Επιτέλους, μπαίνει φρένο στη χρήση πλαστικών…

 Η μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον θα αποτελεί σύντομα νόμο, με μέτρα για την πρόληψη και τη μείωση του αντιτύπου αυτών.

Οι διατάξεις του νέου νόμου θα αφορούν τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης, τα προϊόντα που κατασκευάζονται από οξοδιασπώμενη πλαστική ύλη και τα αλιευτικά εργαλεία που περιέχουν πλαστικές ύλες. Πριν την ψήφιση του νόμου, στο πλαίσιο των δράσεων του προγράμματος «Ελλάδα χωρίς πλαστικά μίας χρήσης», ο Υπουργός Περιβάλλοντος Κ. Χατζηδάκης επισκέφθηκε

και ενημέρωσε τον Πρόεδρο της Βουλής Κ. Τασούλα, για τον νέο νόμο, «Ενσωμάτωση της Οδηγίας 2019/904/ΕΕ σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον».
Στην συνέχεια του προσέφερε συμβολικά, ένα «πράσινο» σετ με επαναχρησιμοποιούμενα είδη καθημερινής χρήσης (δοχείο νερού, κύπελλο για καφέ, πάνινη τσάντα), καθώς και ενημερωτικό υλικό.
Τι σήμαινε η κίνηση αυτή και τι ακριβώς μέτρα λαμβάνει ο νέος νομός; Ενισχύει την δημιουργία ενός ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου για την αποτελεσματική διαχείριση των πλαστικών μιας χρήσης και περιλαμβάνει το σύστημα «Πληρώνω όσο Πετάω» (ΠοΠ), ενισχύοντας την εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» και της αρχής «Ενίσχυση της Διαλογής στην Πηγή» με κίνητρα για την προώθηση της Πρόληψης, της Επαναχρησιμοποίησης και την ενίσχυση της Ανακύκλωσης.
Γίνεται λοιπόν μία καλή αρχή, καθώς:
*Από τις 15 Ιανουαρίου 2021, οι φορείς της Γενικής Κυβέρνησης απαγορεύεται να προμηθεύονται με οποιονδήποτε τρόπο τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης
*Από την 1η Ιουλίου 2021, για τον σκοπό της μείωσης της κατανάλωσης των πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης, οι Ο.Τ.Α. Α’ βαθμού υποχρεούνται, να διαθέτουν κοινόχρηστες βρύσες προς δωρεάν διάθεση πόσιμου νερού σε δημοτικές αθλητικές εγκαταστάσεις και σε δημοτικές παιδικές χαρές, παρέχοντας κατάλληλη σήμανση στο κοινό που ενθαρρύνει τη χρήση επαναχρησιμοποιούμενων δοχείων νερού, καθώς και να επεκτείνουν το δίκτυο με κοινόχρηστες βρύσες προς δωρεάν διάθεση πόσιμου νερού σε κοινόχρηστους χώρους συνάθροισης κοινού εντός των ορίων της αρμοδιότητάς τους. Θυμόμαστε οι παλαιότεροι ότι υπήρχαν τέτοιες βρύσες αρκετές στην πόλη μας και τα χωριά.
*Από τις 3 Ιουλίου 2021, απαγορεύεται η διάθεση στην αγορά των εξής 10 πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης: Μαχαιροπίρουνα, πιάτα, καλαμάκια, περιέκτες από φελιζόλ, κυπελάκια ποτών από φελιζόλ, περιέκτες τροφίμων από φελιζόλ, αναδευτήρες ποτών, μπατονέτες, στηρίγματα για μπαλόνια, καθώς και πάσης φύσεως προϊόντα που διασπώνται σε μικροπλαστικά (οξοδιασπώμενα πλαστικά).
*Επίσης από 03-06-2021, τα προϊόντα, τα οποία διατίθενται στην αγορά, θα φέρουν υποχρεωτικά εμφανή, ευανάγνωστη και ανεξίτηλη σήμανση επί της συσκευασίας τους ή επί του ίδιου του προϊόντος, που ενημερώνει τους καταναλωτές για τις κατάλληλες επιλογές διαχείρισης του προϊόντος ως αποβλήτου ή τους τρόπους διάθεσης, την παρουσία πλαστικών υλών στο προϊόν και τις επακόλουθες αρνητικές περιβαλλοντικές συνέπειες της απόρριψής τους στο περιβάλλον και θα αποδίδεται ιδιαίτερη προσοχή στην ανάγκη να αποφεύγονται πληροφορίες που παραπλανούν τους καταναλωτές.
*Από την 1η Ιανουαρίου 2022 επιβάλλεται εισφορά προστασίας θαλάσσιου περιβάλλοντος, για τα πλαστικά προϊόντα που διατίθενται ως συσκευασία των τροφίμων και των ποτών, κατά την πώλησή τους από επιχειρήσεις μαζικής εστίασης και λιανικού εμπορίου, οι οποίες πωλούν τρόφιμα και ποτά. Η καταβολή της εισφοράς επιβάλλεται στους καταναλωτές ανά τεμάχιο προϊόντος, ορίζεται σε τέσσερα λεπτά πλέον Φ.Π.Α.. Οι επιχειρήσεις (Κ.Υ.Ε. – Λιανικού Εμπορίου, κλπ.) υποχρεούνται να αναγράφουν, ότι τα προϊόντα αυτά υπόκεινται σε εισφορά, με αναγραφή του ποσού της εισφοράς. Η εισφορά έχει ανταποδοτικό χαρακτήρα και τα έσοδα από αυτή αποτελούν δημόσια έσοδα, τα οποία εισπράττονται από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων και αποδίδονται στο «Πράσινο Ταμείο» με σκοπό να διατίθενται αποκλειστικά για δράσεις προστασίας θαλάσσιου περιβάλλοντος.
Όποιος όμως δεν θέλει να επιβαρύνεται, με το ποσό αυτό, υπάρχει και η παρακάτω εναλλακτικοί λύση. Οι επιχειρήσεις μαζικής εστίασης - λιανικού εμπορίου κλπ, εξαιρουμένων των επιχειρήσεων παρασκευής ή και προσφοράς τροφίμων και ποτών σε κινητούς ή προσωρινούς χώρους, υποχρεούνται, να αναγράφουν σε εμφανές σημείο προς τον καταναλωτή, ότι διατίθενται επαναχρησιμοποιήσιμες εναλλακτικές λύσεις, προς αποφυγή της κατανάλωσης πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης. Επίσης κατά την πώληση μη συσκευασμένων τροφίμων και ποτών να εξυπηρετούν τον καταναλωτή με τη χρήση δικών του επαναχρησιμοποιήσιμων προϊόντων, σε αντικατάσταση των προϊόντων πλαστικών μίας χρήσης εφόσον το ζητήσει. Να διαθέτουν σε χαμηλότερη τιμή τα μη συσκευασμένα τρόφιμα και ποτά όταν πωλούνται σε επαναχρησιμοποιήσιμο προϊόν του καταναλωτή και να το αναγράφουν στις πινακίδες , τους τιμοκαταλόγους ή να ενημερώνουν με οποιονδήποτε τρόπο για την τιμή πώλησης των τροφίμων και ποτών που διατίθενται χωρίς συσκευασία.
*Έως τις 5 Ιανουαρίου 2023, οι παραγωγοί των προϊόντων, υποχρεούνται να συμμετέχουν σε Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) ή να οργανώσουν Ατομικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΑΣΕΔ) για τα απόβλητα συσκευασίας, για το σύνολο των προϊόντων που διαθέτουν στην αγορά. Μεταξύ των εθνικών μέτρων που θεσμοθετούνται και προκειμένου να επιτευχθούν υψηλά ποσοστά συλλογής στα πλαστικά μπουκάλια, θεσπίζεται πανελλαδικό σύστημα επιστροφής εγγύησης στον πολίτη. Οι παραγωγοί, σύμφωνα με το σύστημα επιστροφής εγγύησης διαθέτουν τα προϊόντα (πλαστικά) μίας χρήσης. στην αγορά ενσωματώνοντας το εγγυοδοτικό αντίτιμο, το οποίο ο τελικός καταναλωτής πληρώνει κατά την αγορά του προϊόντος και λαμβάνει πίσω με την επιστροφή του προϊόντος ή αποβλήτου στα σημεία επιστροφής, που αποτελούν οι επιχειρήσεις λιανικής πώλησης.
*Από τις 3 Ιουλίου 2024 τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης που φέρουν καπάκια και καλύμματα κατασκευασμένα από πλαστική ύλη, μπορούν να διατίθενται στην αγορά μόνο εάν τα καπάκια και τα καλύμματα παραμένουν προσαρτημένα στους περιέκτες κατά τη διάρκεια του προβλεπόμενου σταδίου χρήσης του προϊόντος.
***
Αυτά και πολλά ακόμη αναφέρει ο νέος νομός, που σύντομα θα εφαρμοστεί. Για τις επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου, μαζικής εστίασης, τροφοδοσίας (catering) με απευθείας διάθεση τροφίμων και ποτών στον καταναλωτή, καθώς και στις επιχειρήσεις παρασκευής ή και προσφοράς τροφίμων και ποτών σε κινητούς ή προσωρινούς χώρους, παραγωγούς και κάθε άλλο φυσικό ή νομικό πρόσωπο που παραβαίνει και δεν συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις και τις ανάλογες διάταξης του νόμου, θα επιβάλλεται τσουχτερό πρόστιμο.
Προσωπικά πιστεύω ότι η κατάρτιση, η οργάνωση και η υλοποίηση προγραμμάτων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των καταναλωτών, αναφορικά με την συμπεριφορά τους, προκειμένου να μειωθούν τα απορρίμματα, αποτελεί τη βασική αρχή. Όλοι περιμένουμε την ψήφιση και την εφαρμογή του νόμου, εύχομαι την επιτυχία του.

* Ο Δημήτρης Μακρής είναι Πολιτικός Μηχανικός Τ.Ε. Συγκοινωνιακών – Υδραυλικών Έργων Υποδομής.