Το έθιμο της βασιλόπιτας…

 Την πρωτοχρονιά όλες οι Ελληνικές οικογένειες κόβουν την βασιλόπιτα με χαρά ευχές και προσδοκίες για την νέα χρονιά. Το γεγονός αυτό μια ευχής συγκυρία για να δούμε, τι μας λέει, για την πηγή αυτού του εθίμου, η παράδοσή μας. Όταν ο Αυτοκράτορας Ιουλιανός ξεκίνησε την εκστρατεία του κατά των Περσών το 363 μ.Χ. πέρασε με τον στρατό του κοντά από την Καισάρεια. Ο Άγιος Βασίλειος, που είχε μαζί του γνωριμία από την Αθήνα όπου ήταν συμφοιτητές στις εκεί σχολές, όντας πρεσβύτερος των χριστιανών στην πόλη της Καισάρειας, μαζί με τους προεστούς της, πήγε να τον χαιρετήσει. Σύμφωνα με το έθιμο του προσέφερε συμβολικά ως δώρο τρεις κριθαρένιους άρτους που συμβόλιζαν την Αγία Τριάδα. Ο Ιουλιανός αντιλήφθηκε το συμβολισμό του δώρου. Το θεώρησε προσβολή προς το πρόσωπό του και την δική του πολυθεϊστική πίστη και διέταξε τους υπηρέτες του να ανταποδώσουν τη δωρεά και να δώσουν χόρτο από  λιβάδι στον Άγιο Βασίλειο και στους προεστούς της Καισάρειας.

 Ο Άγιος Βασίλειος βλέποντας την καταφρόνηση της πίστης του από τον βασιλιά, του είπε. «Εμείς, βασιλιά από κείνο που τρώμε σου το προσφέραμε κι εσύ μας αντάμειψες από κείνο που τρως».

Τότε ο Ιουλιανός θύμωσε πάρα πολύ και απείλησε, ότι όταν θα επιστρέψει από την Περσία νικητής, θα  τους τιμωρήσει γιατί έδειξαν ασέβεια στο πρόσωπό του, που ήταν, κατά την αντίληψή του και την κοινή αντίληψη όλων των ειδωλολατρών,  ο Μέγας Ποντίφικας όλων των θρησκειών της Αυτοκρατορίας.

Παράλληλα διέταξε να φορολογήσουν με έκτακτη φορολογία όλη την επαρχία και τα χρήματα αυτά θα τα έπαιρνε επιστρέφοντας για την Κωνσταντινούπολη.

 Οι προεστοί της Καισάρειας  ζήτησαν τότε από τους κατοίκους της  να μαζέψουν ότι πολύτιμο είχαν σε χρυσαφικά νομίσματα κ.λπ. και να το αποθηκεύσουν κάπου έως ότου επιστρέψει ο Αυτοκράτορας  Ιουλιανός για να του το προσφέρουν κι έτσι να κατευνάσουν την οργή του. Οι κάτοικοι λοιπόν αναγκάσθηκαν να δώσουν ό,τι πολύτιμο είχε ο καθένας. 

 Όμως ο Ιουλιανός σκοτώθηκε άδοξα σε  μάχη στον πόλεμο με τους Πέρσες. Τον διαδέχθηκε ο Ιοβιανός που ήταν Χριστιανός και που αναίρεσε άμεσα όλα τα αντιχριστιανικά διατάγματα του προκατόχου του.

 Τότε ο Άγιος Βασίλειος έδωσε εντολή  από τα μαζεμένα χρυσαφικά τα μισά να δοθούν στους φτωχούς, και τα υπόλοιπα τα επέστεψε στις οικογένειες των κατοίκων με ένα πρωτότυπο τρόπο. Έδωσε εντολή να ζυμώσουν ψωμιά και σε κάθε ψωμί έβαλε από ένα νόμισμα ή χρυσαφικό μέσα. Κατόπιν τα μοίρασε στα σπίτια. Έτσι κόβοντας τα ψωμιά και τρώγοντάς τα, κάποιο μέλος της κάθε οικογένειας κάτι από τα συγκεντρωθέντα θα έβρισκε μέσα.

 Σε ανάμνηση αυτού του γεγονότος  δημιούργησε ο λαός μας το έθιμο της κοπής της βασιλόπιτας την Πρωτοχρονιά που είναι η ημέρα της εορτής του Αγίου Βασιλείου.

*Ο Νικήτας Αποστόλου είναι πτυχιούχος ΠΑΣΠΕ – πρ. Τμηματάρχης του Υπουργείου Γεωργίας.