Η ζάλη του ύψους και η «μέθη» της εξουσίας!

on .

Ο οίνος, το γνωστό μας κρασί, είναι γνωστό στον άνθρωπο από αρχαιοτάτων χρόνων (εδώ και τουλάχιστον εννιά χιλιάδες χρόνια). Τα παλαιότερα οινοποιεία φαίνεται ότι δημιουργήθηκαν στη Μέση Ανατολή και στην Ελλάδα, ενώ πολύ αργότερα οι Γάλλοι επιδόθηκαν με μεγάλη επιδεξιότητα στην παραγωγή του.

Ο Όμηρος στην Ιλιάδα, αναφέρει ότι οι Αρχαίοι μεθούσαν κάτω από τα τείχη της Τροίας πίνοντας Πράμνειο οίνο (ένα δυνατό κρασί που παραγόταν στο νησί της

Ικαρίας) και τον περιέγραφε ότι ήταν «μέθης γεννητικός», δηλαδή ότι προκαλούσε μέθη.
Η σύγχρονη επιστήμη μελετώντας αναλυτικά τις επιδράσεις του κρασιού στον ανθρώπινο οργανισμό, έχει αποφανθεί πως όσον αφορά το καρδιαγγειακό σύστημα φαίνεται ότι μικρή κατανάλωση κρασιού (μέχρι 2 ποτηράκια την ημέρα για τους άνδρες και ένα ποτηράκι για τις γυναίκες), έχει ευεργετική δράση, αυξάνοντας την «καλή» χοληστερίνη, μειώνοντας τα τριγλυκερίδια, διαστέλλοντας τις αρτηρίες και ελαττώνοντας την αρτηριακή πίεση. Παράλληλα, με τις αντιοξειδωτικές ουσίες που περιέχει, ειδικά το κόκκινο κρασί, δρα ευεργετικά στην πρόληψη της αθηροσκλήρωσης. Αυτά συστήνει και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία σε πολύ πρόσφατες οδηγίες της, όπως σχετικά επισημαίνει ο καθηγητής Χρ. Ι. Στεφανάδης (Πρώτο Θέμα, 28-12-2018, «Η “μέθη” της εξουσίας»). Η αλκοόλη προκαλεί την έκκριση ορισμένων διεγερτικών ουσιών στον ανθρώπινο εγκέφαλο που με τη σειρά τους προκαλούν το αίσθημα της ευφορίας και της μέθης. Εξ αυτού και το κοινώς γνωστό «οίνος ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου».
Αυτά λένε οι ειδικοί, γιατί υπάρχει και η «μέθη» της εξουσίας. Σε κάθε θέση άσκησης εξουσίας και ιδιαίτερα στην πολιτική, η μέθη της εξουσίας είναι πιο έκδηλη και πολλές φορές, όταν «ακουμπάει» στην αλαζονεία, γίνεται επικίνδυνη. Σε μια εκπληκτική γαλλική ταινία με τίτλο σε ελεύθερη μετάφραση «Η μέθη (ή η γοητεία) της εξουσίας» (L' Ivresse du pouvoir) ο δημιουργός της Γκλοντ Σαμπρό παρακολουθώντας τις κρυφές και αφανείς διαδρομές της εξουσίας, αυτό που περιγράφει είναι εντέλει οι αδιόρατες επιπτώσεις που έχει η άσκηση της εξουσίας στη ψυχολογία ενός προσώπου. Κυριολεκτικά τον κάνει άλλον άνθρωπο. Στις πρώτες εικόνες της ταινίας, ένα από τα κεντρικά πρόσωπα της αφήγησης, ο Ιμό Διευθυντής μιας δημόσιας επιχείρησης, φαίνεται να απολαμβάνει το γεγονός ότι βρίσκεται στο κέντρο της προσοχής όλων: ασκεί την εξουσία περιβαλλόμενος από την αύρα και τη λάμψη της. Όμως η συνέχεια μοιάζει απρόοπτη: το ίδιο αυτό πρόσωπο συλλαμβάνεται από την αστυνομία και μεταφέρεται για ανάκριση στο γραφείο μιας ανακρίτριας. Τώρα μέσα στο στενό και μάλλον περιορισμένο χώρο (μια αντίθεση σε σχέση με τα πολυτελή και ευρύχωρα γραφεία της αρχής) η λάμψη έχει θαμπωθεί και η αύρα της εξουσίας του έχει διαλυθεί.
Η ταινία αντανακλά κατά κάποιο τρόπο το πνεύμα των καιρών αφού αντλεί το θέμα της από τη σχετικά πρόσφατη ειδησεογραφία της Γαλλίας: την υπόθεση Elf και την όχι και τόσο ανοίκεια διαπλοκή επιχειρηματιών και πολιτικών με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το σκάνδαλο Σαρκοζί. Είναι, όμως, άκρως επίκαιρη και στη χώρα μας με όσα συμβαίνουν στο χώρο του Εθνικού Θεάτρου και όχι μόνο. Πρόσωπα που βρέθηκαν σε θέσεις εξουσίας μέθυσαν από την ισχύ της και την καταχράστηκαν ποικιλοτρόπως, θυμίζοντάς μας από τη μυθολογία το αλαζονικό πέταγμα του Ίκαρου στα ύψη, ξεχνώντας όμως τα κέρινα φτερά του και την προτροπή- υπενθύμιση του αρχαίου Αγάθωνα (450-400 π.Χ.) ότι «ουκ αεί άρχουσι».
Είναι γνωστό πως η αρχομανία- εξουσιομανία μάς χαρακτηρίζει ως λαό από την αρχαιότητα, αφού η Ιστορία μας βρίθει από αναφορές σε οξείς πολιτικούς ανταγωνισμούς και αντεγκλήσεις, σε συγκρούσεις και εμφύλιες διαμάχες, σε δολοπλοκίες, αποστασίες και πολιτικές προδοσίες. Οι δύο Εμφύλιοι διαρκούντος του Αγώνα της Ανεξαρτησίας και ο όχι τόσο μακρινός εμφύλιος σπαραγμός (1946-49) που ακολούθησε ύστερα από το έπος της Εθνικής Αντίστασης, αποτελούν τα πλέον αξιόπιστα τεκμήρια περί αυτού. Δεν είναι τυχαίο ότι η ελληνική γλώσσα έχει ένα πλουσιότατο λεξιλόγιο για να περιγράψει τη νοσηρότητα των προσώπων αυτών: φίλαρχος, αρχομανής, δοξομανής, μεγαλομανής, φιλόδοξος, εξουσιομανής, κενόδοξος, ματαιόδοξος.
Τα ύψη ζαλίζουν. Γι΄ αυτό και η κατάκτησή τους είναι προνόμιο των αετών και όχι των σπουργιτιών. Όσοι βρίσκονται στην κορυφή -σε οποιαδήποτε κορυφή- πρέπει να έχουν την ανάλογη ικανότητα και αξιοσύνη να στέκονται εκεί, αλλιώς, η ζάλη σύντομα θα τους οδηγήσει στην ελεύθερη πτώση, με τον πάταγο να είναι ανάλογος του ύψους που βρέθηκαν. Ο Γιώργος Τζεδάκις («Η ΜΕΘη της εξουσίας», PRESS PUBLICA, 25-11-2020) θα δώσει παραστατικά τα επακόλουθα αυτής της ζάλης. «Μην αναρωτιέστε τι… πίνουν οι κυβερνώντες. Βρίσκονται σε μόνιμη μέθη από την εξουσία. Δεν είναι μόνο το ποτό της αμαρτίας γλυκό, αλλά και το ποτό της εξουσίας. Και απ’ ό,τι φαίνεται, είναι ακόμα πιο γλυκόπιοτο. Όσο για μας, ως συνήθως, το πίνουμε! Αυτοί, όπως και τόσοι άλλοι πριν από αυτούς, δεν έχουν επαφή με την πραγματικότητα. Η θέα από το Μαξίμου και τα υπουργικά γραφεία είναι διαφορετική από τη θέα των σπιτιών μας. Γι’ αυτό και οι κυβερνώντες δεν βλέπουν τα προβλήματα και τα βάσανα του κόσμου. Είναι μακριά από τις γραφειάρες τους… Αντιθέτως, είναι κοντά τους ένα σωρό καλοθελητάδες και αυλοκόλακες, που μέχρι και για καλημέρα… συγχαρητήρια τους λένε. Κάπως έτσι, νομίζουν πως τα έχουν όλα καλώς καμωμένα, ενώ με τα πολιτικά τους καμώματα καταστρέφουν τη χώρα και τις ζωές μας». Κι αυτό, για να μη γίνει παρανόηση, ισχύει διαχρονικά. Άλλωστε, λίγο-πολύ, κατά καιρούς, όλοι έχουμε υποστεί την «καταπίεση» της εξουσίας. Ο Βολταίρος θα πει: «Είναι επικίνδυνο να έχεις δίκιο, όταν η εξουσία έχει άδικο». Δεν ξέρω πόσοι από μας μπορούμε να αντεπιχειρηματολογήσουμε σε όλα αυτά.

Υ.Γ.: ΚΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ σε όλους τους αναγνώστες της στήλης. Και, βέβαια, αντιληφθήκατε στο πέταγμα του χαρταετού τη διαφορά του με τον αετό.