Η Εμπλοκή της ένταξης των Δυτ. Βαλκανίων στην Ε.Ε.!

Η αντιπολίτευση στην Αλβανία δυναμώνει την απαίτηση της από την κυβέρνηση να παραιτηθεί και να προχωρήσει σε πρόωρες εκλογές. Για τον Rama, που φέρει το κύριο βάρος της αποτυχίας σχετικά με την Ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας, θα είναι πολύ δύσκολο να κρατηθεί στην εξουσία. Η πολιτική κρίση που αναμένεται θα είναι βαθιά και θα φέρει αστάθεια και αβεβαιότητα. Βίαιες διαμαρτυρίες δεν πρέπει να αποκλεισθούν, ειδικότερα αν ο Rama δεν εισακούσει τις δημόσιες φωνές και χρησιμοποιήσει αστυνομική βία εναντίον των πολιτών.
Η κυβέρνηση κατηγορείται ότι έχει δεσμούς με το οργανωμένο έγκλημα και δημιουργούνται ερωτήματα για την δύναμη της «Αλβανικής Μαφίας» στη χώρα και την επιρροή της στις πολιτικές του κράτους. Αναμφίβολα η διαφθορά και το οργανωμένο έγκλημα παραμένει το πιο σημαντικό πρόβλημα, που υποσκάπτει τον στρατηγικό στόχο των διαπραγματεύσεων για την ένταξη στην Ευρωπαϊκή ένωση. Αυτό που πραγματικά χρειάζεται η Αλβανία είναι πολιτική σταθερότητα και συνταγματική τάξη για να ξεκινήσουν οι μεταρρυθμίσεις. Η εκλογή του Albin Kurti σαν πρωθυπουργού στο Κόσοβο θα είναι μια νέα πρόκληση για την Αλβανία, που έχει ηγετικό ρόλο στον αλβανικό πληθυσμό της περιοχής, και συγκεκριμένα στο Κόσοβο, τη Σερβία, το Μαυροβούνιο και τη Βόρεια Μακεδονία.
Στη Βοσνία η απουσία κυβέρνησης από τις εκλογές της 7ης Οκτωβρίου 2018 είναι ανυπέρβλητο εμπόδιο, που υποσκάπτει τη σταθερότητα και την ανάπτυξη της χώρας. Πέραν απ’ αυτό δημιουργείται πρόσφορο έδαφος για εθνικιστικές τάσεις και ρητορικές που απειλούν την συνοχή της χώρας. Η συμφωνία Dayton αμφισβητήθηκε σχεδόν απ’ όλους, περιλαμβανομένων των Βοσνίων μουσουλμάνων, και αυτό απειλεί την ειρήνη, τη σταθερότητα και την συνύπαρξη των διαφορετικών εθνοτήτων. Δεν είναι πλέον μυστικό ότι η πολιτική κατάσταση στη Βοσνία εκπέμπει ηχηρά σήματα και προειδοποιεί για συρράξεις και βίαιες ταραχές. Η γειτονική Κροατία και η Σερβία συνεχίζουν να επεμβαίνουν στις εσωτερικές υποθέσεις της Βοσνίας, και οι μουσουλμανικές χώρες, όπως η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και το Ιράν είναι παρούσες με δωρεές και επενδύσεις. Η Ρωσία επιχειρεί να διεισδύσει στη χώρα για να διατηρήσει τις επιδράσεις της στη ΝΑ Ευρώπη. Τελικά για το ΝΑΤΟ είναι πολύ δύσκολο να επιτρέψει σε μια Δυτική Βαλκανική χώρα να παραμείνει εκτός των συλλογικών αμυντικών του σχεδίων, και δεν θα είναι καθόλου έκπληξη να δούμε αιφνιδιαστικές πολιτικές αλλαγές ή άλλες εξελίξεις ασφάλειας της χώρας. Η Βοσνία είναι ένα κράτος χωρίς κυβέρνηση, χωρίς προϋπολογισμό και χωρίς ανάπτυξη, που διολισθαίνει σε εθνικιστικές εντάσεις και συρράξεις. Η χώρα αντιμετωπίζει προβλήματα στην ύπαρξη και λειτουργία θεσμών, και αυτό μπλοκάρει κάθε προσπάθεια για οικονομική ανάπτυξη και μεταρρυθμίσεις. Ο δρόμος προς την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μακρύς για τη Βοσνία, και μόνο για γεωπολιτικούς λόγους μπορεί να της δοθεί η ευκαιρία να ενταχθεί σ’ αυτή.
Στο Κόσοβο μια νέα εποχή αρχίζει με την ήττα στις εκλογές της 19ης Οκτωβρίου των παραδοσιακών πολιτικών δυνάμεων του προέδρου Hashim Thaci και του απερχόμενου πρωθυπουργού. Είναι ζήτημα χρόνου η αναγγελία συμφωνίας των νικητών για κυβέρνηση με νέο πρωθυπουργό τον Albin Kurti. Μ’ άλλα λόγια οι προηγούμενοι αδιάλλακτοι μετά τον πόλεμο κομματικοί ηγέτες έχασαν τώρα την εξουσία και τον έλεγχο των πραγμάτων. Ο Kurti είναι σκληρός εθνικιστής και εκτιμάται ότι ο διάλογος με το Βελιγράδι δεν θα είναι εύκολος. Εκτός αυτού φαίνεται ότι η στρατηγική του Kurti είναι να εξαναγκάσει τους Σέρβους του Κοσόβου να κόψουν τις γραμμές επικοινωνίας με τη Σερβία. Αυτό είναι αρκετά επικίνδυνο, γιατί η ισορροπία της συνύπαρξης μεταξύ των Σέρβων και των Αλβανών του Κοσόβου γίνεται σε τεντωμένο σχοινί. Η ανάπτυξη δυνάμεων ασφαλείας και του προσφάτως ιδρυθέντος Στρατού του Κοσόβου στο Βορρά θα μπορούσε να αποτελέσει αφορμή για ταραχές και ένοπλη σύγκρουση. Επιπλέον ο Kurti υποστηρίζει την ένωση Αλβανίας και Κοσόβου, κάτι που θα απειλήσει την ειρήνη και τη σταθερότητα όχι μόνο στο Κόσοβο και τη Σερβία αλλά σ’ όλα τα Δυτικά Βαλκάνια.
Η διεθνής κοινότητα και ιδιαιτέρως ΗΠΑ και Ε.Ε. εντείνουν τις προσπάθειες τους για την επανέναρξη διαλόγου Πριστίνας-Βελιγραδίου. Οι ΗΠΑ δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και διόρισαν τον πρεσβευτή Richard Grenell ειδικό απεσταλμένο στο Κόσοβο για το διάλογο αυτό, μαζί με τον απεσταλμένο για τα Δυτικά Βαλκάνια Matthew Palmer. Η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων δεν θα πρέπει να αναμένεται πριν το Δεκέμβριο του 2019 ή αρχές του 2020, ώστε μέχρι τότε το Κόσοβο να ανακαλέσει τους δασμούς που επέβαλε στα Σερβικά προϊόντα. Η αντίδραση των Σέρβων του Κοσόβου είναι δεδομένη, αν αποκλεισθούν από τη νέα κυβέρνηση οι εκπρόσωποι της Σερβικής λίστας. Γενικά μόνο με την ομαλοποίηση των σχέσεων με τη Σερβία το Κόσοβο θα γίνει κανονικό κράτος για να ενταχθεί στα Ηνωμένα Έθνη, το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η χώρα στερείται αποφασιστικών μεταρρυθμίσεων που θα εγκαθιδρύσουν κανόνες δικαίου και θα εκσυγχρονίσουν τη Διοίκηση. Η πολιτική αστάθεια, η διαφθορά και το οργανωμένο έγκλημα δεν ευνοούν το μέλλον. Ο δρόμος προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ θα είναι μακρύς και δύσκολος.
Τη Βόρεια Μακεδονία συγκλονίζει συθέμελα η απόρριψη από την Ευρωπαϊκή Ένωση των διαπραγματεύσεων για την ένταξη. Ο πρωθυπουργός Zoran Zaef μετά από συνάντηση με τους αρχηγούς των κομμάτων ανήγγειλε πρόωρες εκλογές για την 12η Απριλίου 2020, ενώ υπηρεσιακή κυβέρνηση αναλαμβάνει στις 3 Ιανουαρίου 2020. Η κυριαρχία του κυβερνώντος κόμματος και του Zοran Zaef κλονίζονται λόγω της αποτυχίας να αρχίσουν διαπραγματεύσεις ένταξης. Η Βόρεια Μακεδονία πέρασε σε πολιτική αστάθεια και αβεβαιότητα, ενώ ακόμη δεν είδαμε την αντίδραση των Αλβανών της χώρας γι’ αυτή την αποτυχία. Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι το δίλημμα άνοιγμα διαπραγματεύσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση ή Ρωσική σφαίρα επιρροής δεν είναι ρεαλιστικό, αφ’ ότου η χώρα έχει ενταχθεί ήδη στο ΝΑΤΟ. Η χώρα πρέπει να επικεντρωθεί σε μεταρρυθμίσεις που αφορούν τη δικαιοσύνη, τη αντιμετώπιση της διαφθοράς και του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος, την ενδυνάμωση της διοίκησης και το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ώστε να επιταχύνει τη διαδικασία της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Επιπλέον, η πολιτική σκηνή της Βόρειας Μακεδονίας σείεται από σειρά σκανδάλων και από διαφθορά, που υποσκάπτουν όχι μόνο την σταθερότητα της χώρας αλλά και την Ευρωπαϊκή της προοπτική. Τα σκάνδαλα επεκτείνονται και περιλαμβάνουν πολιτικούς, επιχειρηματίες, ανθρώπους του κοινού εγκλήματος αλλά και υπηρέτες της δικαιοσύνης, δείχνοντας ότι η διαφθορά, η απουσία του νόμου και η αδιαφάνεια κυριαρχούν στη λειτουργία του κράτους.
Η Σερβία τηρεί ίσες φιλικές σχέσεις με ΗΠΑ, Ευρωπαϊκή Ένωση , Ρωσία και Κίνα, αλλ’ είναι κοινό μυστικό ότι θεωρείται από τη Δύση στενός φίλος και σύμμαχος της Ρωσίας. Τελευταία αυτό το μυστικό έγινε πιο επίσημο. Η Σερβία υπέγραψε εμπορική συμφωνία με την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση ( EAEU ), ενώ η Ρωσία προώθησε και ανέπτυξε στο Σερβικό έδαφος αντιαεροπορικά συστήματα S-400 και Pantsir για κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με τη Σερβία. Μ’ άλλα λόγια η Σερβία μπορεί να γίνει ο Δούρειος ίππος της Ρωσίας στην ΝΑ Ευρώπη. Οι εκλογές στο Κόσοβο και η νίκη των εθνικιστών έχουν αλλάξει εντελώς το εκεί πολιτικό τοπίο. Ο πιθανός νέος πρωθυπουργός Albin Kurti είναι σκληροπυρηνικός. Απομένει να δούμε αν θα καταργήσει τους δασμούς 100% στα σερβικά προϊόντα και δώσει το πράσινο φως για την επανέναρξη του διαλόγου Πριστίνας-Βελιγραδίου. Ενδιαφέρον έχει επίσης αν θα αποδεχθεί τις λίστες των Σέρβων του Κοσόβου που έλαβαν μέρος στις εκλογές. Η μόνιμη παρουσία του νεοιδρυθέντος Κοσοβάρικου στρατού στα βόρεια σύνορα θα είναι εστία προστριβών και ταραχών. Η πίεση από Ευρωπαϊκή Ένωση και ΗΠΑ για την επανέναρξη των συνομιλιών είναι συνεχής, αλλά η ένταση παραμένει και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την αντίδραση των Σέρβων σε τυχαίο ή προσχεδιασμένο θερμό συμβάν στο Βόρειο Κόσοβο εναντίον των Σέρβων της περιοχής. Υψηλοί επίσημοι της Σερβίας δήλωσαν δημοσίως κατά καιρούς ότι η Σερβία θα προστατεύσει τους Σέρβους του Κοσόβου με κάθε μέσον, περιλαμβανομένης της ένοπλης βίας. Η Σερβία δίνει μεγάλη προτεραιότητα στην αναβάθμιση των επιχειρησιακών ικανοτήτων των ενόπλων της δυνάμεων και δηλώνει σε κάθε κατεύθυνση ότι οι ένοπλες δυνάμεις της είναι η ισχύς της χώρας.

* Ο Γιώργος Γκορέζης είναι Υπoστράτηγος ε.α., συγγραφέας, μέλος της Εταιρείας Λογοτεχνών και Συγγραφέων Ηπείρου.
e-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε., weblog: ggore.wordpress.com.