Φιλέλληνες και φιλελληνισμός…

Το 2021 είναι σημαντικός σταθμός για την Ελλάδα. Συμπίπτει με την 200ή επέτειο της έναρξης της Επανάστασης. Παρότι η σκιά της Πανδημίας πέφτει πολύ βαριά στον κόσμο, εντούτοις δεν λησμονιούνται οι αγώνες και οι θυσίες του αγωνιζόμενου έθνους.

Στον τιτάνιο Αγώνα της Εθνεγερσίας αξιόλογη υπήρξε η προσφορά των φιλελλήνων. Συμπαραστάθηκαν στις δύσκολες στιγμές του Αγώνα άλλοι με χρήματα και άλλοι συμπολεμούντες με τους Έλληνες.
Να δούμε την ιστορική πορεία του φιλελληνισμού και

των φιλελλήνων (των φίλων των Ελλήνων), την προσφορά τους ατομικά και ομαδικά στην Ελλάδα, τις θυσίες τους σε διάφορες μάχες, καθώς και τη διαδρομή του φιλελληνισμού από την αρχαιότητα μέχρι και την Ελληνική Επανάσταση.
Τι σημαίνουν, λοιπόν, σε λέξεις φιλέλληνες και φιλελληνισμός; Φιλέλληνας είναι κάποιος που αγαπάει τους Έλληνες, είναι εκείνους που δεν είναι Έλληνας αλλά υποστηρίζει τα δίκαια της Ελλάδας και μετέχει στους υπέρ της ανεξαρτησίας αγώνες των Ελλήνων και φιλλεληνισμός η αγάπη προς τους Έλληνες και την Ελλάδα.
Ο φιλελληνισμός έχει βαθιές τις ρίζες του στον χρόνο. Πρώτος που χρησιμοποιεί τον όρο ήταν ο ιστορικός Ηρόδοτος (485 – 421 π.Χ), όταν χαρακτήρισε φιλέλληνα τον Βασιλιά της Αιγύπτου Άμαση. Από τότε με τον όρο φιλέλληνας χαρακτηρίστηκαν κάποια πρόσωπα υψηλά αξιώματα. Κατά τη μεταβυζαντινή περίοδο, με την επικράτηση του γενικού όρου φιλελληνισμός, ονομάζονταν εκείνοι που μελετούσαν ή θαύμαζαν τα πνευματικά δημιουργήματα των αρχαίων Ελλήνων και με το χρόνο ή έννοια της λέξης πήρε καθολικό χαρακτήρα.
Ο φιλελληνισμός πήρε συγκεκριμένο περιεχόμενο που δήλωνε, όχι μόνο τους λαϊκούς ανθρώπους που συμπαθούσαν τους Έλληνες που αγωνίζονταν για την ανεξαρτησία τους, αλλά ιδέα που είχε αναπτυχθεί κυρίως στις Ευρωπαϊκές χώρες και κατά κύριο λόγο, δήλωνε τα φιλελληνικά κινήματα, με τη μορφή κομιτάτων, που οργανώνονταν στην Ευρώπη με την πρωτοβουλία προσωπικοτήτων. Τα φιλελληνικά αυτά κομιτάτα με την αποστολή εθελοντών, χρημάτων και άλλων υλικών στην επαναστατημένη Ελλάδα και με τη διαφώτιση της διεθνούς κοινής γνώμης, εξεδήλωναν τη συμπαράσταση και τη συμμετοχή τους προς το αγωνιζόμενο έθνος των Ελλήνων.
Εξέχουσα, ξεχωριστή θέση στη φιλελληνική κίνηση του Αγώνα κατέχουν όσοι αλλοδαποί κατέβηκαν στη χώρα μας και συμπολέμησαν με τους Έλληνες, καθώς και οι πνευματικές εκείνες προσωπικότητες, οι οποίοι με το κύρος του συγγραφικού και καλλιτεχνικού έργου, στερέωσαν στην κοινή συνείδηση των λαών το δίκαιο του απελευθερωτικού κινήματος των Ελλήνων.
Τα κίνητρα που οδήγησαν στον φιλελληνισμό τα άτομα και τις ομάδες είναι πολλά και διάφορα: Η υποστήριξη κάθε απελευθερωτικού κινήματος στους κύκλους οργανώσεων της Ευρώπης, η ομοδοξία και η κοινή μοίρα στους Βαλκανικούς λαούς, η συναισθηματική διάθεση προς τους αγωνιζόμενους και άλλοι λόγοι.
Με την εξέλιξη των γεγονότων του επαναστατικού Αγώνα σε πολλά κράτη είχαν ιδρυθεί φιλελληνικά κομιτάτα (επιτροπές συνεργασίας για τον Αγώνα των Ελλήνων), με μοναδικό σκοπό να συμπαρασταθούν και να βοηθήσουν τους Έλληνες να αποτινάξουν τον τουρκικό ζυγό.
Έτσι, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες πρωτοστάτησαν σπουδαίοι άνθρωποι να στηρίξουν την ελληνική Επανάσταση. Αναφέρουμε ελάχιστους: Στη Γαλλία της φιλελληνικής κίνησης πρωτοστάτησαν ο Βίκτωρ Ουγκώ, ο Σατωβριάνδος, ο Φωριέλ, ο Ντελακρουά και πολλοί άλλοι. Στη Γερμανία ο Γκαίτε, ο ποιητής Φρ. Μύλερ, ο βασιλιάς της Πρωσίας Λουδοβίκος Α’. Στην Ελβετία ο τραπεζίτης Ευνάρδος και ο δημοσιογράφος Μάγερ. Στην Ιταλία ο κόμης Σανταρόζα, ο οποίος σκοτώθηκε στη Σφακτηρία. Στην Αγγλία ο λόρδος Βύρων, ο ποιητής Σέλεϋ, ο ιστορικός Φίνλεϋ, ο Γκόρντον.
Στη Ρωσία ο ποιητής Πούσκιν και άλλοι. Στις Η.Π.Α. οι αδελφοί Έβερτ, ο ιεραπόστολος Ουίλσων, ο γιατρός Σαμουήλ Χάου κλπ. Από αυτούς, όπως και άλλοι φιλέλληνες που προέρχονταν από άλλες χώρες, πολλοί κατέβηκαν στην επαναστατημένη Ελλάδα και πολέμησαν μαζί με τους Έλληνες, είτε στους στρατιωτικούς σχηματισμούς των φιλελλήνων είτε μέσα σε ελληνικά πολεμικά σώματα.
Μεταξύ εκείνων που κατέβηκαν για συμπαράσταση στην Ελλάδα, στην αρχή μεμονωμένα και στη συνέχεια ομαδικά, πολλά κατείχαν υψηλά αξιώματα στην πατρίδα τους. Να αναφέρουμε τον Ιταλό Σανταρόζα, τους Γάλλους Κάρολο Νικόλαο Φαβιέρο, τον ανιψιό του Μεγάλου Ναπολέοντα Πρίγκιπα Παύλα Βοναπάρτη, τους Άγγλους Άστιγξ, Φίνϋ, Γκόρντον, τον λόρδο Βύρωνα, τον Ελβερτό Ιάκωβο Μάγερ και πάρα πολλούς άλλους από διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες.
Για την παρουσία των φιλελλήνων στην Επαναστατημένη Ελλάδα απουσιάζουν κατάλογοι συμμετοχής στον Αγώνα, όπως και για όσους έπεσαν αγωνιζόμενοι. Γνωρίζουμε ελάχιστα γι’ αυτούς. Ο Μακρυγιάννης έγραψε ότι οι φιλέλληνες που αγωνίστηκαν στην Ελλάδα ξεπερνούν τις δυο χιλιάδες (2.000), από τους οποίους 300 έπεσαν πολεμώντας στο Μεσολόγγι ή πέθαναν από κακουχίες.
Κατά το Μάιο του 1822 με διάταγμα της προσωρινής κυβέρνησης ιδρύθηκε το πρώτο τάγμα των φιλελλήνων. Στο τάγμα αυτό μετείχαν 180 φιλέλληνες με αρχηγό τον αντισυνταγματάρχη του Πεδεμοντικού στρατού Πέτρο Ταρέλα. Τον πρώτο λόχο, με αρχηγό τον Ιταλό συνταγματάρχη Ανδρέα Δάνια, τον αποτελούσαν κυρίως Γερμανοί και Πολωνοί, ενώ τον δεύτερο λόχο με αρχηγό τον Ελβετό συνταγματάρχη Λουδοβίκο Σεβαλιέ, τον αποτελούσαν Ιταλοί και Γάλλοι. Το τάγμα αυτό πέρασε στη Δυτική Ελλάδα τον Ιούλιο του 1822 υπό την αρχηγία του Αλέξ. Μαυροκορδάτου και έλαβε μέρος στη μάχη του Πέτα. Στη μάχη αυτή έπαθε, δυστυχώς, πανωλεθρία και διαλύθηκε.
Τον Ιούνιο 1825 ο Φαβιέρος, έχοντας για βάση τους φιλέλληνες, οργάνωσε τακτικό στρατό.