Η Επανάσταση του ‘21 στο Ημερολόγιο ενός ξένου
Η Επανάσταση του 1821 συντάραξε την πολιτική εξουσία της Ευρώπης, η οποία δυσκολεύτηκε πολύ να αποδεχτεί το δικαίωμα των Ελλήνων να αποκτήσουν την εθνική τους ελευθερία και να δημιουργήσουν το δικό τους κράτος, ανεξάρτητο και ακηδεμόνευτο από τις τότε κυρίαρχες ηγεμονικές δυνάμεις. Γενικά το πολιτικό κλίμα της Ευρώπης δεν ευνοούσε κινήματα απελευθερωτικά, γιατί αυτά δημιουργούσαν συνθήκες αφύπνισης των ευρωπαϊκών λαών και αμφισβήτησης της καθεστικυίας τάξης.
Αντίθετα, οι ευρωπαϊκοί λαοί εκδηλώνονταν υπέρ της ελληνικής επανάστασης και αδιαφορούσαν μπροστά στην φιλοτουρκική πολιτική των κυβερνήσεών τους. Αυτός ήταν και ο λόγος που η Επανάσταση του ’21 ήταν ο σπινθήρας που άναψε και τη φιλελληνική πυρκαγιά. Η αρχαιολατρεία μεταμορφώθηκε σε ελληνολατρεία και οι επαναστατημένοι Έλληνες ταυτίστηκαν με τους αρχαίους. Ο αγώνας των Ελλήνων για την ελευθερία στην ένδοξη γη ερέθισε τη φαντασία, συγκίνησε και αναστάτωσε τους λαούς.
Και ενώ οι ευρωπαϊκές απολυταρχίες υπερασπίστηκαν με επιμονή την ακεραιότητα της οθωμανικής αυτοκρατορίας, πολίτες του κόσμου είδαν την Επανάσταση με άλλο μάτι και αξιολόγησαν τον αγώνα των προγόνων μας με εντελώς διαφορετικά κριτήρια, τα οποία και αποκρυπτογραφούν την πραγματικότητα της αγωνιστικής διάθεσης των επαναστατημένων Ελλήνων.
Σ’ αυτό το πλαίσιο έχει ιδιαίτερη σημασία να πληροφορηθούμε μερικά από όσα σημειώνει στο ημερολόγιό του ο Αμερικανός δικαστής Samuel Woodruff, ο οποίος στις 28 Ιουλίου 1828 κατέπλευσε στον Πόρο με αμερικανικό πλοίο και παρέμεινε για τρεις μήνες στην Ελλάδα.
Επιλέγω απ’ αυτό το κείμενο μερικά αποσπάσματα, τα οποία μας βοηθάνε να κατανοήσουμε βαθύτερα και ουσιαστικότερα την ψυχή και τον αγώνα του επαναστάτη Έλληνα, όπως ένα ξένο μάτι αντικρύζει και ερμηνεύει τότε τα πράγματα.
Ο Woodruff αναφέρεται με θαυμασμό στην αντοχή του ελληνισμού κατά τους αιώνες της δουλείας και σημειώνει: «Πάνω από δύο χιλιάδες χρόνια έζησαν ως κατακτημένος λαός, υπήκοοι άλλων κυβερνήσεων. Σ’ ολόκληρη αυτή την περίοδο διατήρησαν την εθνική τους ταυτόητα, τη θρησκεία και τα ήθη τους. Άλλα έθνη κάτω από αυτές τις συνθήκες θα θυσίαζαν τη θρησκεία τους για να εξασφαλίσουν από τους κατακτητές τα προνόμια που οι Έλληνες θεώρησαν πάντοτε ανεπαρκή για τέτοιο τίμημα. Πάλαιψαν για την επιβίωση κάτω απο τον χειρότερο τύραννο που ατίμασε ποτέ την ανθρώπινη υπόσταση, αγνοημένοι από τα έθνη από τα οποία είχαν το δικαίωμα να προσδοκούν συμπάθεια και προστασία. Και είναι γεγονός άξιο θαυμασμού το ότι διατήρησαν ακόμα και το όνομα της θρησκευτικής τους πίστης».
Και λίγο παρακάτω συνεχίζει: «Δεν χρειάζεται άλλη απόδειξη από το ότι άντεξαν οχτώ χρόνια στον αγώνα τους εναντίον ολόκληρης της οθωμανικής αυτοκρατορίας».
Και μια επισήμανση του Woodruff: «Καμία κατανόηση για το γεγονός πως αγωνίσθηκαν κάτω από συνθήκες απροσμέτρητων συμφορών. Πως η χώρα τους αφανίσθηκε από έναν ολοκληρωτικό πόλεμο, πως αγωνίσθηκαν σε μια επανάσταση χωρίς δικής τους κυβέρνηση, ικανή να εμπνεύση την ηθική τους συμπεριφορά… πως οι γυναίκες, οι θυγατέρες, οι αδερφές βιάστηκαν και σφάχτηκαν, τα παιδιά τους κατακρεουργήθηκαν για ψυχαγωγία… Ο Έλληνας είναι από του φυσικού του καλός, ευγενικός και συμπαθής στην καθημερινή του ζωή και γενναιόψυχος απέναντι στους εχθρούς τους».
Αυτές οι παρατηρήσεις ενός Αμερικανού δικαστή που για λίγο βρέθηκε στην Ελλάδα προς το τέλος της Επανάστασης εκτιμώ πως φωτογραφίζουν τον επαναστατικό αγώνα των Ελλήνων και καταγράφουν τις αρετές του Ελληνικού λαού χωρίς να εξυπηρετούν καμιά σκοπιμότητα. Επομένως εμείς οι νεότεροι, μαθαίνοντας για τις περιπέτειες των προγόνων μας από τους ξένους επισκέπτες, οφείλουμε να νιώθουμε και περήφανοι, αλλά και υπόχρεοι στην ιστορική μας κληρονομιά.
Βεβαίως, ακολουθούμε πάντα την προτροπή του εθνικού μας ποιητή «να θεωρούμε εθνικό, ό,τι είναι αληθινό» και να καλλιεργούμε στέρεα την πατριωτική μας συνείδηση, με τη βεβαιότητα ότι η ελευθερία του λαού μας και ο σεβασμός της ιστορίας μας αποτελούν τα ιερά δικαιώματα της Ελληνικής φυλής.
ΧΑΡΗΣ ΛΕΟΝΤΑΡΗΣ
