Τα κόμματα και ο κατήφορος…

on .

 H γέννηση και η ανάπτυξη των πολιτικών κομμάτων σχετίζονται με την εξέλιξη των δημοκρατικών θεσμών. Τα κόμματα αντανακλούσαν τις ταξικές διαιρέσεις και τις αντίστοιχες συγκρούσεις της κοινωνίας. Στη συνέχεια, τα κόμματα εξουσίας, προκειμένου να διευρύνουν το ακροατήριο τους, μείωναν τις ιδεολογικές διαχωριστικές γραμμές και αφήνονταν να εξελίσσονται σε πολυσυλλεκτικά κόμματα… με κύρια επιδίωξη την κατίσχυση επί του αντιπάλου και άρα την κατάληψη της  εξουσίας. 

Έτσι, το κύριο βάρος του πολιτικού λόγου από τη διαφορά των ιδεολογιών  μετατοπίστηκε στην πειθώ των μαζών. Η πολυπλοκότητα των προβλημάτων  απλοποιούνταν σε γενικόλογα συνθήματα που εξάπτουν, οι δε προγραμματικές δεσμεύσεις διαμορφώνονταν με βάση τις μετρήσεις  των τάσεων και των προτιμήσεων της κοινής γνώμης. Με τη σειρά του, ήκμασε  το πολιτικό marketing…

Η εξέλιξη αυτή είχε ως συνέπεια τον μετασχηματισμό της δημοκρατίας  σε «τεχνοδημοκρατία».  Έτσι, η διάδοση του πολιτικού μηνύματος έπαψε να αφήνεται στους ερασιτέχνες  και δίνονταν πλέον σε επαγγελματίες διαφημιστές, άνοιγε με τον τρόπο αυτό ο ολισθηρός δρόμος προς την αμοιβαία πλάνη πολιτικών και πολιτών: Οι μεν πολιτικοί για να διευκολύνουν τη διάχυσή του μηνύματός τους, άρχισαν να ωραιοποιούν τη σύνθετη πραγματικότητα, οι δε πολίτες να σχηματίζουν γνώμη με διαστρεβλωμένη  πραγματικότητα.

 Το αίτημα της εσωκομματικής δημοκρατίας, που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως οξυγόνο της δημοκρατίας,  υποβαθμίζονταν από τη λεγόμενη κομματική πειθαρχία, που επιστρατεύονταν προκειμένου να διασωθεί η συνοχή του κόμματος και κυρίως το αξιόμαχο της διεκδίκησης της εξουσίας. 

 Έτσι, οι  εκλογές από μέσο για την αποτύπωση της άποψης των πολλών, όπως επιβάλλει η δημοκρατία, μεταβάλλονται αθόρυβα  σε εργαλείο για την κατάληψη της εξουσίας. Από την άλλη πλευρά οι πολίτες από πυλώνες στήριξης της δημοκρατίας μετατρέπονται σε εργαλείο για την κατάληψη της εξουσίας και την άσκησή της επί του εαυτού τους.  Ο λόγος στον αείμνηστο Λεωνίδα Κύρκο: «η Βουλή απομακρύνεται από το λαό, η κυβέρνηση αποξενώνεται από τη Βουλή, ο πρωθυπουργός αυτονομείται από την κυβέρνηση κι ένα νέο μη θεσμικό όργανο κάνει την εμφάνισή του: το πρωθυπουργικό περιβάλλον». 

 Τα κόμματα, συχνά, χάνουν την ικανότητα να λειτουργούν «ως θεσμός της λαϊκής κυριαρχίας» και ανοίγουν το δρόμο προς την καταστροφική για τη δημοκρατία πόλωση. 

Στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία το κόμμα οφείλει: α) να εκπροσωπεί τους πολίτες, ώστε η εικόνα του κοινοβουλίου να αντανακλά στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό την ελεύθερη  βούληση των πολιτών, β) να υπηρετεί, με τις επιλογές του, την έννοια του κοινού   καλού  και γ) να σέβεται, χωρίς υπεκφυγές, την πραγματικότητα.

Και τώρα;

Σ’ αυτό το ολισθηρό περιβάλλον, αν δεν στηθεί ανάχωμα από τους πολιτικούς και τους πολίτες στον κατήφορο προς  την άβυσσο,, δεν έχουμε παρά να συνταχθούμε με τον Heidegger: «μόνο ένας Θεός μπορεί…».

Ο Καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς είναι π. Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

E-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.