Είναι οι γεωτρήσεις… γιατρικό για τη λειψυδρία στα Γιάννενα;

on .

 Περίμενα πως το 2023 θα ήταν και για την πατρίδα μας, τα Γιάννενα ένας χρόνος ιδιαίτερος, την στιγμή μάλιστα που ακούστηκε πως θα γινόταν επιτέλους και η περίφημη διαβούλευση για την Λίμνη μας. Παραμονές Θεοφανείων (4. Ιανουαρίου 2023) διαβάζοντας τον «Πρωινό Λόγο», η ματιά μου έπεσε στην επισήμανση: «Τοξική» λόγω αιθαλομίχλης η ατμόσφαιρα στα Γιάννενα, όπου ο καθηγητής Μετεωρολογίας του Πανεπιστημίου της πόλης μας κ. Μπαρτζώκας ανέφερε πως η συγκέντρωση αιωρούμενων σωματιδίων στην πόλη κατά την διάρκεια των εορτών, έσπασε όλα τα ρεκόρ! 

Η μέση ημερήσια τιμή έφτασε τα 208 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο και στις 9 το βράδυ της ίδιας ημέρας τα 464 μικρογραμμάρια. Τα όρια ασφαλείας μικροσωματιδίων στην ατμόσφαιρα των Ιωαννίνων δεν θα πρέπει να ξεπερνούν τα 50 μικρογραμμάρια! Ένα γεγονός που οφείλεται στην παρατεταμένη ανομβρία, την άπνοια και την υγρασία κατά την γνώμη του. «Δεν θα πρέπει φυσικά να παραβλέπεται και μια ενδεχόμενα σοβαρότερη πηγή τοξικότητας στην ατμόσφαιρα των Ιωαννίνων, που είναι… Το μεθάνιο των τοξικών νερών της Παμβώτιδας, που εμπλουτίζει την ατμόσφαιρα του λεκανοπεδίου και καλλιεργεί εκεί ψηλά πάνω από την πόλη των Ιωαννίνων ένα τεράστιο θερμοκήπιο μικροβίων και ασθενειών».

Δικαιολογημένα η ανομβρία απασχολεί τον κ. Μπαρτζώκα, διότι οι υψηλές θερμοκρασίες της κλιματικής αλλαγής και η μείωση των βροχοπτώσεων επηρεάζουν και τον υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής.

Σε παρόμοιο άρθρο άλλης Ηπειρωτικής εφημερίδας αναφέρεται πως η λειψυδρία σε κάποιες περιοχές του Δήμου, οφείλεται στην υπερκατανάλωση του νερού. Σε ένα τρίτο άρθρο στο Epirus gate της 8.6.2022 εμφανίζεται η έλλειψη νερού στα υψηλά σημεία του Κατσικά, αλλά και στα Μάρμαρα. Για την αιτιολόγηση του φαινομένου της λειψυδρίας στον Δήμο μας υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Αυτό όμως που θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπ' όψη, όχι μόνο από την γιαννιώτικη κοινωνία αλλά κυρίως από τους διοικούντες την πόλη είναι η τραγική διαπίστωση πως «οι ποσότητες του νερού δεν είναι ανεξάντλητες», όπως τόνισε ο κ. Μπαρτζώκας. Η ΔΕΥΑΙ προχωρά μεν σε μια σειρά παρεμβάσεων, τόσο με τις γεωτρήσεις της Αγίας Μαρίνας όσο και στην Κρύα, αλλά η πολυπλοκότητα του προβλήματος της λειψυδρίας για τα Γιάννενα παραμένει συνεχής απειλή. Η μέθοδος των γεωτρήσεων που χρησιμοποιείται, απαιτεί όλο και μεγαλύτερο βάθος και οδηγεί με τον χρόνο στην οριστική εξάντληση των αποθεμάτων του Μιτσικελιού. Και εδώ ακριβώς θα πρέπει να σταθούμε και να δούμε ο καθένας από την πλευρά του τις ευθύνες του. Το νερό είναι το βασικότερο αγαθό μας και η λύση του προβλήματος της λειψυδρίας στην πόλη μας είναι υποχρέωση συλλογική.

Πριν από μερικά χρόνια ο καθηγητής της Υδρολογίας κ. Καρακίτσος, έλεγε σε μελέτη του πως τα: «αποθέματα των υπογείων νερών της υπολεκάνης Κρύας είναι σχεδόν διπλάσια της αντλούμενης ποσότητας για την κάλυψη των αναγκών ύδρευσης της πόλης των Ιωαννίνων και πολλαπλάσια αν ληφθεί υπόψη ότι ο υδροφόρος στην βάση των υπωρειών του όρους Μιτσικέλι, είναι ενιαίος». Τι είναι αυτό όμως που άλλαξε σήμερα; Μήπως το φαινόμενο της λειψυδρίας είναι η κορυφή του παγόβουνου και όχι το παγόβουνο; Οπωσδήποτε, η αχρήστευση των πηγών του Μιτσικελιού με το ανάχωμα της Αμφιθέας και η προώθηση των οξυγονωμένων νερών τους στο κανάλι αποβλήτων της Λαψίστας, έχουν το μερίδιό τους. Αλλά και οι κανόνες του γενικού παιχνιδιού άλλαξαν. Το βάθος, των όλο και πιο πολλών γεωτρήσεων γίνεται όλο και μεγαλύτερο και άρα ακριβότερο! Η τέταρτη κατά σειρά γεώτρηση στους Λογγάδες, έφτασε σε βάθος 183 μέτρων! Η στερεότητα του εδάφους μειώνεται και η υπεράντληση, συνεπακόλουθη της… εξάντλησης του υδροφόρου, προκαλεί πλήρη στέρευση σε γειτονικές αβαθέστερες γεωτρήσεις. Ο κίνδυνος βυθίσεων του εδάφους μεγαλώνει. Σημειώνεται ότι στην Σάντα Κλάρα της Καλιφόρνιας, οι συνεχόμενες γεωτρήσεις και η άντληση νερού έδωσαν τις σταδιακές βυθίσεις μεταξύ 1940 και 1980, ενώ ο ρυθμός βύθισης του εδάφους αυξήθηκε την τελευταία 20ετία.

Επιπόλαιος χειρισμός!

Ποτέ δεν ήθελα να ξεχάσω όμως και τα Γιάννενά μας. Πίστευα πως ο επιπόλαιος χειρισμός των προβλημάτων τους, που αφορούν την σημερινή κατάσταση της Παμβώτιδας, θα μπορούσε κάποτε να σταματήσει. Πίστευα και πιστεύω πως η Παμβώτιδα θα μπορούσε να ξαναγίνει το καμάρι της πόλης μας και θεμέλιο για την ανάπτυξη μιας άλλης οικονομίας. Πίστευα και πιστεύω πως οι πηγές του Μιτσικελιού και η στερεμένη σήμερα Ντραμπάτοβα, μπορούν να ξαναβρούν την φυσική αποστολή τους και να βοηθήσουν στην αναγέννηση της πόλης μας.

«Το μέτωπο εκφόρτισης των πηγών των ΝΔ υπωρειών του Μιτσικελιού βρίσκεται σε ένα μέσο υψόμετρο 470 μέτρων και ότι ο υδροφόρος δεν ταπεινώνεται κάτω των 467 μέτρων. Αυτό σημαίνει ότι μόνο, όταν οι οροφές των υπεδαφικών υδροκριτών απαντώνται σε υψόμετρο μεγαλύτερο των 470 μέτρων, τότε μπορούν να λειτουργήσουν ως υδροκρίτες για την κίνηση του υπόγειου νερού που τροφοδοτεί τις πηγές των ΝΔ υπωρειών του Μιτσικελιού». Βλέπε Ντραμπάτοβα (Καρακίτσος)

Το Μιτσικέλι είναι μια στενόμακρη οροσειρά που κατευθύνεται από τα βορειοδυτικά προς τα νοτιοανατολικά, σε ένα μήκος 28 χλμ. και πλάτος 6,5 χλμ. Η ευρύτερη έκτασή του φτάνει τα 140 τετρ. χλμ. Η βορειοδυτική πλευρά του καλύπτεται από πυκνά δάση, ενώ η νοτιοδυτική περιοχή είναι γυμνή με το ύψος των 470 μ. (επαφή με την λίμνη) να αποτελεί το επίπεδο εκτόνωσης μιας σειράς πηγών στις υπώρειές του.

Τι πρέπει να γίνει:

Τα δάση είναι σφουγγάρια που δεσμεύουν το νερό και το αποθηκεύουν. Στο έδαφος και στα δαιδαλώδη ριζώματά του δεσμεύονται μεγάλες ποσότητες νερού που προωθούνται στις υπόγειες δεξαμενές, αφού πρώτα φιλτραριστούν και καθαριστούν στα φυλλώματα των δένδρων. Στα 10 πρώτα εκατοστά του εδάφους του, στην πλούσια στρώση του με χούμους, αποθηκεύονται περίπου 50 λίτρα βρόχινου νερού ανά τετραγωνικό μέτρο και σε κάθε 10 στρέμματα μέχρι και δύο εκατομμύρια λίτρα νερού! Με μιά ποιοτική διεργασία το νερό θα μπορούσε να φτάσει σε κάθε γιαννιώτικο σπίτι, αλλά θα αποτελούσε και μια σταθερή και σπουδαία αποθεματοποίηση, η οποία και σε περιόδους ξηρασίας εξασφαλίζει σταθερή τροφοδοσία. Από μετρήσεις σε δάση της Ευρώπης βρέθηκε πως ένα εκτάριο δάσους κατά την διάρκεια της ζωής του, εξασφαλίζει 80.000 έως και 160.000 κυβικά μέτρα φρέσκου νερού!

«Να αποφεύγεται η σωματική άσκηση στην ύπαιθρο μεσημέρι, απόγευμα και βράδυ» πρότεινε ο καθηγητής κ. Μπαρτζώκας γιατί τα δύο τρίτα του συνόλου των επικίνδυνων αιωρούμενων μικροσωματιδίων που απαρτίζουν την αιθαλομίχλη στα Γιάννενα, είναι λεπτόκοκκα και εισπνέονται από τον άνθρωπο». ( Πρ. Λόγος 04.01.23) Μιά συμβουλή μικρής διάρκειας, που δεν αποτελεί όμως και τη λύση ενός σημαντικού προβλήματος της γιαννιώτικης κοινωνίας, την επάρκεια των υδάτινων αποθεμάτων του λεκανοπεδίου.

Για τις σκόνες και τα διάφορα επιβλαβή αέρια της ατμόσφαιρας του λεκανοπεδίου, ένα δασωμένο Μιτσικέλι είναι το αιώνιο φίλτρο! Με βάση τα στοιχεία άλλων χωρών, υπολογίζεται πως ένα εκτάριο δάσους μπορεί να φιλτράρει σε ένα χρόνο μέχρι και 50 τόνους σκουριά και σκόνη της ατμόσφαιρας! Εκτός τούτου η κατά 99% μειωμένη ποσότητα σωματιδίων της σκόνης στο δάσος και τα αιθέρια έλαια των διαφόρων δεντρικών ποικιλιών, συμβάλλουν στην ανανέωση της λειτουργίας των πνευμόνων του ανθρώπου και ανοίγουν νέους ορίζοντες για την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής.

Εάν θέλουμε να πάει ο τόπος μας μπροστά, θα πρέπει να ανταλλάξουμε σκέψεις. Να αφήσουμε τους σχεδιασμούς της καταστροφής στον περιβάλλοντα χώρο της Παμβώτιδας και να επικεντρωθούμε στην αξιοποίηση των φυσικών συγκριτικών πλεονεκτημάτων του Μιτσικελίου και της Παμβώτιδας, αποφεύγοντας τις… εφευρέσεις των προσωπικών σκοπιμοτήτων.

Γεμάτος σκέψεις, σήκωσα νοερά το κεφάλι μου και κοίταξα προς τα αναχώματα της Αμφιθέας. Την «καρμανιόλα» που έκοψε την Παμβώτιδα από τις πηγές και τερμάτισε την ζωή της! Πόνεσα πολλές φορές, κάθε φορά που έβλεπα τα οξυγονωμένα νερά των πηγών του Μιτσικελίου να χάνονται άχρηστα στο χαντάκι της Λαψίστας και την λίμνη μας να βασανίζεται στον βούρκο, της επιστημονικής τραγωδίας…