Πωγωνήσιοι εκδότες εντύπων
Ερευνώντας και καταγράφοντας Πωγωνησιακά έντυπα και εκδότες της ευρύτερης περιοχής του Παλαιοπωγωνίου, σε μια πρώτη συλλεκτική απογραφή για 120 και πλέον χρόνια, προχώρησα σε μια πρώτη και δεύτερη έκδοση μιας απεικόνισης λογοτύπων και απλής καταγραφής των δημιουργών που βρέθηκαν.
Οι καταγραφέντες τίτλοι με τις εκδόσεις αυτές ξεπερνούν τους 70, ενώ και νέες καταγραφές πλουτίζουν τον κατάλογο. Η πληθώρα των τίτλων και ο μικρός ή μεγάλος αριθμός των φύλλων εφημερίδων, περιοδικών και εντύπων που βρέθηκαν, πιστοποιούν μια μεγάλη προσπάθεια και συνθέτουν ένα πολιτιστικό κεφάλαιο και μια σημαντική πρωτογενή πηγή πληροφοριών ιστορίας και παράδοσης αλλά και της τρέχουσας ζωής του Πωγωνίου. Αποτελούν ένα Πολιτιστικό Κάτοπτρο του παλαιού Πωγωνίου, και αντανακλούν ένα μέρος της πνευματικής ανάπτυξής του. Ακόμη, αποτελούν ένα δείγμα μιας ελευθερίας έκφρασης και δημόσιου διαλόγου.
Με αυτή τη συνοπτική δημοσίευση αυτής της καταγραφής, ανοίγω ένα πεδίο σε νεότερους Πωγωνήσιους ερευνητές να συμπληρώσουν αυτή τη συλλογή, για να συγκροτηθεί ένα αποθετήριο αυτής της Πωγωνήσιας επικοινωνιακής παράδοσης και μιας πρωτογενούς πηγής καταγραφών πληροφοριών για έρευνα. Παραθέτω τους τίτλους και τους εκδότες και σύντομες πληροφορίες.
ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ
«ΠΑΤΡΙΣ», Εφημερίδα του Σπύρου Σίμου από τη Λάβδανη Πωγωνίου. Κυκλοφόρησε στο Βουκουρέστι (1893-1905).
«ΠΑΤΡΙΣ» του ανωτέρω Σπύρου Σίμου στην Αθήνα από του έτους 1905. (ο Σπ. Σίμος εκδίδει το 1890 στον Πειραιά την εφημερίδα «ΑΤΤΙΚΗ» της οποίας δεν βρέθηκαν φύλλα).
«ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ» του Γεωργίου Γάγαρη από τον Γεροπλάτανο το 1892, στην Αθήνα.
«ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΝ ΒΗΜΑ» στην Αθήνα το 1928, εκδότης ο Ευάγγελος Φακατσέλης από το Ξηρόβαλτο Πωγωνίου.
«Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΠΩΓΩΝΙΟΥ» από το 1931 στη Βήσσανη, εκδότης ο Χριστόφορος Σακελλάριος από Βήσσανη Πωγωνίου.
«ΤΟ ΠΩΓΩΝΙ» από το 1931, στην Αθήνα, εκδότης ο Κων/νος Οικονομόπουλος από Δελβινάκι.
«ΤΟ ΕΘΝΟΣ» το 1945 στα Ιωάννινα, εκδότης ο Ευάγγελος Φακατσέλης από Ξηρόβαλτο Πωγωνίου.
«ΕΘΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝ» το 1946 στα Ιωάννινα, εκδότης ο Ευάγγελος Φακατσέλης από Ξηρόβαλτο Πωγωνίου.
«ΠΩΓΩΝΗΣΙΑΚΑ ΝΕΑ» το 1946 στα Ιωάννινα, εκδότης ο Λεωνίδας Κουτσουμπίνας από το Δολό Πωγωνίου.
«ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΦΩΝΗ», 1956, Ιδιοκτησία - Διεύθυνση Κ.ΝΑΚΟΣ(από Λάβδανη Πωγωνίου). - ΧΡ. ΛΑΜΠΡΟΣ(από Δελβινάκι Πωγωνίου).
«Η ΕΡΕΥΝΑ» τη δεκαετία του 1960, εκδότης Θεοχάρη Παπασταύρου από Πωγωνίσκο Πωγωνίου.
«Η ΕΡΕΥΝΑ» σε νέα περίοδο με συνεκδότες Θεοχάρης Παπασταύρου, Αθανάσιο Θεοχ. Παπασταύρου, με μια περίοδο συνεκδότη Βασίλειο Κουτσολιόντος από Πωγωνιανή.
«ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΕΑ» το 1978, στη Νέα Υόρκη εκδότης ο Βασίλειος Κουτσολιόντος από Πωγωνιανή.
«ΠΡΩΙΝΟΣ ΛΟΓΟΣ» στα Ιωάννινα με εκδότη τον Βασίλειο Κουτσολιόντο από Πωγωνιανή.
«ΠΩΓΩΝΗΣΙΑ» το 1974 στην Αθήνα, εκδότης ο Δημήτριος Βασαγιάννης από Βήσσανη Πωγωνίου.
«ΔΟΛΙΩΤΙΚΑ» το 1985, στα Ιωάννινα, εκδότης ο Σύλλογος Δολιωτών Ιωαννίνων.
«Η ΝΕΑ ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΠΩΓΩΝΙΟΥ» το 1988 μέχρι το 1995 στα Ιωάννινα, εκδότης ο Κων/νος Χρ. Κωστούλας από Μερόπη Πωγωνίου.
«24 ΩΡΕΣ», 1988, Αθήνα, Ιδιοκτησία-έκδοση ΓΡΑΜΜΗ Α.Ε. Γεώργιος Κοσκωτάς από Αργυροχώρι Πωγωνίου.
«Η ΒΗΣΣΑΝΗ» το 1988 στην Αθήνα, εκδότης η Αδελφότητα Βησσανιωτών «Η ΑΡΕΤΗ»
«Η ΠΗΓΗ ΚΕΦΑΛΟΒΡΥΣΟΥ» το 1993 στα Ιωάννινα, εκδότης η Ένωση Κεφαλοβρυσιτών και από 2004 με νέο λογότυπο.
«ΠΩΓΩΝΗΣΙΑΚΟΙ ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ» το 1995 για δύο περίπου χρόνια στην Αθήνα, εκδότης η Ομοσπονδία Ενώσεων και Αδελφοτήτων Πωγωνίου.
«ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ», το 1995 (ένα φύλλο), εκδότης η Κοινότητα Γεροπλατάνου μετονομασθείσα «ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΓΕΡΟΠΛΑΤΑΝΟΥ».
«Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΠΩΓΩΝΙΟΥ», το 1995 στην Πωγωνιανή, εκδότης ο Κων/νος Χρ. Κωστούλας από Μερόπη Πωγωνίου.
«Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΓΕΡΟΠΛΑΤΑΝΟΥ» το 1996, στο Γεροπλάτανο, εκδότης επιτροπή.
«ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΕΡΑΣΟΒΟΥ» το 1996, στην Αθήνα, εκδότης Αδελφότητα Κερασοβιτών Πωγωνίου.
«2000», Ανεξάρτητη εφημερίδα για την Εθνική Ελληνική Μειονότητα της Αλβανίας, κυκλοφόρησε το 1997 στο Αργυρόκαστρο, εκδότης ο Θεόδωρος Βεζιάνης από το Χλωμό Πωγωνίου.
«ΤΟ ΟΡΑΜΑ του Νέου Αιώνα», ανεξάρτητη εφημερίδα για την Εθνική Ελληνική Μειονότητα της Αλβανίας, κυκλοφόρησε στα Ιωάννινα, εκδότης ο Θεόδωρος Βεζιάνης από Χλωμό Πωγωνίου.
«Η φωνή της ΚAΣΤΑΝΙΑΝΗΣ», από το 1998, στην Αθήνα, εκδότης η Αδελφότητα Καστάνιανης Πωγωνίου.
«ΛΑΪΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ» το 1999 στα Ιωάννινα εκδότης ο Χρήστος Καλαντζής από Γεροπλάτανο.
«ΜΕΓΑΛΟΧΑΡΗ ΠΟΛΥΤΣΑΝΗ», το 1999 στην Αθήνα, εκδότης ο Αλέκος Χατζής από Πολύτσανη Πωγωνίου.
«ΠΩΓΩΝΙ», το 2000 στο Δελβινάκι, εκδότης ο Δήμος Δελβινακίου.
«ΠΟΛΥΤΣΑΝΙΤΙΚΑ Νέα», το 2001, στην Αθήνα, έκδοση της Ένωσης των απανταχού Πολυτσανιτών Πωγωνίου.
«ΑΦΥΠΝΙΣΗ» το 2002, στην Αθήνα, εκδότης ο Αλέκος Χατζής από την Πολύτσανη Πωγωνίου.
«Οι ζορμπάδες» Χρονιάτικη έκδοση της οικογένειας Μπάση, στο Παρίσι, εκδότης ο Σπόρος Μπάσης από Καστάνιανη Πωγωνίου.
«Ο Τελάλης», περιοδική έκδοση στο Στ. Λούις Αμερικής έκδοση του Συλλόγου Σωπικιωτών Πωγωνίου.
«ΤΑ ΜΠΟΝΙΤΣΙΩΤΙΚΑ», φωτοτυπημένη το 2005 στην Αθήνα, έκδοση της Αδελφότητας Πωγωνισκίων Πωγωνίου.
«ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ», το 2003, στου Ζωγράφου Αττικής, εκδότης «Δημοτική Πρωτοβουλία Ζωγράφου», ιδιοκτήτης Λάζαρος Κυρίτσης από Χαραυγή Πωγωνίου.
«Χαραυγή Πωγωνίου», φωτοτυπημένη έκδοση της Αδελφότητας των στην Αθήνα και Πειραιά Χαραυγιτών Πωγωνίου.
«ΑΛΗΘΙΝΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ» 2008, έκδοση της παράταξης «Ενωτική Δημιουργική Πορεία» Δελβινακίου, εκδότης Βασίλειος Μάτσιας.
«Α Ψηλοκαστρου», 2008, Αθήνα, έκδοση Αδελφότητας Ψηλοκάστρου.
«Η βραδυνή της Κυριακής», 2009, εκδότης Κώστας Μήτσης από Κρυονέρι Πωγωνίου.
«Η βραδυνή της Κυριακής», 2015, Αθήνα, εκδότης Σταύρος Κων. Μήτσης από Κρυονέρι Πωγωνίου.
«ΠΡΩΙΝΟΣ ΛΟΓΟΣ - της Δευτέρας». Ιωάννινα, εκδότης Βασίλειος Κουτσολιόντος από Πωγωνιανή.
«ΑΔΕΣΜΕΥΤΟΣ ΤΥΠΟΣ» Αθήνα, Α.Ε. εκδότες Μέτοχοι Κ. ΜΗΤΣΗΣ-Δ. ΡΙΖΟΣ. Ο Κ. Μήτσης από το Κρυονέρι Πωγωνίου.
«Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΚΡΥΟΝΕΡΙΟΥ», 2011, έκδοση Αδελφότητας Κρυονεριτών Πωγωνίου.
«ΑΔΕΣΜΕΥΤΟΣ Κυριακής», Αθήνα, εκδότης Κων. Μήτσης από Κρυονέρι Πωγωνίου.
«Η Βραδυνή» , Αθήνα, εκδότης Ευγενία Μήτση σύζυγος Κώστα Μήτση από Κρυονέρι Πωγωνίου.
«ΕΥΡΩ-ΕΠΙΧΈΙΡΗΜΑΤΙΚΗ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ» Αθήνα. εκδότης Κώστας Μήτσης από Κρυονέρι Πωγωνίου.
«ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟ ΒΗΜΑ», Ιωάννινα, εκδότης Μιχ. Γκέκας από τη Σιταριά Πωγωνίου.
«ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΝΕΑ», Αθήνα, Ιδρυτής Λευτέρης Τζόκας, εκδότης Ιωάννης Α. Ιωαννίδης από Βασιλικό Πωγωνίου.
«ΠΡΩΙΝΟΣ ΛΟΓΟΣ», 2017, Ιωάννινα, εκδότες I. & Ε. Κουτσολιόντου.
«Τα νέα μας τα παλιά μας», Αθήνα εκδότης Ένωση Βασιλικιωτών Πωγωνίου.
Χειρόγραφες εφημερίδες
«Ο ΣΕΛΕΜΗΣ», 1938, στον Παλαιόπυργο Πωγωνίου, εκδότης «Ομάδα νέων» του χωριού Παλαιόπυργος Πωγωνίου. Δεν βρέθηκαν αντίτυπα.
«ΕΘΝΙΚΟΣ ΣΠΙΝΘΗΡ», 1944, στο χωριό Δολό Πωγωνίου, εκδότης τοπική οργάνωση ΕΔΕΣ. Δεν βρέθηκαν αντίτυπα.
«Ο ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΣ», 1944 στα Ιωάννινα και στην Πωγωνιανή, από οργάνωση Αρχειομαρξιστών περιοχής Πωγωνίου, κυκλοφόρησε πολυγραφημένη, δακτυλογραφημένη και χειρόγραφη, δεν βρέθηκαν αντίτυπα
«Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ», 1944, χωριό Άγιος Κοσμάς Πωγωνίου, εκδότης-συντάκτης Κώστας Γ. Κίτσος από Άγιο Κοσμά Πωγωνίου. Κυκλοφόρησαν 10—15 φύλλα, διασώθηκε ένα φύλλο Κυριακή 9 Ιανουαρίου 1944, αρ 4, συντάκτης Κρίνος Αμάραντος.
«ΜΑΘΗΤΟΚΟΣΜΟΣ», 1950, Πρέβεζα, μαθητική εφημερίδα εκδιδόταν από ομάδα μαθητών Η τάξης, επιμέλεια Κων/νος Χρ. Κωστούλας από Μερόπη Πωγωνίου. Διασώθηκε ένα φύλλο αρ. 2.
«Σατυρικός ΜΑΘΗΤΟΚΟΣΜΟΣ» 1950, Πρέβεζα, μαθητική εφημερίδα εκδιδόταν από ομάδα μαθητών Η τάξης, επιμέλεια Κων/νος Χρ. Κωστούλας από Μερόπη Πωγωνίου.
«ΓEΡΟΠΛΑΤΑΝΟΣ - Σχολικό παιδικό Περιοδικό». Εκδόθηκε το 1972-73, στο Δημοτικό Σχολείο Γεροπλάτανου Πωγωνίου, επιμέλεια του δάσκαλου Σωκράτη Οικονόμου.
«H Βαλαόρα», χειρόγραφη σχολική εφημερίδα του Δημοτικού Σχολείου Κεφαλοβρύσου, μερικά επιχρωματισμένα.
«ΓΚΟΥΛΑΓΚ», 1985, φωτοτυπημένη, εκδότης Κων. Κωστούλας από Μερόπη Πωγωνίου.
«ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑ», 1952. Ιωάννινα, συνιδρυτής Ευάγγελος Φακατσέλης από Ξηρόβαλτο Πωγωνίου.
«ΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ», 1959. έκδοση Εκπαιδευτικής Περιφέρειας Δημοτικών Σχολείων του Πωγωνίου.
«ΔΕΛΤΙΟΝ-ενημέρωσης απανταχού ΠΩΓΩΝΙΑΝΙΤΩΝ» 1976, εκδότης Αδελφότης εν Ιωαννίνοις Πωγωνιανιτών.
«ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΠΡΟΝΟΙΑ- ΑΚΡΙΤΙΚΟΙ ΜΑΘΗΤΙΚΟΙ ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ», περιοδικό, Έκδοση πολυγραφημένη, των Μαθητικών Κέντρων Νεότητας Πωγωνιανής.
«ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ», περιοδικό, 1991, Ιωάννινα, εκδότης ο Βασίλειος Κουτσολιόντος από Πωγωνιανή Πωγωνίου.
«ΝΕΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ», περιοδικό, 1997 Ιωάννινα, εκδότης Βασίλειος Κουτσολιόντος από Πωγωνιανή Πωγωνίου.
«ΕΠΙΛΟΓΕΣ», περιοδικό 1997, Ιωάννινα, εκδότης Παντελής Βασ. Κωστούλας από Σταυροσκιάδι Πωγωνίου.
«Time Out», περιοδικό, Ιωάννινα, εκδότης Παντελής Βασ. Κωστούλας από Σταυροσκιάδι Πωγωνίου.
«ΑΓΟΡΑ», περιοδικό, Ιωάννινα, εκδότης Παντελής Γρηγ. Κωστούλας από Σταυροσκιάδι Πωγωνίου.
«NEXUS», 2000, περιοδικό, Αθήνα, εκδότης Κοσμάς Νικόλ. Λώλης από Τεριάχι Πωγωνίου.
«ΣΧΩΡΙΑΔΕΣ», περιοδικό, 2004, Αθήνα, περιοδικό Αδελφότητας Σχωριαδιτών Πωγωνίου, εκδότης Θωμάς Νάκας από Σχωριάδες Πωγωνίου.
«ΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ», περιοδικό, Ιωάννινα, εκδότης Ιωάννης Βασ. Κουτσολιόντος.
«ΙΣΒΟΥΡΟΥ», περιοδικό, 2009, Ιωάννινα, εκδότης Πολιτιστικός Σύλλογος Κεφαλοβρύσου Πωγωνίου.
* * *
Κλείνει αυτή η συλλογή εφημερίδων και εντύπων που εκδόθηκαν από Πωγωνήσιους μιας περιόδου 130 ετών. Η αναζήτηση και άλλων τίτλων συνεχίζεται. Μια τελευταία σχετική καταγραφή είναι η αθηναϊκή έκδοση «ΕΦΗΜΕΡΙΣ» που εκδόθηκε το 1873 από τον Κορομηλά, εκμιστώθηκε στον Δελβινακιώτη Αριστείδη Ρούκη ο οποίος την ανέδειξε σε έναν «κοινωνικό καταπέλτη». Ο Ρούκης με αυτή τη δραστηριότητα στον τύπο της εποχής διευρύνει την Πωγωνησιακή δραστηριότητα στα έντυπα από το 1888 μέχρι σήμερα, με αρκετά από τα έντυπα της συλλογής να συνεχίζουν την έκδοσή τους.
Το πολιτιστικό κάτοπτρο του Πωγωνίου με αυτή την καταγραφή εκπέμπει την ανταύγεια μιας επικοινωνιακής δραστηριότητας, με μεγάλη διασπορά και μακρύ χρόνο, αποθησαυρίζοντας ιστορικές και παραδοσιακές πληροφορίες από τη ζωή των Πωγωνησίων και τις επιδόσεις στον τομέα της ενημέρωσης. Η συμπλήρωση της συλλογής με όλο και περισσότερα φύλλα και τεύχη, θα πλούτιζε τις πηγές ιστορίας και παράδοσης του Πωγωνίου.
