Η Ήπειρος, κόρη ηρώων και θεών…

Ο Ηπειρώτης ποιητής, Κώστας Τζίμας, σημειώνει σε ένα ποίημά του που υμνεί την απελευθέρωση της πόλεως των Ιωαννίνων από τον τουρκικό ζυγό: «Ήπειρος μάνα της φειδούς και της υπομονής, κόρη ηρώων και θεών των ημιθέων γης…». Κατά πόσον ωστόσο θα μπορούσε η Ήπειρος να χαρακτηρισθεί «κόρη ηρώων και θεών»; Την απάντηση μου την έδωσε ένας γέροντας με γραμματικές γνώσεις Δευτέρας Τάξεως του Δημοτικού, όταν, πριν πολλά χρόνια, συναντηθήκαμε τυχαία ένα χειμωνιάτικο απόγευμα στην Αρίστη  Ιωαννίνων. Απάντηση που επιβεβαίωσα αργότερα σε ξένη βιβλιογραφία, μιας και ελαχιστότατοι σύγχρονοι Έλληνες συγγραφείς και μελετητές είχαν ασχοληθεί ως τότε με την ελληνική μυθολογία, και οι δικές μου γνώσεις από το σχολείο ήταν ελλιπέστατες:

«Για να βρούμε πώς πήρε το όνομά της η Ήπειρος, είπε βαθυστόχαστα ο γέροντας, πρέπει να ακολουθήσουμε τα βήματα του Κάδμου, του πρίγκιπα της Φοινίκης! Όλα αρχίζουν τη μέρα που ο Δίας παρουσιάστηκε με την μορφή λευκού ταύρου και έκλεψε την πριγκιποπούλα Ευρώπη από τη Σιδώνα! Ο πατέρας της, βασιλιάς Αγήνωρ, κάλεσε αμέσως τους τέσσερις γιούς του και τους πρόσταξε να τη φέρουν πίσω! Τα τρία αδέρφια γρήγορα εγκατέλειψαν την προσπάθεια και μόνο ο Κάδμος έμεινε αποφασισμένος να παλέψει με θεούς και δαίμονες για να τη φέρει πίσω. Έτσι, περιπλανώμενος, βρέθηκε ένα ξημέρωμα στα πυκνά δάση της Κιλικίας. 

Λίγα μόλις βήματα από εκεί που στέκονταν ανυποψίαστος ο Κάδμος, το φοβερό τέρας Τυφωέας με τα διακόσια χέρια και τα εκατό περιτριγυρισμένα από φίδια κεφάλια του, είχε τυλιχθεί γύρω από τον ανήμπορο να αντιδράσει Δία, καθώς του είχε αφαιρέσει από τα χέρια και τα πόδια τα νεύρα!

Τι είχε όμως συμβεί; 

Μια μέρα που ο Δίας γυρόφερνε την παρθένα Πλουτώ, η Γή που παραδοσιακά έπαιρνε εκδίκηση για όλα τα θύματα των Ολυμπίων Θεών, φώναξε τον γιο της Τυφωέα -ένα μοχθηρό αρχέγονο πλάσμα- και του είπε ότι είναι ευκαιρία να κλέψει τους κεραυνούς του Δία, καθότι αυτός όταν μπερμπάντευε παρουσιαζόμενος ως ταύρος ή αετός ή κύκνος ή χρυσή βροχή, άφηνε τους κεραυνούς του πίσω από έναν βράχο στον Όλυμπο. Έτσι λοιπόν ο Τυφωέας έκλεψε τους κεραυνούς του Δία έγινε παντοδύναμος και έσυρε τον πρώτο τη τάξει θεό του Ολύμπου στην σπηλιά του στην Κιλικία. 

Όταν ο Κάδμος αντίκρισε ξαφνικά την φρικιαστική αυτή εικόνα, δεν έχασε την ψυχραιμία του! Εκμεταλλεύτηκε τη γνώση και την πονηριά που είχε για να τιθασεύσει το τέρας. Του υποσχέθηκε πως θα του εκμυστηρευόταν το μυστικό της σωστής μουσικής που του είχε διδάξει ο ίδιος ο Απόλλωνας, αρκεί να του έδινε μερικά νεύρα για να φτιάξει την χαλασμένη του λύρα! Ο υπερόπτης και αφελής Τυφωέας δέχθηκε και έδωσε στον Κάδμο τα νεύρα του Δία για να φτιάξει τη λύρα του!

Τότε ο Κάδμος έβγαλε από τον σάκο του έναν αυλό και άρχισε να παίζει μια μεθυστική μελωδία που βύθισε το τέρας στην απόλαυση και τον ύπνο. Μόλις το τέρας αποκοιμήθηκε για τα καλά, έδωσε τα νεύρα στον Δία, που με τη δέσμη πλέον των κεραυνών δική του, ανέκτησε τις θεϊκές του δυνάμεις και εκσφενδόνισε τον Τυφωέα στα βάθη της γης κάτω από την Αίτνα. 

Ο Δίας για να ευχαριστήσει τον Κάδμο, του έταξε πως θα έπαιρνε γυναίκα του την Αρμονία και θα γινόταν «σωτήρας της αρμονίας του κόσμου», καθώς, αρμονία, σημαίνει το ζεύξιμο των αντιθέτων! Έτσι τώρα ο Κάδμος, στην νέα του περιπλάνηση, αναζητούσε αντί για μία γυναίκα, δύο! Την αδερφή του Ευρώπη και τη μέλλουσα γυναίκα του, την Αρμονία. 

Φθάνοντας μια μέρα στη Σαμοθράκη, φιλοξενήθηκε από τον Βασιλιά Αιμάτιο και τη σύζυγό του Ηλέκτρα. Την ώρα του συμποσίου, και καθώς ο Κάδμος όπως συνηθίζετο αφηγείτο την ιστορία του, πλησίασε την Ηλέκτρα ένας νέος με ξανθά σγουρά μαλλιά. Ήταν ο Ερμής! Την τράβηξε παράμερα και της είπε ότι ήταν επιθυμία του Δία, να δώσει την κόρη της Αρμονία σύζυγο στον φιλοξενούμενο. Η Ηλέκτρα που γνώριζε πως η Αρμονία δεν ήταν δικό της παιδί αλλά ήταν καρπός του έρωτα του Άρεως και της Αφροδίτης (της αγριότητας και της τρυφερότητας) που της την είχαν εμπιστευτεί για να τη μεγαλώσει, έπεισε τον Αιμάτιο, κι έτσι ο Κάδμος φεύγοντας από το νησί πήρε μαζί του και την πανέμορφη Αρμονία!

Ακολούθησαν οι δυο τους πορεία προς τους Δελφούς για να πάρει ο Κάδμος χρησμό από την Πυθία. Εκείνη του είπε πως είναι μάταιο να αναζητά τον ταύρο που δεν τον γέννησε καμία αγελάδα και πως κανείς θνητός δεν μπορεί να τον συναντήσει. Του είπε επίσης να ακολουθήσει τη δαμάλα που θα βρει έξω από τον ναό, και εκεί που αυτή κατάκοπη θα γονατίσει, να κτίση μια πόλη και το βασίλειό του. 

Έτσι και έγινε, η αγελάδα σταμάτησε από την κούραση στην περιοχή της Τανάγρας που εκείνη την εποχή καλυπτόταν από παρθένα δάση. Εκεί έκτισε ο Κάδμος τη Θήβα με επίκεντρο το παλάτι του και γύρω από αυτό χαραγμένη την γεωμετρία των ουρανών με πολύχρωμες πέτρες από τον Κιθαιρώνα και τον Ελικώνα που σχημάτιζαν τους πλανήτες! Ακολούθησαν οι γάμοι.

Στους γάμους του Κάδμου και της Αρμονίας κατέβηκαν όλοι οι θεοί του Ολύμπου και βέβαια πρώτοι και καλύτεροι οι Άρης και Αφροδίτη, οι γονείς της Αρμονίας! Από τον γάμο απέκτησαν τέσσερις κόρες, την Αγαύη, την Σεμέλη, την Ινώ και την Αυτονόη. Η Αγαύη παντρεύτηκε τον σπαρτό Εχίνοα και απέκτησαν τον Πενθέα και την Ήπειρο. Όταν ο Πενθέας έγινε βασιλιάς της Θήβας αμφισβήτησε τον Διόνυσο ως θεό, με αποτέλεσμα να τον σκοτώσουν οι ακόλουθες του Διονύσου, Μαινάδες («Βάκχαι» του Ευριπίδη) και συγκεκριμένα η ίδια του η μητέρα η Αγαύη μέσα στον παραλογισμό των διονυσιακών τελετουργικών. 

Μετά από αυτά τα τραγικά γεγονότα ο Κάδμος με την Αρμονία και την εγγονή τους Ήπειρο, έχοντας μαζί τους την τέφρα του Πενθέα, εγκατέλειψαν τη Θήβα και εγκαταστάθηκαν βόρεια. Η Ήπειρος πέθανε στη Χαονία και έτσι, όλη η ορεινή περιοχή που την κατοικούσαν οι Χάονες, οι Θεσπρωτοί και οι Μολοσσοί, ονομάστηκε ΗΠΕΙΡΟΣ»! 

Μου είπε κι άλλα ο γέροντας για τον Δωδωναίο Δία, για τη Διώνη, για την κοινή καταγωγή των Κρητών (Μίνωες) και Ηπειρωτών (Δωδωναίοι) για την προγιαγιά της Ευρώπης, την Ιώ, που χάρισε το όνομά της στο Ιόνιο πέλαγος!

Κάποια στιγμή κοίταξε το ρολόι του, η ώρα ήταν περασμένη. Ούτε που καταλάβαμε πώς πέρασε! Πριν χωριστούμε, με πήρε από κάτω η περιέργεια και τον ρώτησα από πού είχε αποκτήσει όλη αυτή τη γνώση! Αυτός, τράβηξε με το χέρι που κρατούσε το κεχριμπαρένιο του κομπολόι την κουρτίνα που έκρυβε το διπλανό παράθυρο. Και κοιτάζοντας προς τον καθαρό από σύννεφα ουρανό που εκείνη την ώρα νύχτωνε για να σχηματιστούν επάνω του τ’ άστρα και οι αστερισμοί, ψιθύρισε: «Απ’ τους παλιούς»!