Παραστρατημένα παιδιά ή επαναστάτες χωρίς αιτία;

• Δεν είναι μόνο η συχνότητα των παραβατικών πράξεων, αλλά κυρίως το «είδος» τους, που προκαλούν φρίκη και αποτροπιασμό σε όλους μας τον τελευταίο καιρό. Τι φταίει όμως και τι οδηγεί ανήλικα παιδιά σε αδιανόητες και εγκληματικές πράξεις; Είναι σημεία των καιρών όλες αυτές οι ενέργειες και συνδυάζονται με την γενικότερη κοινωνική παρακμή;

Θεωρούμε ότι παράνομες ενέργειες από ανηλίκους γίνονταν πάντα. Σαφώς όμως πολύ λιγότερες και χωρίς ακραίες συμπεριφορές. Το bullying στα σχολεία και στις παρέες δεν είναι καινούριο φαινόμενο. Η προσπάθεια επιβολής όσων θεωρούν ότι είναι «δυνατοί» επί των «αδυνάτων» ή όσων αντιμετωπίζουν κάποια προβλήματα είναι παλιά ιστορία, σαφώς όμως έχει λάβει άλλη μορφή τα τελευταία χρόνια και ξεφεύγει από κάθε όριο.

Σε αυτά τα  χρόνια έχουν γίνει κοσμογονικές αλλαγές, που κάποτε ίσως απαιτούνταν αιώνες για να ολοκληρωθούν. Πλέον τα παιδιά από τα χρόνια του νηπιαγωγείου ή των πρώτων τάξεων του Δημοτικού έρχονται σε επαφή με ένα πλήθος γνώσεων, πληροφοριών και εικόνων, ανεξέλεγκτων πολλές φορές, που τους δημιουργούν τελείως διαφορετική ψυχοσύνθεση, από εκείνη των συνομηλίκων τους πριν από ελάχιστες δεκαετίες. Δυστυχώς, τα παιδιά από πολύ μικρές ηλικίες έχουν πρόσβαση στα social media όπου όχι απλά ξοδεύουν πολλές ώρες αλλά γίνονται και κοινωνοί του όλου κλίματος που υπάρχει στα μέσα αυτά.

Τα πρότυπα που προβάλλονται σε αυτά είναι τις περισσότερες φορές κάκιστα και απαράδεκτα. Εντελώς άκριτα, δεκάχρονα ή δωδεκάχρονα παιδιά λόγω μιμητισμού, προσπαθούν να «φτάσουν» τα διαδικτυακά τους ινδάλματα, προβαίνοντας πολύ συχνά σε αχαρακτήριστες πράξεις. 

Και βέβαια μεγάλη ευθύνη για την αυξημένη παραβατικότητα των ανηλίκων έχουν οι γονείς, οι οποίοι είτε λόγω εργασίας είτε λόγω διάθεσης να ασχοληθούν με πράγματα που ικανοποιούν τους ίδιους, παραμελούν τα παιδιά τους ή δεν δείχνουν το ενδιαφέρον που πρέπει. Τα ίδια παιδιά που γνωρίζουν να χειρίζονται άριστα τα «έξυπνα τηλέφωνα», είναι αμφίβολο αν μπορούν να κάνουν απλές αριθμητικές πράξεις ή αν έχουν στοιχειώδεις ιστορικές ή γεωγραφικές γνώσεις.

Μια άλλη πληγή για την ελληνική κοινωνία είναι ο οπαδικός φανατισμός. Πολύ συχνά διαβάζουμε ότι ανάμεσα σε όσους συλλαμβάνονται για οπαδική βία, χουλιγκανισμό δηλαδή, είναι και ανήλικοι. Πόσο πολύ πωρωμένος με μια ομάδα μπορεί να είναι ένας δεκαπεντάχρονος, ώστε να πετά μολότοφ ή να κυνηγά με πέτρες και καδρόνια, ανυποψίαστους συχνά αντιπάλους οπαδούς; Επεισόδια σε γήπεδα γίνονταν βέβαια εδώ και αρκετές δεκαετίες. Ποτέ όμως δεν έφταναν στην έκταση και το μέγεθος  όσων γίνονται τα τελευταία χρόνια. 

Πρόσφατο επίσης είναι το φρικιαστικό συμβάν με τον ανήλικο στο Ίλιον, ο οποίος κακοποιούνταν από συνομηλίκους του, που μάλιστα βιντεοσκοπούσαν τις εγκληματικές πράξεις τους… Και επίσης ανάμεσα στα παιδιά που συμμετείχαν στις ακατανόμαστες ενέργειες ήταν και κορίτσια… Τραγικό και το περιστατικό σε σχολείο της Λαμίας, όπου μαθητές πέταξαν καπνογόνα σε σχολείο σε ώρα μαθήματος και κυνήγησαν καθηγητή τους.

Θα αναφέρουν κάποιοι επίσης, ότι είναι τα παιδιά μεταναστών που πρωταγωνιστούν σε πολλά απ’ όσα γράψαμε πιο πάνω. Προφανώς σε μερικές ενέργειες συμμετέχουν και ανήλικοι αλλοδαποί, δεν δικαιολογείται όμως από αυτό και μόνο η έκρηξη και το είδος της παραβατικότητας των ανηλίκων σήμερα.

Και δυστυχώς όλα αυτά δεν σταματούν με την ενηλικίωση των νεαρών. Το τραγικό τέλος του Άλκη Καμπανού και του Βαγγέλη Γιακουμάκη, είναι δύο παραδείγματα που το αποδεικνύουν. Και οι βιντεοσκοπήσεις διαφόρων έκνομων ενεργειών, παίρνουν άλλη μορφή, όπως η εκδικητική πορνογραφία με τραγικές πολλές φορές συνέπειες. Τι πρέπει να γίνει; Οι αυστηρότερες ποινές, όχι απαραίτητα φυλάκιση, αλλά μέτρα σωφρονισμού όσων ανηλίκων παρανομούν, θα ήταν ένα μέτρο προς τη σωστή κατεύθυνση. Η παρουσία παιδοψυχολόγων στα σχολεία, το έχω ξαναγράψει, σίγουρα θα βοηθούσε. Όπως και η προσπάθεια των γονιών, στο πλαίσιο του διαθέσιμου χρόνου και των δυνατοτήτων τους, να ασχοληθούν περισσότερο με τα παιδιά τους και να επιβάλλουν και  κάποιους περιορισμούς.

Ας ελπίσουμε τουλάχιστον ότι διανύουμε μια άσχημη, γενικότερα κοινωνικά, εποχή και ότι σύντομα τα πράγματα θα καλυτερεύσουν για το καλό όλων μας, και κυρίως για το καλό των επόμενων γενεών που θα πορευτούν σε λιγότερο σκοτεινά μονοπάτια από αυτά που πορεύονται οι νέοι του σήμερα…