Η Ήπειρος των διακρίσεων και των μελλοντικών προκλήσεων…

Μια σειρά διακρίσεων και βραβείων που έλαβε το τελευταίο διάστημα η Ήπειρος, είναι η αφορμή για να αξιολογηθούν οι αλλαγές και οι εξελίξεις, στην πάλε ποτέ πτωχότερη περιφέρεια της Ευρώπης. Οι διακρίσεις και τα βραβεία συγκεκριμένα αφορούν ότι:

- Η Ήπειρος αναδείχθηκε η 2η πιο φιλόξενη περιοχή στον κόσμο  για το 2023 (στο πλαίσιο των βραβείων Traveller Review Awards 2023 της Booking.com).

- Η Περιφέρεια Ηπείρου βραβεύτηκε για δυο έργα με Χρυσά βραβεία στο θεσμό των Best City Awards 2023, στόχος του οποίου είναι η επιβράβευση των νέων έργων και των καλών πρακτικών που υλοποιήθηκαν από τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Στην κατηγορία «Έργα Οδοποιίας» βραβεύτηκε με χρυσό βραβείο το έργο, «οδός Σταύρου Νιάρχου», ως ένας σύγχρονος αυτοκινητόδρομος που αναβαθμίζει την πόλη των Ιωαννίνων.

Στην κατηγορία Βιώσιμη Αστική Επιχειρηματικότητα & Ανάπτυξη το Χρυσό βραβείο απονεμήθηκε για το έργο «Πάρκο Υψηλής Τεχνολογίας και Έρευνας Ηπείρου».

Στον ίδιο θεσμό μάλιστα τιμήθηκε με το «χρυσό» βραβείο το Anilio Park μια ιδιωτική επιχείρηση που δραστηριοποιείται στην Ήπειρο, στην κατηγορία «Έργα Χώρων Αναψυχής»

- Τιμητική διάκριση έγινε στον περιφερειάρχη Ηπείρου, στην εκδήλωση «Αγρότης της Χρονιάς», που διοργάνωσε μια  εκδοτική επιχείρηση στον χώρο της αγροτικής οικονομίας, για το ρεαλιστικό και σύγχρονο όραμα του για την ελληνική κτηνοτροφία, για τη συμβολή του στην προώθηση των τοπικών αγροτικών προϊόντων της Ηπείρου και για τη στήριξη της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Υπήρξε ωστόσο κριτική τόσο για τους φορείς που απένειμαν τα βραβεία (αναφορικά με την αξιοπιστία και το κύρος τους), όσο και για το γεγονός ότι κάποια έργα (όπως η  οδός Σταύρου Νιάρχου) είναι σε εξέλιξη, ενώ άλλα (όπως το Πάρκο Υψηλής Τεχνολογίας και Έρευνας Ηπείρου) δεν έχουν ακόμη ξεκινήσει. Αλήθεια άραγε χρειάζονται βραβεία και διακρίσεις για να τεκμηριώσει κάποιος  ότι η Ήπειρος έχει κάνει πολλά βήματα μπροστά; Η απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι.

Δεν χρειάζεται μια από τις μεγαλύτερες παγκοσμίως εταιρίες κρατήσεων ξενοδοχειακών καταλυμάτων (η Booking.com) να μας πει ότι  η Ήπειρος αναδείχθηκε η 2η πιο φιλόξενη περιοχή στον κόσμο το 2023, για να διαπιστώσουμε ότι στη μετά covid εποχή “έχει απογειωθεί” ο τουρισμός στον τόπο μας. Πέρα από τη στατιστική και τους αριθμούς που το επιβεβαιώνουν (αριθμός κρατήσεων, έσοδα, θετικά σχόλια και αξιολογήσεις σε πλατφόρμες), το γνωρίζουμε καλά οι ίδιοι οι Ηπειρώτες, αφού φίλοι και γνωστοί μας από  άλλες πόλεις της Ελλάδας αλλά και του εξωτερικού, μας τηλεφωνούν συχνά να μας χρησιμοποιήσουν ως “μέσον”, για να καταφέρουν να βρουν τουριστικό κατάλυμα ειδικά τις περιόδους με υψηλή επισκεψιμότητα (εορτές, αργίες κλπ.) δεδομένου ότι σχεδόν όλα τα καταλύματα έχουν πληρότητα. Πέρα από τις συγκοινωνιακές συνδέσεις (Εγνατία και Ιόνια οδός) και την αναβάθμιση του αεροδρομίου των Ιωαννίνων, ειδική μνεία πρέπει να γίνει και στους ξενοδόχους της Ηπείρου, γιατί πραγματικά  κάνουν ότι καλύτερο μπορούν, ώστε να παρέχουν στους επισκέπτες τις καλύτερες δυνατές εμπειρίες σε συνδυασμό με ποιοτικές υπηρεσίες. Σημαντικό ρόλο παίζει και η προβολή της Ηπείρου (φυσικό κάλλος, δραστηριότητες, γαστρονομία) σε εγχώριες και διεθνείς εκθέσεις από τους αντίστοιχους φορείς τουρισμού.

Δεν χρειάζεται η εταιρία που διοργανώνει τον θεσμό των Best City Awards 2023, για να επιβεβαιώσει ότι η οδός Σταύρου Νιάρχου είναι ένα εμβληματικό έργο οδοποιίας που θα αναβαθμίσει την πόλη των Ιωαννίνων για τις επόμενες δεκαετίες και θα αποτελέσει εφαλτήριο για την περαιτέρω ανάπτυξη της πόλης και του Νομού.

Το έργο κατασκευής της σύγχρονης και ασφαλούς πρόσβασης προς το Πανεπιστήμιο και το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων ολοκληρώνεται και τα ασθενοφόρα πλέον δεν θα μαζεύουν θύματα από τροχαία στην μέχρι πρότινος  ανεπαρκή και επικίνδυνη εθνική οδό από τον κόμβο Βελισσαρίου έως την Πεδινή, αλλά με ταχύτητα και με ασφάλεια θα μεταβαίνουν στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο.

Οι φοιτητές που μετακινούνται με τα πόδια ή με ποδήλατα στο Πανεπιστήμιο, δεν θα παίζουν τη ζωή τους κορώνα-γράμματα, αλλά θα έχουν την επιλογή να μετακινούνται σε ποδηλατοδρόμους και ασφαλή πεζοδρόμια. Κάτοικοι των γύρω περιοχών, επισκέπτες, επαγγελματίες, τουρίστες θα εξοικονομούν σημαντικό χρόνο αποφεύγοντας την κυκλοφοριακή συμφόρηση από ένα έργο πνοής για τον τόπο που ήταν διαχρονικό αίτημα της κοινωνίας.

Δεν χρειάζεται η εταιρία που διοργανώνει τον θεσμό των Best City Awards 2023, για να επιβεβαιώσει ότι η δημιουργία του Πάρκου Υψηλής Τεχνολογίας και Έρευνας αποτελεί μια από τις σημαντικότερες πρωτοβουλίες των τελευταίων χρόνων, που έχει προσελκύσει το  ενδιαφέρον σημαντικών εγχώριων αλλά και ξένων επενδυτών. Δεδομένου ότι αναμένεται να δημιουργήσει περισσότερες από 1.200 θέσεις εργασίας επιστημόνων Πληροφορικής, αντιλαμβάνεται κανείς το μέγεθος της σπουδαιότητας του έργου, στην οικονομία άλλα και το κύρος σε τοπικό επίπεδο. Αν μάλιστα επιβεβαιωθεί μια ανάλυση - μελέτη (που ήρθε πρόσφατα στο φως της δημοσιότητας από την ιστοσελίδα Liberal σε άρθρο αφιερωμένο στο εγχείρημα της Περιφέρειας Ηπείρου και στην εγκατάσταση εταιριών υψηλής τεχνολογίας στα Γιάννενα) σύμφωνα με την οποία υπολογίζεται πώς για κάθε 30 θέσεις εργασίας στην τοπική οικονομία εισέρχεται περίπου ένα εκατομμύριο ευρώ, αντιλαμβάνεται ακόμη και ο πλέον δύσπιστος ότι το εγχείρημα δημιουργίας της “Silicon Valley” των Ιωαννίνων, είναι ένα από τα μεγαλύτερα στοιχήματα του τόπου μας για το μέλλον. 

Δεν χρειάζεται μια εκδοτική επιχείρηση στον χώρο της αγροτικής οικονομίας, να τιμήσει τον περιφερειάρχη Ηπείρου για να επιβεβαιώσει την προσφορά του στον αγροτοκτηνοτροφικό κόσμο. Η ανοιχτή πόρτα του γραφείου για τους αγρότες, τους κτηνοτρόφους αλλά και για όλους του πολίτες για χρόνια τώρα είναι γεγονός αναμφισβήτητο, όπως και η αποτελεσματικότητα του να δώσει λύση στα προβλήματα “των ηρώων της υπαίθρου”. Η προσβασιμότητα σε στάβλους και πτηνοτροφεία αλλά και οι υποδομές σε χωριά λιγοστών κατοίκων ίσως να μην ήταν πότε αυτές που είναι σήμερα, αν δεν έδειχνε τόσο ενδιαφέρον και ζήλο ο σημερινός περιφερειάρχης.

Αν συνυπολογιστούν και άλλα έργα που αναμένονται προσεχώς όπως:

- η επέκταση της Ιόνιας οδού, Ιωάννινα - Κακαβιά για την οποία υπάρχει αναβαθμισμένη χρηματοδότηση για τη δημοπράτηση του έργου από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών (εντάχθηκε το έργο στο Τομεακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης 2021-2025 με ποσό 402 εκατ. ευρώ).

- το πρώην κλειστό της Ξιφασκίας (που ακόμη δεν έχουν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες για την εγκατάστασή του), αλλά η αξιοποίηση του μπορεί να  έχει πολλαπλές  χρήσεις (για αθλοπαιδιές και εκθέσεις), προς όφελος της περιοχής.

- έργα πολιτισμού που βρήκαν χρηματοδότηση μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης όπως ενδεικτικά η μελέτη για το Τζαμί Καλούτσιανης.

Ο κατάλογος των έργων είναι μακρύς και o απολογισμός των πεπραγμένων δεν είναι το ζητούμενο. Η ουσία είναι ότι η Ήπειρος έχει κάνει σταθερά βήματα εξέλιξης σε όλους τους τομείς και βέβαια Ήπειρος δεν είναι μόνο η Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων. Ενδεικτικά θα μπορούσαν να αναφερθούν για τις άλλες Περιφερειακές Ενότητες έργα που έχουν γίνει, που έχουν δρομολογηθεί  ή είναι σε εξέλιξη η συμβασιοποίηση τους:

Στην Π.Ε Πρέβεζας συγκοινωνιακά έργα (η δημιουργία οδικών κόμβων στη Λούτσα και  στη Βαλανιδοράχη - Μεσοπόταμο), ποδηλατοδρόμοι (η δημιουργία της Ιόνιας Ποδηλατικής Διαδρομής), έργα σημαντικά για την περιβαλλοντική θωράκιση της παραλιακής περιοχής (η κατασκευή βιολογικού καθαρισμού στο Καναλάκι του Δήμου Πάργας) έργα πολιτισμού – τουρισμού (η δημιουργία πολιτιστικής διαδρομής στα Αρχαία Θέατρα της Ηπείρου. Ένα πρωτοποριακό έργο,  πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης, το οποίο έχει φέρει  στην Ήπειρο 39 εκατομμύρια ευρώ από τα Ευρωπαϊκά Ταμεία και αφορά έργα ανάδειξης των αρχαιολογικών χώρων και συγκεκριμένα των αρχαίων θεάτρων της Ηπείρου, αλλά και ευρύτερα μιας σειράς τουριστικών υποδομών και υποδομών πρόσβασης).

Στην Π.Ε Άρτας έργα βελτίωσης και αναβάθμισης πολιτιστικής κληρονομιάς (Αποκατάσταση Οθωμανικού Τεμένους Ιμαρέτ Άρτας), έργα διαχείρισης κοίτης ποταμού (Άραχθου), έργα που θα βελτιώσουν τη βιοποικιλότητα (αναμενόμενες χρηματοδοτήσεις από ευρωπαϊκά προγράμματα για την περιβαλλοντική αναβάθμιση των τεσσάρων λιμνοθαλασσών του Αμβρακικού).

Στην Π.Ε Θεσπρωτίας σημαντικό αναπτυξιακό έργο είναι η σύνδεση της Εγνατίας Οδού με το ΒΙΟΠΑΘΕ αλλά και αντιπλημμυρικά έργα (διευθέτηση ρεματος Ξηροποτάμου).

Πιθανόν όποιος αναγνώσει τα παραπάνω θα αναλογιστεί ότι η Ήπειρος είναι ο ιδανικός, ο τέλειος τόπος, που τα προηγούμενα χρόνια, όλα έγιναν  καλώς καμωμένα. Είναι όμως έτσι;

Προφανώς όχι. Μικρά ή μεγαλύτερα λάθη, αστοχίες, παραβλέψεις δεν είναι δυνατό να αποφύγει κανένας από όσους εργάζονται, παράγουν, δημιουργούν. Από όσους προσπαθούν να δώσουν λύσεις σε επιτακτικά προβλήματα σε πραγματικό χρόνο. Από όσους έρχονται καθημερινά  αντιμέτωποι από την  “οργή της φύσης” μέχρι το “τέρας της γραφειοκρατίας”.

Γι’ αυτό και είναι απαραίτητη η εποικοδομητική κριτική: αυτή που συνδιαμορφώνει, συνθέτει, εξελίσσει. Αυτή η κριτική προσφέρει άριστες υπηρεσίες και μπορεί να πάει μπροστά τον τόπο, σε αντίθεση με αυτούς που είναι μόνιμα επικριτικοί και τα βλέπουν όλα λάθος μέσα από το πρίσμα της προσωπικής πικρίας, των εμμονών και της ιδεοληψίας.

Όσα έργα έγιναν και όσα έχουν συμβασιοποιηθεί και δρομολογούνται να γίνουν, δεν είναι λόγος να επαναπαύεται κανείς. Αντίθετα απαιτείται εγρήγορση, γιατί τα χωριά, οι πόλεις, οι περιφέρειες δεν έχουν στατικό χαρακτήρα αλλά δυναμικό. Είναι “ζωντανοί οργανισμοί”. Λύνεις ένα πρόβλημα, την ίδια στιγμή γεννιέται ένα άλλο. Δημιουργείς μια υποδομή, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να συντηρείς τις παλιές και να σχεδιάσεις τις επόμενες. Γι’ αυτό οι μελλοντικές προκλήσεις έχουν να κάνουν με τον στρατηγικό σχεδιασμό στην Ήπειρο για μια βιώσιμη και ισόρροπη χωρική ανάπτυξη μεταξύ των περιφερειακών ενοτήτων Ιωαννίνων, ‘Αρτας, Πρέβεζας, Θεσπρωτίας.

Άλλωστε η επιδίωξη της βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης προϋποθέτει ολοκληρωμένη και όχι κατακερματισμένη προσέγγιση. Γι’ αυτό οφείλουμε:

- να ξανασκεφτούμε την περιφέρεια και την ευρύτερη περιοχή και

- να μεταφράσουμε τα αποτελέσματα σε προτεραιότητες

• για επενδύσεις ανά περιοχή,

• για μέτρα προστασίας – συντήρησης,

• για  στρατηγικές υποδομές και

• για τις χρήσεις γης

Τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια που “θα τρέξουν” το επόμενο διάστημα σε όλη τη χώρα είναι η μεγάλη ευκαιρία να μετουσιώσουμε την πολύτιμη εμπειρία του παρελθόντος σε αλλαγές επί του παρόντος. Να αποκτήσουν οι περιοχές τις χρήσεις γης που ανταποκρίνονται στις οικονομικές και αναπτυξιακές ανάγκες και δυνατότητες του σήμερα.

Χρειάζονται άραγε βραβεία για να επιβεβαιωθεί η δουλειά η αξία κάποιου; Ο αρχαίος ποιητής Ευριπίδης αναρωτιόταν  “Τις δ’ άμοχθος ευκλεής; “ (Ποιος έχει αποκτήσει φήμη χωρίς μόχθο;). Αρκετούς αιώνες μετά έρχεται να συμφωνήσει με τον Ευριπίδη και ο Αμερικάνος Πρόεδρος Θεόδωρος Ρουσβελτ που είχε δηλώσει “ Μόνο μέσα από σκληρή δουλειά και επώδυνη προσπάθεια, με ασίγαστη ενεργητικότητα και αποφασιστικό θάρρος μπορούμε να προχωρήσουμε σε καλύτερα πράγματα.”

 * Ο Πέτρος Ι. Μπούγιας είναι Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός - Μελετητής (Πολυτεχνείο Θεσσαλονίκης) Msc, “Περιβάλλον &  Ανάπτυξη (Μετσόβιο Πολυτεχνείο) - Χωρικός Σχεδιασμός: “Σύγχρονες Τάσεις & Ζητήματα Αιχμής” (Ε.Α.Π).