Ο «σκηνοθέτης» συζυγοκτόνος…

on .

Πριν από σαράντα μέρες η είδηση συγκλόνισε το πανελλήνιο. «Ληστεία μετά φόνου» η πρώτη επίσημη ανακοίνωση της Αστυνομίας.

Ήταν το βράδυ της 11ης Μαΐου, όταν τα Μέσα Ενημέρωσης μετέδιδαν το συνταρακτικό νέο της άγριας δολοφονίας της εικοσάχρονης Καρολάιν μπροστά στα μάτια του εντεκάμηνου παιδιού της και του πιστάγκωνα δεμένου συζύγου της μέσα στο σπίτι τους στα Γλυκά Νερά.

Το «πακέτο» τα είχε όλα: νέοι, όμορφοι, οικονομικά ευκατάστατοι, ένας παιδικός έρωτας που επιστεγάστηκε με ένα επιτυχημένο γάμο και ένα έγκλημα ειδεχθές, αποτρόπαιο μέσα στον ιερό και άβατο χώρο της κατοικίας. Γι΄ αυτό και το συγκεκριμένο «ζευγάρι» μπήκε στα σπίτια όλων μας, έγινε ο γιος και η κόρη μας, κατέκτησε τις καρδιές μας, με τη συγκίνηση να περισσεύει. Βλέπετε, εκείνος τα είχε σκηνοθετήσει όλα τέλεια. Συντετριμμένος σύζυγος, δυστυχισμένος πατέρας, επιμελώς φροντισμένες δηλώσεις μπροστά στις κάμερες: «εύχομαι να μη συμβεί σε κανένα σας αυτό που συνέβηκε σε μένα»... Ακόμη και το με σπαραγμό αγκάλιασμα της μητέρας της στο τεσσαρακονθήμερο μνημόσυνο...
Νόμισε πως είχε διαπράξει το τέλειο έγκλημα. Έλα όμως που τον πρόδωσε η τεχνολογία. Αυτή που σαν πιλότος την έπαιζε στα δάχτυλα, φάνηκε άπιστη μαζί του. Για να επιβεβαιωθεί για άλλη μια φορά η λαϊκή ρήση πως «αγαπάει ο Θεός τον κλέφτη, αγαπά όμως και τον νοικοκύρη»... αφού, όπως λένε οι Εγκληματολόγοι «το πτώμα μιλάει». Πως τέλειο έγκλημα δεν υπάρχει... αφού, όπως σωστά επισημαίνουν οι Εγκληματολόγοι «το πτώμα μιλάει»... Το «έξυπνο» ρολόι της δολοφονημένης, οι εξελιγμένες εφαρμογές στο κινητό του (μετρούσαν τα βήματά του, όταν εκείνος «αλώνιζε» τους ορόφους του σπιτιού, ενώ κατέθετε στην αστυνομία ότι ήταν πιστάγκωνα δεμένος), και οι κάρτες καμερών που είχε αφαιρέσει, αλλά που η τεχνολογία της Εγκληματολογικής Υπηρεσίας ανακάλεσε.
Οι φόνοι συγγενικών προσώπων και μεταξύ αυτών και οι περιπτώσεις συζυγοκτονίας (ιδίως γυναικοκτονίας) δεν είναι σημερινές. Έλκουν την καταγωγή τους στο απώτατο παρελθόν. Μητροκτονίες, πατροκτονίες, αδελφοκτονίες, παιδοκτονίες, όλες, αναμφίβολα, πράξεις φοβερές, κατέχουν κεντρική θέση σε περισσότερες από τις μισές αρχαίες ελληνικές τραγωδίες. Όπως σημειώνεται σε σχετική ερευνητική εργασία («Φόνοι συγγενικών προσώπων στην αρχαία ελληνική τραγωδία», Κόγια Λευκοθέα, Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία, Παν/μιο Αιγαίου / Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών / Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών, Ρόδος Σεπτ. 2019) «σε 17 τραγωδίες το πάθος αποτελεί μία βίαιη πράξη απέναντι σε εξ αίματος συγγενή. Στην πλειοψηφία οι δράστες και τα θύματα είναι γονείς και παιδιά... Η μητροκτονία για παράδειγμα δραματοποιήθηκε τόσο από τον Αισχύλο όσο και από τον Σοφοκλή και τον Ευριπίδη και τα έργα τους διασώθηκαν μέχρι τις μέρες μας, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να δούμε τη διαφορετική οπτική με την οποία την προσέγγισε ο καθένας. Τα έργα αυτά είναι οι Χοηφόροι του Αισχύλου, η Ηλέκτρα του Σοφοκλή και η Ηλέκτρα του Ευριπίδη, στα οποία και οι τρεις δραματοποιούν τον φόνο της Κλυταιμήστρας από τα παιδιά της, Ορέστη και Ηλέκτρα, ενώ στις Ευμενίδες ο ποιητής (Αισχύλος) ολοκληρώνει την άποψή του για την ανταποδοτική δικαιοσύνη και τη Δίκη».
Σχετικά με την «βιολογία της ανθρωποκτονίας», η επιθετική συμπεριφορά ως έμφυτη στον άνθρωπο έχει συγκεκριμένο επιβιωτικό ρόλο για τον οποίο εντάσσεται στο ρεπερτόριο της συμπεριφοράς πολλών ζωικών ειδών. Το κυνήγι θηραμάτων, η άμυνα απέναντι σε θηρευτές, ο ανταγωνισμός με άλλα άτομα ή ομάδες του ίδιου είδους και άλλες επιβιωτικές ανάγκες εξυπηρετούνται από την έμφυτη επιθετικότητα. Στον άνθρωπο η επιθετική συμπεριφορά αποτελεί πρόβλημα όταν στρέφεται ενάντια σε συνανθρώπους του με σκοπό να τους προκαλέσει βλάβη. Στο επίπεδο των ανθρώπινων κοινωνιών η βίαιη συμπεριφορά και η εγκληματικότητα που σχετίζονται με αυτή, αποτελούν μείζονα προβλήματα για την κοινωνική συνοχή, αλλά και τη δημόσια υγεία. Κοινωνικοί και πολιτισμικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της επιθετικής συμπεριφοράς, ενώ διάφορες ψυχικές διαταραχές μπορεί να ενέχονται στην εκδήλωσή της, όπως για παράδειγμα, διαταραχές προσωπικότητας, χρήση ουσιών, ψυχωσικές διαταραχές κ.ά. Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα «άλογα» έμβια όντα, ο άνθρωπος ως έλλογο ον έχει τη δυνατότητα να χαλιναγωγεί τις ενστικτώδεις παρορμήσεις του. Και στο βαθμό που το κατορθώνει χαρακτηρίζεται ως πολιτισμένος ή μη.
Σε αντίθεση, τώρα, με τις «ορμές», που εξαφανίζονται με την ικανοποίηση της ανάγκης, τα κίνητρα είναι πιο σταθερά και διαρκέστερα αφού επιδιώκουν μακρυνότερους, απώτερους δηλαδή στόχους. Για τον Γερμανό καθηγητή Ψυχολογίας και ερευνητή Heinz Heckhausen (1926-1988) «τα κίνητρα είναι διαρκείς προδιαθέσεις γνωστικών λειτουργιών με τις οποίες τα επιμέρους άτομα κατανοούν διαφορετικά την ίδια κατάσταση και αξιολογούν επίσης διαφορετικά το αποτέλεσμα και τις συνέπειες μιας πράξης ή μιας ενέργειας» (“Motivation und action”,1980). Γι΄ αυτό και τα κίνητρα, όπως στη συγκεκριμένη στυγερή δολοφονία, ως υποθετικά κατασκευάσματα και ποικίλλοντα από άτομο σε άτομο, παραμένουν ως επί το πλείστον, στην εντέλειά τους τουλάχιστον, αδιεκρίνιστα.
Όποια όμως, κι αν ήταν (παθολογική ζήλεια, όπως λέγεται, ή οτιδήποτε άλλο, «άβυσσος» άλλωστε, «η ψυχή του ανθρώπου»), δεν δικαιολογούν με τίποτε το αποτρόπαιο αυτό έγκλημα. Η οργή του κόσμου είναι ακόμη μεγαλύτερη για όλο το θεατριλίκι που με επιμέλεια τόσες μέρες έστησε. Και η τραγωδία γίνεται ακόμη πιο μεγάλη για το παιδάκι που έμεινε ορφανό και από μάνα και από πατέρα. Γιατί εκείνο το βράδυ ορφάνεψε και από τους δύο. Η σκηνή απύθμενης υποκρισίας με τον πατέρα να κρατάει στην αγκαλιά το μωρό, στη διάρκεια του μνημοσύνου, είναι βγαλμένη από την αρχαία ελληνική τραγωδία. Αλλά, όπως, έλεγε ο Νοτστογιέφσκι στους «Αδελφούς Καραμαζώφ», «χωρίς Θεό (χωρίς δηλαδή ηθική), όλα επιτρέπονται». Και η έκπτωση των ηθικών αξιών στις μέρες μας πρέπει να μας ανησυχεί ιδιαίτερα.