Η πρωθυπουργική διαδρομή στα χνάρια μιας προσφυγικής κρίσης…

Με την ευκαιρία της επίσκεψης του Πρωθυπουργού στην Αλβανία αναφέρθηκε ότι «ο Κυριάκος βαδίζει στα χνάρια του πατέρα του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη», που επισκέφτηκε την Αλβανία το 1991, 13-14 Ιανουαρίου. Από το χρονικό εκείνης της επίσκεψης θα ανασύρω μερικά γεγονότα, όπως τα έζησα ως Διευθυντής στα Γιάννενα του Ιδρύματος Παλιννοστούντων του Υπουργείου Εξωτερικών. Προσλήφθηκα με τηλεγράφημα του Διοικητή στρατηγού Βύρωνα Σιδηρόπουλου, στις 20/12/1990 με το λακωνικό σημείωμα: «επελέγητε ως τοπικός Διευθυντής τουΙδρύματος».

Ήμουν μόνος, χωρίς συγκροτημένη τοπική υπηρεσία. Το κύμα των φυγάδων από την Αλβανία που εκδηλώθηκε με την κατάρρευση του καθεστώτος, είχε αρχίσει να αυξάνει από το καλοκαίρι του 1990. Τις τελευταίες μέρες του Δεκεμβρίου παίρνει μεγάλες διαστάσεις, από διάφορα σημεία των συνόρων της Ηπείρου και αμέσως άρχισαν να δημιουργούνται Κέντρα Υποδοχής στην Πωγωνιανή, στην Παιδόπολη «Αγία Ελένη», στο Ζηρό, στην Ηγουμενίτσα, σε ξενοδοχεία και σε άλλες θέσεις. Την πρωτοχρονιά και τις επόμενες μέρες το κύμα ήταν τόσο μεγάλο που εκφράστηκαν απόψεις φόβου ότι «αδειάζει η Βόρειος Ήπειρος». Επειγόντως χρησιμοποιείται το στρατόπεδο Καλπακίου. 

Με περισσότερους από 1.000 φυγάδες που ήταν οι περισσότεροι Έλληνες της Δερόπολης και του Βούρκου. Πήγα εκεί τις επόμενες μέρες για λύση επειγόντων προβλημάτων στο στρατόπεδο. Τότε επισημάνθηκε ότι μέσα στους φυγάδες είχε κυκλοφορήσει η φήμη ότι οι Αλβανοί δεν θα αφήσουν να επιστρέψουν οι φυγάδες Έλληνες, θα κλείσουν για αυτούς τα σύνορα. Κυκλοφόρησα μέσα στο πλήθος των ομογενών φυγάδων για να εντοπίσω τί συμβαίνει και πώς επιθυμούν αυτοί την συνέχεια της φυγής. Κάνοντας διάφορες ερωτήσεις και καταγράφοντας τις απόψεις των στην επίσκεψη στις 5 Ιανουαρίου 1990, κάνοντας μια τύπου σφυγμομέτρηση. Επέστρεψα στο γραφείο και σύνταξα το ακόλουθο σημείωμα που έστειλα την επομένη με ΦΑΞ στα Κεντρικά γραφεία του Ιδρύματος:

Ο Διευθύνων Σύμβουλος Δημ. Κόκκινος, τηλεφωνικώς με συγχάρηκε για την ενέργεια και μου είπε ότι είναι καλοδεχούμενες τέτοιες ενέργειες και ότι το σημείωμα στάλθηκε στο γραφείο του πρωθυπουργού. 

Αμέσως τις επόμενες μέρες ανακοινώθηκε ότι ο Πρωθυπουργός θα μετέβαινε στην Αλβανία 13-14 Ιανουαρίου. 

Το σημείωμα πρέπει να το έλαβαν υπόψη στις επόμενες μέρες κατά την επίσκεψη του πρωθυπουργού στα Τίρανα, όπως τεκμαίρεται από τις δηλώσεις του κατά την επιστροφή του από την Αλβανική πρωτεύουσα, τις οποίες μάλιστα έκανε στην Κακαβιά στους Γιαννιώτες δημοσιογράφους. 

Παραθέτω το ρεπορτάζ του ΠΡΩΙΝΟΥ ΛΟΓΟΥ όπως έχει δημοσιευτεί (ΦΩΤΟ) και περιληφθεί στο ημερολογιακό βιβλίο μου «Όταν έπεφταν τα συρματοπλέγματα και άνοιγαν τα σύνορα», 2018. Το γεγονός αυτό των φυγάδων σύντομα εξελίχθηκε σε προσφυγιά, με εκτίμηση ότι ήταν σε μέγεθος που πλησίασε το εκατομμύριο και ακόμη συνεχίζεται, και αποτελεί το δεύτερο μετά τη Μικρασιατική προσφυγιά.

Εκείνες τις δραματικές μέρες που είχαν γεμίσει πόλεις και χωριά φυγάδες, γυναίκες, παιδιά, ηλικιωμένοι, το Ίδρυμα οργάνωσε περί τις 17 δομές Κέντρων Υποδοχής σε Ήπειρο και Μακεδονία. Τότε εκδηλώθηκε ένα κίνημα συμπαράστασης και αλληλεγγύης τόσο μεγάλο που συχνά δημιουργούσε προβλήματα αποθήκευσης και οργάνωσης διανομών. 

Παράλληλα, μεγάλη ήταν και η συνδρομή Συλλογικών φορέων Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Οργανώσεων και ιδιωτών, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Κυπριακού Ελληνισμού και των ομογενών Ελλήνων όπου γης. 

Οι οργανωμένες αποστολές του Ιδρύματος κάλυψαν ένα μεγάλο αριθμό πόλεων και χωριών με επί τόπου διανομή από ανθρώπους του Ιδρύματος και εθελοντές που έχουν αρχειοθετηθεί, με καταστάσεις διανομών που συντάχθηκαν από τοπικούς εκεί φορείς. Οργανωμένη Οικονομική υπηρεσία παρακολουθούσε συνεχώς και τη διαχείριση.

Ας είναι και η επίσκεψη αυτή του πρωθυπουργού μας στη μόνη αναγνωρισμένη Ελληνική μειονότητα, μια εγγύηση ειρηνικής συνύπαρξης και να μελετηθεί ένα πρωτοποριακό διασυνοριακό πρόγραμμα, μέσα στην Ευρωπαϊκή οικογένεια, που θα είναι παραγωγικό και για τις παραμεθόριες δικές μας περιοχές. Και πάλι θα πούμε στον πρωθυπουργό μας για μια περιοδεία στο ακριτικό Πωγώνι και μια επίκαιρη δική του ενημέρωση για τις ακριτικές δομές της «Κιβωτού» που ασύνετα ένας επικοινωνιακός κανιβαλισμός έφθασε να χαρακτηρίζει την ακριτική περιοχή «στου διαβόλου τη μάνα» μαζί με τα απροστάτευτα παιδιά της «Κιβωτού», και τους απόμαχους γερόντους βαριεστημένους και χνωτισμένους θαμώνες του καφενείου.