Οι Σουλιώτες ήταν έλληνες και πολέμησαν ως έλληνες...

Οι Σουλιώτες ήταν ΕΛΛΗΝΕΣ και πολέμησαν ως ΕΛΛΗΝΕΣ... Γηγενείς απόγονοι Ηπειρωτών Ελλήνων, που μετανάστευσαν στα βουνά για να διαφύγουν από την οθωμανική τυραννία. Και όμως οι πρωτομάστορες της ελευθερίας του Έθνους, οι Σουλιώτες, χαρακτηρίζονται από ιστορικούς στην Αλβανία και στην Ελλάδα (!!!) ως Αλβανοί, ποιοι, αυτοί, που πάλευαν χρόνια εναντίον των Τουρκαλβανών. Επιχειρείται, μέσα από βιασµό ιστορικών στοιχείων, να καταδειχθεί πως οι Σουλιώτες δεν ήταν τίποτε άλλο παρά πρωτόγονες φάρες, αλβανικής καταγωγής και γλώσσας, οι οποίες δεν διέθεταν κάποια εθνική ή έστω πρωτοεθνική συνείδηση. 

Και η καταγωγή των Σουλιωτών ήταν ελληνική, και το φρόνιμα ήταν ελληνικό και η συνείδηση ήταν ελληνική και η δράση ήταν ελληνική και η γλώσσα τους ήταν ελληνική, η προφορική και η γραφόμενη, ενώ μιλούσαν και τα αρβανίτικα. Άλλωστε όλα τα ιδιωτικά, κοινοτικά και επίσημα διαπραγματευτικά κείμενα είναι γραμμένα στην ελληνική, όπως γραμμένες στην ελληνική είναι και οι επιστολές του Αλή πασά και των Τούρκων αξιωματούχων προς τους Σουλιώτες. 

Οι Σουλιώτες, υποστηρίζουν, «δεν είναι» Έλληνες, αλλά... «εξελληνίζονται» επιγενέστερα! Διαστρεβλώνουν γεγονότα-σταθµούς στην ιστορία των Σουλιωτών, αλλά και στη νεότερη ιστορική συνείδηση των Ελλήνων: Γι’ αυτούς η αυτοπυρπόληση του Σαµουήλ στο Κούγκι δεν συνέβη ποτέ. Είναι αµφίβολο εάν ανατινάχτηκε η Δέσπω, στου «Δηµουλά τον Πύργο». Προπαντός δε, ο χορός του Ζαλόγγου, όχι µόνο αποτελεί «εθνικιστικό µύθο», αλλά είναι πιθανό οι Σουλιώτισσες να έπεσαν στο βάραθρο σπρωγµένες από τους ίδιους τους Σουλιώτες πολεµιστές! 

Πρόκειται για απόψεις όχι απλώς αβάσιμες, ανυπόστατες, αστήριχτες και εθνοβόρες, αλλά και βέβηλες για τα πρόσωπα του μεγάλου αγώνα, για τις ηρωικές σουλιώτικες μορφές με την ελληνική ψυχή, που με αυτή αγωνίστηκαν για δύο αιώνες κι έμειναν ελεύθεροι και απροσκύνητοι. 

Οικογένειες προερχόμενες από τους Σελλούς, όπως αναφέρει ο Κ. Πανταζής, οι οποίοι Σελλοί κατοίκησαν στη Θεσπρωτία από τον 8ο αι. π. Χ., μετακινήθηκαν προς τα βράχια του Σουλίου γύρω στα 1600 μ.Χ., καταπιεσμένοι από τους Τούρκους, εγκαταστάθηκαν εκεί και δημιουργήθηκε το Τετραχώρι. 

Σε μια εποχή, που από τη βία του Τούρκου αύξαναν οι ορεινοί πληθυσμοί, καθώς δεν μπορούσαν να υπομένουν τον τύραννο, Ηπειρώτες, αφήνοντας πόλεις και χωριά, έστησαν στο Σούλι τις εστίες τους, σμίγοντας με κτηνοτροφικές πατριές. "Κατέφυγαν εις Σούλιον άπαντες οι λίθον ξηρόν αντί δούλου θανάτου ασμένως προαιρούμενοι". 

Έτσι σχηματίστηκαν τα πρώτα τέσσερα χωριά μέσα σε φυσικά κάστρα, το Σούλι, η Σαμονίβα, η Κιάφα και ο Αβαρίκος.  Και μπήγαν εκεί οι Μποτσαραίοι, οι Δαγκλαίοι, οι Ζερβαίοι, οι Δρακαίοι. Και όταν συγκεντρώθηκαν εκεί περισσότεροι, σχηματίστηκαν στις απέναντι πλαγιές άλλα επτά χωριά: Το Τσεκουράτι, το Περεχάτι, τα Βίλλια, το Αλποχώρι, οι Κοντάτες, η Γκανιόλα και το Τσιφλίκι. Έντεκα χωριά συνολικά με 6.000 πληθυσμό, στα οποία πλήρωναν φόρο υποτέλειας αλλά περίπου εξήντα χωριά, από τα πιο κοντινά μέχρι αυτά, που έφταναν έως τα Γιάννινα. 

Τα βράχια του Σουλίου υπήρξαν ο σημαιοφόρος του δουλωμένου Γένους. Οι Σουλιώτες προετοίμαζαν την εθνική σπορά της ελευθερίας. Και δεν δίστασαν ούτε για μια στιγμή, προκειμένου να έρθει το άνθισμα και το κάρπισμα, να δοθούν θεληματικά στην ταφή τους από εσωτερικό χρέος στην επιταγή της Πατρίδας. Και η ανάσταση του Γένους φύτρωσε πάνω και στην ταφή τους. 

Οι υψηλές αξίες του Σουλίου, όταν ατενίζονται με ευθύνη και αποτελούν κέντρισμα για εσωτερική βυθομέτρηση. αποτελούν μια μετάληψη του καθήκοντος, που συνδέει το χτες με το σήμερα και το αύριο, για μια δημιουργική διασταύρωση του παρελθόντος με το παρόν και το παρόν και το μέλλον και έτσι η ιστορική μνήμη, που γίνεται προσπάθεια να σβήσει, διατηρείται ολοζώντανη.