Η Παναγία των Ξένων…

on .

Στα τέλη του 16ου αιώνα και στις αρχές του 17ου πολλοί Ηπειρώτες θα βρεθούν στην Κέρκυρα. Οι κυριότεροι λόγοι που τους οδήγησαν εκεί ήταν τα αποτυχημένα επαναστατικά κινήματα κατά των Τούρκων, οι βίαιοι εξισλαμισμοί σε πολλές περιοχές της Ηπείρου αλλά και η ανάγκη για μια καλύτερη ζωή. Η προσαρμογή όμως σε έναν νέο μέρος έχει και τις δυσκολίες της. Αρχικά ένιωσαν την ανάγκη για έναν χώρο περισυλλογής και προσευχής. Έναν δικό τους θρησκευτικό χώρο.

Την πρωτοβουλία για έναν τέτοιο  χώρο, έναν Ιερό Ναό για τους νέους κατοίκους που για τους ντόπιους ήταν «ξένοι», ανέλαβε ο ιερομόναχος Νικόδημος Κολήτζας. Από τα  ιστορικά αρχεία της Κέρκυρας αλλά και από την διαθήκη του Κολήτζα, προκύπτει πως σημαντική οικονομική ενίσχυση για την ανέγερση του ναού  προσέφεραν πολλοί εύποροι Γιαννιώτες της εποχής αλλά και Παραμυθιώτες από την Θεσπρωτία. Επίσης και η επιγραφή στην κεντρική είσοδο του ναού αποδεικνύει τα παραπάνω. 

Τέλος και το οικόπεδο για να χτιστεί ο ναός ήταν δωρεά της Θεοδωρέλας Βερβιτσιώτη, ηπειρωτικής καταγωγής, με τον όρο να μνημονεύεται πάντοτε το όνομα της αλλά και τα ονόματα των γονιών και των υιών της.

Ο Ιερός ναός Παναγίας Φανερωμένης γνωστός και ως Παναγία των Ξένων χτίστηκε το 1689 και άρχισε να λειτουργεί το επόμενο έτος. Σε  ιστορικά έγγραφα παρουσιάζεται και με το όνομα  Ιερός ναός Υπεραγίας Θεοτόκου Κυράς Φανερωμένης των Στερεωτών. Ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής και το επιχρυσωμένο τέμπλο με τις θύρες του έχει χαρακτηριστεί από πολλούς μελετητές μοναδικό στο είδος του. Μια από αυτές μάλιστα απεικονίζει σε μικρογραφία 19 εκκλησιαστικούς Πατέρες της Ανατολής και της Δύσης. Κειμήλιο του ναού αποτελεί και το «Δένδρο ή Ρίζα του Ιεσσαί», αγιογραφική παράσταση σε μικρογραφία με Προφήτες και ρήσεις τους σχετικά με την έλευση του Μεσσία. Επιπλέον αξιοσημείωτο και εντυπωσιακό σημείο του ναού αποτελεί και η ξυλόγλυπτη ουρανία του.

Ο εκπαιδευτικός και δημοσιογράφος Σπύρος Στούπης, στο βιβλίο του «Οι ξένοι εν Κέρκυρα», βραβευμένο μάλιστα και από την Ακαδημία Αθηνών, σημειώνει για τον ναό τα εξής: «Η σπουδαιοτέρα, κατά την εκκλησιαστική ιστορία της Κέρκυρας, εις πλούτον και επισημότητα μετά την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα», ενώ ο Κοσμάς Ζαφείρης στο  περιοδικό «Ήπειρος Άπειρος Χώρα» λέει χαρακτηριστικά πως: «Η Παναγία των Ξένων ήταν η μοναδική εκκλησία στο νησί όπου ψάλλονταν Βυζαντινή μουσική σε τελετές και λειτουργίες». Τέλος, σημαντική ήταν η συμβολή του ναού και στην διατήρηση και καλλιέργεια της παιδείας. Πολλές σημαντικές Κερκυραϊκές προσωπικότητες του 17ου αιώνα  διδάχθηκαν εκεί. Μέσα σε αυτές τις προσωπικότητες συναντάμε τον Ευγένιο Βούλγαρη  και τον Νικηφόρο Θεοτόκη.

Ο ναός βρίσκεται πολύ κοντά στο ναό του Αγίου Σπυρίδωνα, στην μικρή πλατεία που οι ντόπιοι την αποκαλούν  «Πλακάδα τ’ Αγιού». Χαρακτηριστικό έθιμο του ναού στις μέρες μας, που πραγματοποιείται το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου στις 6 π.μ., είναι η αναπαράσταση του σεισμού που πραγματοποιήθηκε μετά την Ανάσταση του Χριστού