Το επιτελικό κράτος…

Το νεοελληνικό κράτος για πολλά χρόνια στηρίχτηκε στον παλαιοκομματισμό και γι’ αυτό δεν μπόρεσε να ακολουθήσει τα σύγχρονα Ευρωπαϊκά κράτη στην οργάνωση, στους θεσμούς και γενικότερα στις σχέσεις με τον πολίτη.

Συνέπεια αυτής της πρακτικής ήταν να προσαρμοστούν και οι πολίτες στη λειτουργία αυτού του κράτους. Και έτσι για δεκάδες χρόνια ο ψηφοφόρος απαιτούσε το κράτος να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του με μοναδικό κριτήριο ότι ήταν οπαδός του κυβερνώντος κόμματος. Αυτή η πολιτική λειτουργία ήταν το πιο γόνιμο χώμα για να καλλιεργηθεί το πελατειακό σύστημα, η ρουσφετολογία και η απαξίωση νόμων, αρχών και όλων των θεσμών. Για τον πολίτη «κράτος» σήμαινε υπηρέτης για κάθε προσωπική επιδίωξη, μακριά από διαφάνεια, αξιοκρατία και νόμους.
Όμως θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι έγιναν βήματα σημαντικά στην κατεύθυνση δημιουργίας κράτους επιτελικού με αρχές που ανταποκρίνονται στα χαρακτηριστικά ενός σύγχρονου κράτους. Αλλά θέλει δρόμο πολύ ακόμη ώστε να δούμε το επιτελικό κράτος σε απόλυτη εφαρμογή, γιατί δύσκολα ξεριζώνονται νοοτροπίες και αντιλήψεις που έχουν αναπτυχθεί εδώ και πολλά χρόνια και επιβάλλουν στους κρατικούς λειτουργούς συμπεριφορές που παραβιάζουν και τα δικαιώματα του πολίτη και τη βούληση της κεντρικής εξουσίας.
Φαίνεται ότι ο κ. Μητσοτάκης κινείται στη λογική ενίσχυσης του επιτελικού κράτους και διαμορφώνει συνθήκες ώστε οι κρατικές αρμοδιότητες να περιορίζονται, οι πολιτικές πράξεις να ελέγχονται από τους πολίτες και να μεταφέρονται πολλές αρμοδιότητες στην Περιφέρεια και στους Δήμους. Γιατί το επιτελικό κράτος πρέπει να κρατήσει για τον εαυτό του το στρατηγικό σχεδιασμό και να δίνει τις κατευθύνσεις που σχεδιάζει ως κυβέρνηση.
Αλλά παρά την προσπάθεια, την οποία οι πολίτες επικροτούν, υπάρχουν σοβαρά εμπόδια σε κεντρικά όργανα των υπουργείων, όπου η παλιά νοοτροπία της γραφειοκρατίας και του παραγοντισμού βασιλεύουν και ταλαιπωρούν τον κόσμο. Έτσι βλέπουμε συχνά κάποιος Υπουργός να δείχνει τη βούληση για συγκεκριμένο έργο, όμως οι γύρω του να το κλώθουν ολημερίς και ποτέ να μη γίνεται πράξη η πολιτική απόφαση.
Αυτή η πρακτική θυμίζει ακόμη τον πελάτη ψηφοφόρο, όπου ο ένας απαιτεί και η Υπηρεσία κωλυσιεργεί για όποια ανταλλάγματα. Και αυτή η λειτουργία προκαλεί αγανάκτηση στον πολίτη και αμφιβολία στον κόσμο για τις αληθινές διαθέσεις της κυβέρνησης.
Άλλωστε και τα κόμματα δυσκολεύονται ακόμη να αποδεχτούν την αναγκαιότητα του επιτελικού κράτους. Πρόκειται για σύγκρουση δύο αντιλήψεων που διαμόρφωναν ως τώρα και τη στάση του πολίτη. Η μία ήθελε κράτος ισχυρό, που να αποφασίζει για όλα στο όνομα τάχα του λαού. Η ζωή δείχνει ότι δοκιμάστηκε και έχει απορριφθεί. Η δεύτερη είναι η αντίληψη που εφαρμόζεται στην Ευρώπη και θέλει το κράτος ως στρατηγικό σχεδιαστή και την Τοπική Αυτοδιοίκηση με πολλές αρμοδιότητες.
Έτσι εξηγείται και η αμφισβήτηση του επιτελικού κράτους από τον Τσίπρα. Ξεχνάει ότι είχε ως Σύμβουλο Στρατηγικού Σχεδιασμού τον Καρανίκα, άνθρωπο που αμφιβάλλω αν είχε υποψιαστεί ποτέ τι σημαίνει σύγχρονο κράτος – υπηρέτης του λαού. Ενώ κανείς δεν μπορεί να μη δώσει τα εύσημα στον Πιερρακάκη, στον Γεραπετρίτη και στον Σκέρτσο, οι οποίοι με τους συνεργάτες τους έχουν βάλει τις βάσεις για τη λειτουργία ενός επιτελικού κράτους, σοβαρού και αποτελεσματικού.
Γι’ αυτό οι πολίτες επικροτούν το έργο που εξελίσσεται, ενώ οι έχοντες πελατειακή νοοτροπία το αποδοκιμάζουν και το απεύχονται.