Ελληνικοί θησαυροί σε όλα τα Μουσεία του κόσμου!

Ένα απόφθεγμα λέει: «Δρυός πεσούσης πας ανήρ ξυλεύεται», δηλαδή, όταν πέσει μια βελανιδιά, ο καθένας πάει και κόβει ξύλα… Βελανιδιά εδώ είναι η Ελλάδα, η οποία το 1453 έπεσε στα χέρια των Τούρκων.

Φυσικά, φρόντισε «δεόντως» το Βατικανό γι’ αυτό από τις 12 Απριλίου 1204. Η Ελλάδα, όμως, πριν από χιλιάδες χρόνια είχε δημιουργήσει έναν πολιτισμό και έργα υψηλής Τέχνης που τα έβλεπαν οι Ευρωπαίοι και έτριβαν τα μάτια τους. Στην Ευρώπη την εποχή εκείνη η λέξη Τέχνη ήταν άγνωστη.

Η Ελλάδα έμεινε υπόδουλη τέσσερις αιώνες. Τους δύο τελευταίους αιώνες οι Ευρωπαίοι έφθασαν στο επίπεδο να γνωρίζουν τι σημαίνει υψηλή Τέχνη. Παράλληλα είχαν γνωρίσει ότι το ελληνικό έδαφος έκρυβε θησαυρούς έργων Τέχνης, που δημιούργησαν οι μεγάλοι Έλληνες καλλιτέχνες.

Έτσι, έτρεξαν σαν ξυλοκόποι στην Ελλάδα – βελανιδιά να αρπάξουν ό,τι βρουν και να γεμίσουν τα Μουσεία τους. Έτσι, σήμερα ο μεγάλος Γάλλος ακαδημαϊκός Ζαν Κλερ λέει: «Η επιστροφή των Ελληνικών γλυπτών θα σημάνει το τέλος των εμβληματικών Μουσείων της Δύσης». Και συμπληρώνει: «Αν συμφωνήσει το Βρετανικό Μουσείο να επιστραφούν τα Μάρμαρα (Γλυπτά του Παρθενώνα), τότε ανοίγει η πόρτα για όλες τις διεκδικήσεις… Τα μεγαλύτερα Μουσεία παγκοσμίως έχουν εξασφαλίσει εδώ και αιώνες άπειρους ελληνικούς θησαυρούς υψηλής τέχνης, που προσκομίζουν μεγάλα ποσά εισπράξεων ημερησίως.

Αρκεί να τονίσουμε και μόνον το γεγονός ότι ο Τόμας Έλγιν το 1802 δεν αφαίρεσε μόνον τα γλυπτά του Παρθενώνα. Έμεινε γνωστός μόνον από αυτά, όμως, πήρε και πολλά άλλα. Στην Ακρόπολη δεξιά, όπως ανεβαίνουμε, υπάρχει ο μικρός ναός της Νίκης. Από αυτόν αφαίρεσε όλα τα γλυπτά, καθώς και από άλλα μέρη. Μάλιστα σχεδίαζε να πάρει όλες τις Καρυάτιδες, τα αριστουργήματα αυτά του Αλκαμένους. Ο Αλκαμένης ήταν άριστος μαθητής του Φειδία. Δεν τις πήρε ο Έλγιν, διότι δεν υπήρχε στον Πειραιά μεγάλο πολεμικό αγγλικό καράβι για να τις μεταφέρει… πήρε μόνον τη μία…

Επίσης, πήρε πολλά γλυπτά από το Θησείο (ναός του Ηφαίστου). Εσύλλησε και το μνημείο του Θρασύλλου και άλλα μνημεία της Αττικής. Ακόμη δε και από τη Δήλο, τον Ορχομενό, τις Μυκήνες, αλλά και από τον περίφημο ναό του Απόλλωνα στη Φιγαλία της Αρκαδίας.

Η λεηλασία που διέπραξε ο Έλγιν, υπήρξε αφορμή να ζηλέψουν τη «σοδιά» του πολλοί Ευρωπαίοι. Έτσι, συγκροτήθηκε στη Ρώμη το 1807 Εταιρεία από Ευρωπαίους, με σκοπό να ενεργήσει έρευνες και ανασκαφές στα αρχαία μνημεία της Ελλάδας (της πεσούσης δρυός). Μέλη της Εταιρείας ήλθαν στην Ελλάδα και με άδεια των τουρκικών αρχών έκαμαν ανασκαφές. Στην Αίγινα το 1811. Στη Φιγαλία το 1812. Και από τις δύο αυτές ανασκαφές η συγκομιδή ήταν πλούσια. Από τη Φιγαλία αφαίρεσαν όσα γλυπτά άφησε ο Έλγιν.

Όσα αρχαία ευρήματα συγκέντρωσαν οι Ευρωπαίοι τα μετέφεραν στη Ζάκυνθο προς πώληση. Το 1814 αγοράστηκαν από το Βασιλιά της Αγγλίας με 75 χιλιάδες τάληρα και τοποθετήθηκαν στο Βρετανικό Μουσείο. Τα γλυπτά από την Αίγινα βρίσκονται στο Μουσείο του Μονάχου. Τα γλυπτά και ανάγλυφα από το ναό και τη ζωφόρο της Φιγαλίας βρίσκονται επίσης στα Βρετανικά Μουσεία.

Μένει κανείς κατάπληκτος από τα αναρίθμητα έργα τέχνης, ανυπολόγιστης αξίας, που έκρυβε κάποτε η γη της Ελλάδας.

Μετά τους Άγγλους ακολούθησαν οι Γάλλοι, οι Αυστριακοί με κάθε είδους έργα τέχνης που εύρισκαν στη γη της υπόδουλης Ελλάδας… Όλοι αυτοί γέμισαν τα Μουσεία τους με υπέροχα ελληνικά έργα Τέχνης, τα οποία επιδεικνύουν με καμάρι στους επισκέπτες των Μουσείων τους. Αλλά και εμείς πόση υπερηφάνεια αισθανόμαστε, όταν επισκεπτόμαστε το Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι! Εκεί συναντούμε δύο πατριώτισσές μας: Την Αφροδίτη της Μήλου και τη Νίκη της Σαμοθράκης. Μόλις τις αντικρύζουμε αισθανόμαστε ότι ακούμε μια υπόκωφη παράκληση: Βγάλτε μας από αυτή τη φυλακή, νοσταλγούμε τα νησιά μας…

Είναι γνωστό ότι το 1687 ο Βενετός στρατηγός Φραγκίσκος Μοροζίνι, από το λόφο του Φιλοπάππου, για να χτυπήσει τους Τούρκους στην Ακρόπολη κανονιοβόλησε τον Παρθενώνα, όπου οι Τούρκοι είχαν αποθηκεύσει πυρίτιδα. Τότε το μνημείο έπαθε τη μεγαλύτερη καταστροφή.

Δεν έφθανε, όμως, η καταστροφή, που προκάλεσε με το κανόνι. Πήγε στον μισοκατεστραμμένο Παρθενώνα και θέλησε να αρπάξει το γλυπτό σύμπλεγμα του δυτικού διαζώματος με τον Ποσειδώνα και τα δύο άλογα. Κατά την απόσπαση των γλυπτών γκρεμίστηκε ολόκληρο το τμήμα του ναού και τα γλυπτά κομματιάστηκαν. (Μάλλον ο Ποσειδώνας εκδικήθηκε).

Η αντιπαλότητα μεταξύ Άγγλων και Γάλλων, όσον αφορά ποιος από τους δύο λαούς θα αποκτήσει περισσότερα ευρήματα αρχαίας ελληνικής τέχνης, είχε ως αποτέλεσμα πολλά να καταστραφούν. Το 1788 ο Πρεσβευτής της Γαλλίας στην Κων/πολη, εφοδιασμένος με τουρκική άδεια, επιχείρησε να αποσπάσει από τον Παρθενώνα γλυπτά. Προκάλεσε μόνον φθορές, αλλά δεν τα κατάφερε. Θρυμμάτισε μόνον μία μετόπη. Αργότερα ήλθε ο Έλγιν οργανωμένος…

Οι Ιταλοί έγδυσαν ολόκληρες περιοχές με αρχαία έργα τέχνης, από τη Μακεδονία. Άλλοι Γάλλοι σάρωσαν όλη την Πελοπόννησο και έκλεψαν το άγαλμα του Δία. Ο Ναπολέων είχε υποστηρίξει τον Αλή Πασά και εκείνος, για να τον ευχαριστήσει του έστειλε ως δώρο αρχαία αγγεία και αμφορείς, που οι Άγγλοι αρχαιολόγοι είχαν βρει και είχαν εμπιστευθεί στον πασά για φύλαξη.

Ο Αλάριχος και ο Μωάμεθ σεβάστηκαν τον Παρθενώνα, όχι όμως οι «Ευρωπαίοι» Έλγιν και Μοροζίνι…

Ένας πραγματικός θησαυρός σε ποιότητα και σε όγκο (πλήθος) υπάρχει στο Μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης στη Ρωσία. Το 2010 δημοσιεύτηκε ο δωδέκατος τόμος της σειράς: «Η Ελληνική Τέχνη στο Μουσείο του Κόσμου» = «Ερμιτάζ Αγία Πετρούπολη». Η επιλογή και η παρουσίαση των εκθεμάτων σ’ αυτόν τον τόμο έγινε με στόχο να δοθεί μία κατά το δυνατόν αντιπροσωπευτική εικόνα των ελληνικών θησαυρών, που φυλάσσονται στο Μουσείο Ερμιτάζ.

Η πρώτη ομάδα περιλαμβάνει τα αντικείμενα, που βρέθηκαν στη μητροπολιτική Ελλάδα, στην Ιωνία και στην Κάτω Ιταλία και μεταφέρθηκαν στην Αγία Πετρούπολη, καθώς και τα ρωμαϊκά αντίγραφα ελληνικών έργων αρχαίων (στη Ρώμη δημιουργήθηκε εργαστήρι αντιγράφων).

Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει τις αρχαιότητες που προέρχονται από τις παρευξείνιες χώρες, όπου άνθησαν οι ελληνικές αποικίες από τους αρχαϊκούς χρόνους.

Αναφέρθηκαν τα σημαντικότερα Μουσεία του κόσμου στα οποία υπάρχουν ελληνικοί θησαυροί. Φυσικά, δεν υπάρχει Μουσείο στον κόσμο που να μην έχει λίγα ή πολλά αρχαία ελληνικά έργα τέχνης. Αν προσθέσουμε τώρα και το Αρχαιολογικό Μουσείο των Αθηνών, δύσκολα θα μπορούσε κανένας να προσδιορίσει τις μυριάδες των ελληνικών θησαυρών. Όλες οι αίθουσες του τεράστιου Μουσείου είναι υπερπλήρεις. Επιπλέον δε υπάρχουν και αίθουσες – αποθήκες, όπου υπάρχουν αποθηκευμένα πολλά ευρήματα, λόγω ελλείψεως χώρου εκθέσεως.

Όπως είδαμε, όλα τα Μουσεία του κόσμου έχουν ελληνικούς θησαυρούς. Αλλά, «Ουδέν κακόν αμιγές καλού». Με τη διασπορά αυτή δίνεται καλύτερα η ευκαιρία σε περισσότερους επισκέπτες να γνωρίσουν και να θαυμάσουν τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και την απαράμιλλη υψηλή τέχνη των αρχαίων μας προγόνων.