Του Αγίου Βαλεντίνου…

Την περίοδο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, γιορτάζονταν τα Λουπερκάλια, μια γιορτή προς τιμήν του θεού Φαύνου. Θυσίες κατσικιών και σκυλιών ήταν μέρος του τελετουργικού και επιπλέον, νεαρά αγόρια, έχοντας στα χέρια τους λωρίδες από δέρμα κατσίκας, χτυπούσαν με αυτές τις νεαρές κοπέλες ώστε με αυτόν τον τρόπο να μεταδώσουν γονιμότητα. Μια παρόμοια γιορτή, υπήρχε και στην Αρχαία Αθήνα, τα Θεογάμια προς τιμήν του Δία και της Ήρας.

Η Εκκλησία όμως, τον 5ο αιώνα μ.Χ. καταργεί αυτές τις γιορτές χαρακτηρίζοντάς τες ως  ειδωλολατρικές. Αντικαταστάθηκαν όμως με απόφαση του Πάπα Γελάσιου του Α΄ με την γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου, ενός ιερωμένου από την Ρώμη (175 – 273 μ.Χ.). Ο θρύλος λέει πως ο Βαλεντίνος αποφάσισε να πάει κόντρα στις αυτοκρατορικές διαταγές και πάντρευε τους νεαρούς ερωτευμένους άντρες με τις κοπέλες τους, γλιτώνοντας τους έτσι από την στρατιωτική θητεία. Ένας ακόμη θρύλος αναφέρει πως την περίοδο που βρισκόταν στη φυλακή για αυτή του την πράξη, ερωτεύεται την κόρη του δεσμοφύλακα (ήταν τυφλή και της χάρισε εκ θαύματος ο ίδιος την όραση της), στέλνοντας της γράμματα που έκλειναν με την φράση: Με αγάπη από τον Βαλεντίνο σου…

Πολλές γραπτές αναφορές βρίσκουμε και στην λογοτεχνία για την γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα και πρώτο δείγμα αναφοράς της γιορτής είναι ένα ποίημα του 1382, από τον Τζέφρι Τσόσερ, το οποίο λέει πως κάθε χρόνο την ημέρα αυτή (14 Φεβρουαρίου), πτηνά συγκεντρώνονται μπροστά στη θεά της φύσης για να διαλέξουν ερωτικούς συντρόφους. Δεν λείπει βέβαια αναφορά στην γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου και στον Άμλετ του Ουίλιαμ Σαίξπηρ να λέει: Τον Άγιο Βαλεντίνο γιορτάζω κι ήρθα κόρη εδώ στο παραθύρι σου να ιδώ ταίρι με σε αν θα γίνω.

Από το 1840 και μετά, στις ζωές των ερωτευμένων μπαίνουν και τα μικρά χειρόγραφα σημειώματα (ραβασάκια) με ευχές. Καθώς όμως τα χρόνια περνούσαν και ενώ ήδη είχαν βοηθήσει η βιομηχανοποίηση και τα φθηνά ταχυδρομικά τέλη στην διάδοση αυτών των σημειωμάτων, η γιορτή αρχίζει να αποκτά ένα οικουμενικό χαρακτήρα όπως βέβαια τον ξέρουμε ως σήμερα και να εμπορευματοποιείται σε ακραίο ορισμένες φορές βαθμό.

Στο ορθόδοξο εορτολόγιο, ο Άγιος Βαλεντίνος δεν μνημονεύεται πουθενά. Χαρακτηρίζεται ως μια μυθοπλασία Δυτικής προέλευσης. Επιπλέον και η Καθολική εκκλησία  από το 1969 έχει υποβιβάσει την εορτή αυτή, ως τοπική εορτή, καθώς ελάχιστα γνώριζε για τον βίο του παρά μόνο πως θάφτηκε στη Βία Φλαμίνια στη Ρώμη στις 14 Φεβρουαρίου και αναγνωρίζει μόνο αυτόν (υπάρχουν αναφορές και για άλλους δύο Αγίους Βαλεντίνους χωρίς επίσημα στοιχεία αν ήταν υπαρκτά πρόσωπα). Το 1994 η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, πρότεινε να καθιερωθεί ως γιορτή των ερωτευμένων η 3η Ιουλίου, του Αγίου Υακίνθου, ενώ το 2000, είχε προταθεί από τον τότε Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Χριστόδουλο, η 13η Φεβρουαρίου, των Αποστόλων Ακύλα και Πρίσκιλλας.

Τι είναι όμως ο έρωτας και πώς μπορείς να τον ξεχωρίσεις από τον ενθουσιασμό; Είναι μια ερώτηση που δύσκολα μπορεί να απαντηθεί… Ίσως όμως με μια ανάγνωση του Συμποσίου του Πλάτωνα θα μπορούσε να γίνει μια κάποια προσέγγιση, αλλά και πάλι με δυσκολία: «Έρωτας είναι η κατάσταση ανάμεσα στη θνητότητα και την αθανασία. Ο απόλυτος ρυθμιστής της ζωής, αφού συνιστά το βασικό αίτιο για την διαιώνιση του ανθρώπινου γένους και κατ’ επέκταση την επίτευξη της αθανασίας…» και τέλος κατά τον Σοφοκλή στην Αντιγόνη: «εκείνος που κατέχεται από έρωτα στο τέλος τρελαίνεται…».

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΟΥΛΑΣ