλλοιώσεις υπέστη, καθώς και αυτό έγινε όνομα, ενώ πριν ήταν έκφραση. Με την αφαίρεση του γράμματος Άλφα και με την μεταβολή του τόνου της λήγουσας από οξύτερο σε βαρύτερο. ΕΡΜΟΓΕΝΗΣ: Τι εννοείς; ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Ιδού τι εννοώ: Το όνομα «άνθρωπος» σημαίνει ότι τα μεν άλλα ζώα τίποτε από όσα βλέπουν δεν μελετούν, δεν συλλογίζονται και δεν αναθρούν… τίποτε, δηλαδή δεν παρατηρούν με προσοχή… ο δε άνθρωπος άπαξ και δει κάτι – άπαξ δηλαδή και «όπωπε» κάτι – και αναθρεί και συλλογίζεται ό,τι όπωπε. Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι ο άνθρωπος σωστά ονομάστηκε «άνθρωπος», διότι είναι το μοναδικό ζώο, το οποίο «αναθρεί ά όπωπε», παρατηρεί δηλαδή με μεγάλη προσοχή ό,τι έχει δει. Βλέπουμε, λοιπόν, ότι ο σοφότερος των ανθρώπων Σωκράτης, μεταφέροντας μέσα από τον συγκεκριμένο διάλογο την πανάρχαια γνώση της ελληνικής ονοματοθέτησης για τη συγκεκριμένη λέξη, δίνει την πληροφορία ότι η λέξη «άνθρωπος» στην πρωτογένεσή της ήταν περιφραστικός επιθετικός προσδιορισμός του όντος, το οποίο διέφερε από τα ζώα βασικά ως προς τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούσε το νου του και ως προς τις διανοητικές του ικανότητες.
«Ως χαρίεν( εστ') άνθρωπος, αν άνθρωπος η», πόσο χαριτωμένος είναι ο άνθρωπος, αν είναι άνθρωπος, έγραφε ο Μένανδρος. Και άνθρωπος σημαίνει αυτόν που κυριαρχεί στον εαυτό του («ουδείς ελεύθερος εαυτού μη κρατών» σύμφωνα με τους Πυθαγόρειους, κανένας, δηλαδή, δε μπορεί να λογίζεται ελεύθερος αν δεν είναι κυρίαρχος του εαυτού του)∙ αυτόν που εξουσιάζει τα ένστικτά του, τις παρορμήσεις του, τις αδυναμίες και τα πάθη του∙ αυτόν που η συμπεριφορά του διέπεται από ηθικούς κανόνες, που είναι αλληλέγγυος στους συνανθρώπους του∙ αυτόν που σκοπό στη ζωή του θέτει την τελείωσή του και ως «κατ΄ εικόνα και ομοίωση» του Δημιουργού του, τη «θέωση». «Κι έναν πόντο πιο ψηλά να πάτε άνθρωποι, ευχαριστώ θα σας πει ο Θεός», έγραφε ο Οδυσσέας Ελύτης.
Πώς φτάσαμε, λοιπόν, και αυτό το μοναδικό και ανεπανάληπτο ον, από το οποίο σύμφωνα με τον Σοφοκλή «ουδέν δεινότερον πέλει», κανένα δεν είναι πιο φοβερό, έχει στην εποχή μας αποθηριωθεί; Η απάντηση δεν είναι δύσκολη. Ο άνθρωπος της εποχής μας θεοποιώντας τα υλικά αγαθά και επομένως τα μέσα απόκτησής τους, τα χρήματα, υποτάχτηκε πλήρως στον καταναλωτισμό και την ευδαιμονοθηρία. Το κέρδος, με όποιον τρόπο, έγινε η διαρκής επιδίωξή του, η πλεονεξία και η απληστία καθημερινός τρόπος συμπεριφοράς του. Η αναντιστοιχία της αφθονίας των αγαθών με τη δυσκολία απόκτησής τους από την πλειονότητα των σημερινών ανθρώπων, προκαλεί ποικιλία νευρώσεων. Ο σημερινός άνθρωπος είναι πιο νευρωτικός από ποτέ. Η κοινωνική περιθωριοποίηση και η φτωχοποίηση όλο και περισσότερων κοινωνικών ομάδων, οδηγεί σε ακραίες συμπεριφορές με σταθερό αντιανθρώπινο πρόσημο. Η απαξίωση των κορυφαίων θεσμών παροχής αγωγής και παιδείας ευρύτερα, της οικογένειας και του σχολείου («ο άνθρωπος είναι το προϊόν της παιδικής του ηλικίας» κατά τον Σίγκμουντ Φρόυντ), αλλά και της πολιτικής (οι πολιτικοί από «παιδαγωγοί του λαού», καταχραστές της εμπιστοσύνης του και αδίστακτοι δυνάστες του), σε συνδυασμό με τη αδυναμία των ανθρώπων του πνεύματος, «πνευματικών ταγών» αποκαλούμενων, να εμπνεύσουν και να καθοδηγήσουν, δίνει χώρο στους επιτήδειους των μίντια και του διαδικτυακού χάους, να χειραγωγούν και να ποδηγετούν τις ανθρώπινες μάζες. Γιατί οι άνθρωποι που χάνουν το πρόσωπό τους, γίνονται μάζα και όχλος, εύκολα κατευθυνόμενοι, κοντολογίς εύκολα εξουσιαζόμενοι. Η πολυδιαφημιζόμενη «παγκοσμιοποίηση», ο επιχειρούμενος δηλαδή παγκόσμιος «αχταρμάς», βολεύει πλήρως τους στόχους τους.
Ο κόσμος μας αλλάζει. Και γι αυτό δεν χρειάζεται να τρομάζει κανένας πραγματικός άνθρωπος. Γίνεται λιγάκι πιο πολύχρωμος, λιγάκι πιο ευρύχωρος για να χωράει περισσότερους ανθρώπους στην αγκαλιά του...