Ήθος και Πολιτική...

on .

Πανελλήνια υπήρξε, τις προάλλες, η συγκίνηση από τον πρόωρο χαμό της Φώφης Γεννήματα. Ανεξάρτητα από πολιτικές πεποιθήσεις και κομματικές τοποθετήσεις, όλοι ένιωσαν βαθιά θλίψη, γιατί έφευγε από τη ζωή μια νέα γυναίκα, σύζυγος και μητέρα τριών παιδιών, ένα άτομο με εικοσάχρονη πολιτική δραστηριότητα και μέλος μιας οικογένειας με δυο τραγικά θύματα -τον πατέρα της και τη μητέρα της- που κτυπήθηκαν πρόωρα από την επάρατο νόσο, από την οποία χτυπήθηκε και η ίδια και το ήξερε. Τελικά υπέκυψε και αυτή στα 56 χρόνια της.
Όλα αυτά τα χρόνια της πολιτικής της δραστηριότητας δε λύγισε στην αρρώστια που τη βασάνιζε και αυτό γιατί, όπως τόνισε, κλείνοντας τον επικήδειο λόγο της, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας «έκανε οίστρο της ζωής το φόβο του θανάτου».
Η φράση αυτή αποτελεί -επειδή με ρώτησαν κάποιοι- το τελευταίο μέρος της ευχής που διατυπώνει ο ποιητής Ανδρέας Εμπειρίκος στο πολυσυζητημένο ποίημά του «Εις την οδόν των Φιλελλήνων» και εύχεται -με το δικό του ποιητικό τρόπο-«μια μέρα να γίνει δόξα κοινή, δόξα πανανθρώπινη, η δόξα των Ελλήνων, που πρώτοι, θαρρώ, αυτοί στον κόσμο εδώ κάτω, έκαμαν οίστρο (=δημιουργική πνοή, έμπνευση) της ζωής το φόβο του θανάτου.
Σχολιάζοντας αργότερα ο Κορνήλιος Καστοριάδης -σε μια εργασία του για την «αρχαία ελληνική δημοκρατία και τη σημασία της για μας σήμερα»- έγραψε πως «τολμώ να διορθώσω ένα μεγάλο Έλληνα ποιητή» -τον Ανδρέα Εμπειρίκο- και με το δικό του φιλοσοφικό τρόπο, τροποποιώντας την τελευταία φράση του, πρόσθεσε: «Εγώ θα έλεγα: έκαμαν οίστρο της ζωής τη γνώση του θανάτου».
Ο χαμός της Φώφης έφερε επίσης στην επικαιρότητα και ένα άλλο βασικό θέμα που έχει σχέση με το ήθος στη ζωή του ανθρώπου και κατ’ επέκταση στην πολιτική. Ήθος, κατά τον Παπανούτσο, είναι «η βούληση που προαιρείται και εκτελεί με επίγνωση, σύμφωνα με ένα πάγιο πρόγραμμα ζωής ή σύστημα αξιών». Ο ποιητής Θέογνις, στην αρχαιότητα, υποστήριξε πως «ουδείς ανθρώπων ούτ’ όλβιος, ούτε κακός, ούτε αγαθός νόσφι (=άνευ) δαίμονος (της μοίρας)». Σ’ αυτόν απάντησε ο Ηράκλειτος με το γνωστό μέχρι σήμερα: «Ήθος ανθρώπω δαίμων». Αυτό σημαίνει πως ο άνθρωπος με το ήθος δημιουργεί τη μοίρα του και τη ζωή του. Διαμορφώνεται δε το ήθος του ανθρώπου με την αγωγή που ξεκινάει από την οικογένεια, περνάει από το σχολείο και ολοκληρώνεται στην Πολιτεία η οποία κατά τον Πλάτωνα «τροφή ανθρώπων εστί, καλή μεν αγαθών, κακή δε κακών». Αυτό ακριβώς έκανε τον Περικλή να διακηρύξει στον «Επιτάφιό» του πως είχε καταστήσει «την τε πάσαν πόλιν παίδευσιν κοινήν της Ελλάδος». Είναι, άλλωστε, κοινή η αντίληψη του Αρχαίου Ελληνικού Διαφωτισμού πως κάθε θεσμοθετημένη εκδήλωση της Πολιτείας είναι μορφή παιδαγωγίας, η παιδαγωγούσα Πολιτεία αποτελεί θεμελιώδη λόγο της ύπαρξής της και η πολιτική, σε τελευταία ανάλυση, είναι η φυσική και αναγκαία απόληξη κάθε γνήσιας ηθικής πράξης.
Τι από αυτά συμβαίνει σήμερα όχι μόνο σε εθνικό επίπεδο, αλλά σε παγκόσμιο; Μην λαμβάνετε όμως υπόψιν σας το ήθος που επιδείχτηκε από τους πολιτικούς μας κατά τις ημέρες του πένθους για τη Φώφη. Αυτές γρήγορα θα ξεχαστούν και πάλι θα επανέλθουμε στις κοκορομαχίες των πολιτικών μας από τα τηλεοπτικά παράθυρα, στους διαξιφισμούς, τις ύβρεις και τους ανοίκειους χαρακτηρισμούς που εκτοξεύονται κατά τις «συζητήσεις» των πολιτικών αρχηγών, οι οποίες μάλιστα συνοδεύονται από θερμά χειροκροτήματα των «αντιπροσώπων του Έθνους».
Θα καταλάβετε τότε σε ποιά κατάσταση βρισκόμαστε, σε ποιο βαθμό κυμαίνεται η εθνική μας αυτοσυνειδησία και πόσος αγώνας -προπαντός δε τι είδους Παιδεία-χρειάζεται για να βγούμε από τα σημερινά αδιέξοδα, καθώς μάλιστα συμπληρώνονται 200 χρόνια από την Επανάσταση του 21, που μας χάρισε τη Λευτεριά και μας απάλλαξε -υποτίθεται- από το ραγιαδισμό και τον κοτσαμπασισμό που μας κληροδότησε η τουρκοκρατία.
ΣΠΥΡΟΣ ΕΡΓΟΛΑΒΟΣ