Η «Ιδρυματική» Πωγωνιανή…

on .

Σε αυτή την «Ιδρυματική» αναταραχή, που δυστυχώς εξελίσσεται σε μια προσβολή και ακύρωση, μέχρι κατεδάφισης, των μεγαλύτερων αρετών του Γένους μας, της φιλαλληλίας της αλληλεγγύης, και της ευεργεσίας, που στηρίζουν δομές προστασίας αδυνάτων και απροστάτευτων, η υπερβολή και αμετροέπεια κάποιων γραφίδων έπληξαν και προσέβαλαν και τόπους και κοινωνίες με μια μεγάλη και παλιά παράδοση προσφοράς στο χώρο αυτό σε πολύ δύσκολους καιρούς και τραγικές ιστορικές στιγμές της πατρίδας μας. Έτσι εξελίχθηκε για την Πωγωνιανή, αυτή η «Ιδρυματική» αναταραχή, με όσα πληθωρικά δημοσιοποιούνται για την  «Κιβωτό του Κόσμου», χωρίς κάποιο επίσημο καταληκτικό πόρισμα και χωρίς έναν τελικό καταλογισμό ευθυνών και καταδίκης.

Η Πωγωνιανή βρέθηκε σαν οικισμός και σαν Κοινότητα και Κοινωνία, στα δίκρανα των μικροφώνων των νεαρών ρεπόρτερ και στην γραφίδα πρόθυμων επικριτών, με λίβελο, περιγράφοντας την Πωγωνιανή ως: «τόπο στου διαόλου τη μάνα». Τόσο μακριά! Σύνορα της χώρας μας. Ένα χωριό ερημωμένο, ένας χώρος εγκαταλελειμμένος για χρόνια, ένα σχολείο κλειστό. Όλα κλειστά εκτός από ελάχιστους κατοίκους, απόμαχους ζωής σε ένα καφενείο που αχνίζει γνώτα, ξερή, και βαρεμάρα». Για να συμπληρώνει στη συνέχεια: «Ποιός να πήγαινε να εργαστεί εκεί; Στο τέρμα της χώρας». Οι καταδικασμένοι πολίτες, στο τέρμα της χώρας, στου διαόλου τη μάνα, με κατοίκους στο καφενείο που αχνίζει χνώτα, ζερή και βαριεμάρα.

Αυτή είναι η περιγραφή της Πωγωνιανής στα σύνορα της χώρας και οι αρμόδιοι διαχειριστές της εξουσίας Τοπικής και Κεντρικής δεν αντιδρούν και δεν τρέχουν να δουν τί συμβαίνει, δεν τους συγκινεί ότι πεθαίνει η ακριτική Ελλάδα, και δεν έρχεται η αρμόδια υφυπουργός και η νέα πρόεδρος της Κιβωτού να δουν τα «κελιά» της Κιβωτού, αλλά στέλνουν ομάδες αστυνομικών να κάνουν ελέγχους, τρομάζοντας τα 17 παιδάκια που φιλοξενούνται εκεί.

Επειδή όμως όλοι αυτοί οι γραφείς του λίβελου και οι παθητικοί αναγνώστες δεν γνωρίζουν ίσως την «ΙΔΡΥΜΑΤΙΚΗ» Ιστορία της Πωγωνιανής, είναι ευκαιρία για μια ιστορική αναδρομή αυτού του ακριτικού «στου διαόλου τη μάνα» τόπου, πριν μπει κλειδαριά στη δομή.

Με την επικαιρότητα των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική καταστροφή, ας αρχίσουμε από τότε αυτό το «Ιδρυματικό» αφήγημα στο οδοιπορικό των 100 χρόνων της Πωγωνιανής.

Βρισκόμαστε στο 1923, η πατρίδα βαριά τραυματισμένη, γεμάτη πρόσφυγες, με πολλά ορφανά και απροστάτευτα παιδιά. Στην Πωγωνιανή είναι ένα κτίριο μεγάλο της Τουρκικής Διοίκησης άδειο. Το Υπουργείο Πρόνοιας με επείγουσα απόφαση το διαθέτει για να στεγαστούν εκεί ορφανά προσφυγόπουλα της Ιωνίας και του Πόντου, αλλά και προσφυγόπουλα από τη Βόρειο Ήπειρο που δοκιμαζόταν και εκεί ο ακριτικός Ελληνισμός. Το κτίριο τιτλοφορείται ΕΘΝΙΚΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟ ΑΡΡΕΝΩΝ ΠΩΓΩΝΙΟΥ. Γεμίζει και χρησιμοποιείται και εγκαταλειμμένο παλιό κτίριο, ως «Παράρτημα», για τα υπόλοιπα.

Το «Παράρτημα» αποτελεί μια άλλη «Ιδρυματική» ιστορία της Πωγωνιανής που ακολουθεί την παραπάνω πρώτη. Τα παιδιά του «Ορφανοτροφείου» παρακολουθούν μαθήματα στα Δημοτικό και Ελληνικό Σχολείο Πωγωνιανής. Το Υπουργείο Πρόνοιας, εκτιμώντας ότι τα προσφυγόπουλα ήταν μεγάλης ηλικίας και σύντομα θα τελείωναν τα ανωτέρω σχολεία, και για να μη γυρίζουν αδέσποτα στις πόλεις, προτείνει αμέσως την ίδρυση Γυμνασιακών τάξεων στην Πωγωνιανή για να συνεχίσουν εκεί τη μόρφωση. 

Το Υπουργείο Παιδείας αποδέχεται την πρόταση και μέσα στον επόμενο χρόνο 1924 με μια φαστ-τρακ διαδικασία επειγουσών ενεργειών, σε τρεις μήνες φθάνει στην υπογραφή του διατάγματος από τον Πρόεδρο της τότε Δημοκρατίας Κουντουργιώτη, η Ίδρυση και λειτουργία Γυμνασίου «εν Βοστίνη», όπως ονομαζόταν τότε η Πωγωνιανή, και με τη συνδρομή της Κοινότητας και των κατοίκων, είναι όλα έτοιμα και τον Οκτώβριο 1924 υποδέχονται τους καθηγητές και αρχίζουν τα μαθήματα. Ναι, αυτά τα «Ιδρυματικά», συμβαίνουν σε αυτόν τον τόπο «στου διαόλου τη μάνα»(!) σε μια Ελλάδα που αιμορραγούσε μετά μια μεγάλη καταστροφή και μια αιμορραγούσα ομογένεια της Βορείου Ηπείρου.

Η συνέχεια της «Ιδρυματικής» Πωγωνιανής, των «βαριεμένων στο καφενείο» κάτοικων του χωριού, αλλά και της συνδρομής γειτονικών χωριών, ήταν ότι «άμα τη λειτουργία» του Γυμνασίου, ιδρύεται νέα Κοινωνική δομή, συνδρομής του Γυμνασίου, ο Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος Πωγωνίου, ο οποίος στους καταστατικούς του σκοπούς περιλάμβανε και τη λειτουργία Γυμνασιακού Οικοτροφείου για να στεγάσει μαθητές από μακρινά χωριά παρέχοντας με κάποιο μικρό τίμημα, στέγη, διατροφή και περίθαλψη. Ένας πρωτοποριακός κοινωνικός φορέας ο οποίος λειτούργησε με πλήρη σύνθεση και κανονισμό το 1936.

Είναι ο φορέας που έγραψε μια μεγάλη Ιδρυματική Λειτουργία Προνοιακής βοήθειας της Μαθητιώσας νεολαίας, σε παιδιά από τη Βόρειο Ήπειρο, και πολλά χωριά του Ηπειρωτικού χώρου και πέραν αυτού. Ο Φορέας αυτός λειτούργησε μέχρι το 1941, άρχισε μετά το πόλεμο το 1946 μέχρι το 1947 που η περιοχή καταλύφθηκε από αντάρτες και ξανάρχισε το 1950 και λειτούργησε συνεχώς μέχρι το 1977 που άρχισε να λειτουργεί από το Ίδρυμα «Βασιλεύς Παύλος», η νέα και εντυπωσιακή Μαθητική Εστία, στη οποία στεγάζεται σήμερα Η Κιβωτός του Κόσμου.

Σε αυτά τα διαστήματα λειτουργίας του Γυμνασιακού Οικοτροφείου από τον Φιλεκπαιδευτικό Σύλλογο (1946-47), (1950-1977), η «Ιδρυματική» Πωγωνιανή, με τον Φιλεκπαιδευτικό Σύλλογο έχει να παρουσιάσει ένα τεράστιο και εντυπωσιακό έργο, που βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών. Συνοπτικά έγιναν τα εξής:

1) Λειτουργεί σε όλο το διάστημα το Γυμνασιακό Οικοτροφείο Αρρένων.

2) 1955 λειτουργεί για πρώτη φορά Γυμνασιακό Οικοτροφείο θηλέων σε μισθωμένο οίκημα. Προνοιακή δομή πρωτοποριακή στην Ήπειρο.

3) Ξεκινά η προσπάθεια για την ανέγερση νέου κτιρίου για το Γυμνάσιο, Ιδρύεται στην Αμερική Σύλλογος ανεγέρσεως Γυμνασίου Πωγωνιανής, για συλλογή χρημάτων με πρόεδρο τον Πωγωνήσιο μετανάστη Βασίλειο Πλιάτσικα.

4) Στις προσπάθειες του ΦΣΠ, έρχεται αρωγός η «Βασιλική Πρόνοια» και ιδρύει στην Πωγωνιανή δύο Κέντρα Νεότητας(Αρρένων και Θηλέων) σε εγκαταστάσεις μεγάλων τολ, τα οποία εξασφάλισε η «Βασιλική Πρόνοια» και μετάφερε και εγκατέστησε ο ΦΣΠ, δημιουργώντας σύγχρονους χώρους εστίασης, αναγνωστηρίου, βιβλιοθήκες, ψυχαγωίας και εκδηλώσεων.

5) Το 1961 θεμελιώνεται το κτίριο του νέου Γυμναστήριο σε έκταση που πρόσφεραν κάτοικοι του χωριού, με χρήματα που συλλέχθηκαν στην Αμερική και με τη συμβολή της Νομαρχίας Ιωαννίνων.

6) Το 1963 εγκαινιάζεται το νέο κτίριο του Γυμνασίου και λειτουργεί εκεί μεταφερόμενος όλος ο εξοπλισμός και τα μέσα από το παλιό κτίριο.

7) Το 1964 ιδρύεται και λειτουργεί στο παλαιό κτίριο του Γυμνασίου το δεύτερο Γυμνασιακό Οικοτροφείο Θηλέων δυναμικότητας 200 περίπου θέσεων, με τον εξοπλισμό με σύγχρονα μέσα εξυπηρέτησης των μαθητριών.

8) Το 1964 κατασκευάζεται κτίριο για δεύτερο μαγειρείο για τα δύο Οικοτροφεία θηλέων.

9) Μετά τη λειτουργία του νέου Γυμνασίου, αθρόες είναι οι προσφορές, δωρεές και ενισχύσεις προς το Γυμνάσιο, για ποικίλες ανάγκες (εγκατάσταση καλοριφέρ, εμπλουτισμό βιβλιοθήκης, προσφορά γειτονικών εκτάσεων για την επέκταση των αθλητικών εγκαταστάσεων και γηπέδων, εμπλουτισμό της οργανοθήκης και του αμφιθεάτρου, ανανέωσης επίπλων γραφείων, θρανίων και εποπτικών μέσων κ.α.).

10) Σε συνεργασία με Ινστιτούτο ξένων γλωσσών ιδρύεται παράρτημα διδασκαλίας της αγγλικής γλώσσας.

11) Ιδρύεται και δεύτερο Γυμνασιακό Οικοτροφείο αρρένων στο παλιό κτίριο του Δημοτικού Σχολείου.

Στους τροφίμους των Γυμνασιακών Οικοτροφείων του ΦΣΠ προσφέρεται διατροφή, στέγαση, ιατρική κάλυψη με ένα λογικό ποσόν, δωρεάν όλα αυτά σε άριστους μαθητές, και ειδικές τιμές για αδέλφια και κάποιες ελαφρύνσεις σε ειδικές περιπτώσεις απορίας.

Όλες αυτές τις δραστηριότητες και τους εκσυγχρονισμούς που συνεχώς εμπλουτίζει ο ΦΣΠ, στις υποστηρικτικές λειτουργίες που συντηρεί, και το νέο και πολύ σύγχρονο νέο κτίριο του Γυμνασίου, μεγαλώνει τη φήμη των προσφερόμενων εκπαιδευτικών και προνοιακών δυνατοτήτων του όλου αυτού «Ιδρυματικού» συγκροτήματος που προσφέρει ο ΦΣΠ στους μαθητές, αυξάνει πολύ η εγγραφή νέων μαθητών και από μακρινά χωριά και πόλεις και αυξάνει ο αριθμός των μαθητών φθάνοντας τους 500-550.

Σε όλη αυτή την «Ιδρυματική» Προνοιακή και Εκπαιδευτική Πωγωνιανή, έρχονται και υπηρετούν εκατοντάδες διακεκριμένοι καθηγητές που άφησαν όνομα και εποχή για την διδακτική τους προσφορά που βεβαιώνεται από τις επιτυχίες των αποφοίτων του Γυμνασίου-Λυκείου Πωγωνιανής στις Πανελλήνιες εξετάσεις. Οι καθηγητές που πέρασαν από την Πωγωνιανή είχαν και μία ιδιαίτερη και παράλληλη πολιτιστική προσφορά στους μαθητές και στους κάτοικους χωριού και περιφέρειας με μια μεγάλη σε αριθμό, οργάνωση και παρουσίαση θεατρικών, και εορταστικών παραστάσεων, μια κοινωνική προσφορά που ανέβαζε το πολιτισμικό επίπεδο της περιοχής.

(αύριο το τελευταίο μέρος)