Ο Χαρ. Τόλης και η Αλλαγή στον Δήμο Ιωαννιτών…

on .

 Έφυγε πριν λίγες μέρες πλήρης ημερών ένας ακόμα συμπολίτης μας, ο Χαρίλαος Τόλης, με αξιόλογη δράση στα κοινά της πόλης μας.

 Ο πρόσφατος χαμός του, τον οποίο πληροφορήθηκα απουσιάζοντας από την πόλη εκ των υστέρων, εκτός από τη δικαιολογημένη συγκίνηση που μου προκάλεσε, καθώς έχασα έναν αγαπημένο προσωπικό φίλο, με υποχρέωσε ώστε η μνήμη μου να ανασκαλέψει, με την ανάλογη ικανοποίηση, τη λαμπρή εκείνη για την πόλη μας περίοδο  (1983-1986) κατά την οποία τις τύχες της είχε στα χέρια της η Δημοτική Αλλαγή με δήμαρχο στην αρχή το γνωστό σε όλους μας δικηγόρο της πόλης το Σπύρο Κατσαδήμα (από το Γενάρη του 1983 μέχρι το Σεπτέμβριο του 1984) και στη συνέχεια (μέχρι τα τέλη του 1986) το Χαρίλαο Τόλη και άφησε πίσω της ένα αξιόλογο έργο, μεγάλο μέρος του οποίου το απολαμβάνουμε μέχρι σήμερα οι πολίτες.

Μας είχε καλέσει, θυμάμαι, λίγο πριν από τις Δημοτικές Εκλογές του 1982 στο σπίτι του ο αείμνηστος Κατσαδήμας, πέντε άτομα, το Χαρίλαο Τόλη, το Σάββα Νικολάτο, τον Αλέκο Σόφη, το Γιώργο Ντίνο και εμένα και μας δήλωσε πως έχει παρακληθεί από τον τότε υπουργό Εσωτερικών, το Γιώργο Γεννηματά, να ηγηθεί μιας ευρείας δημοκρατικής παράταξης ώστε να ξεκινήσει και για το Δήμο Ιωαννιτών η ΑΛΛΑΓΗ που είχε αρχίσει πριν ένα χρόνο, με την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Πρόσθεσε δε πως αν δεν αποδεχθούμε να συμμετάσχουμε σε μια τέτοια προσπάθεια, δεν πρόκειται να ανταποκριθεί στην πρόταση που του έγινε.

Παρά τις επιφυλάξεις που είχαμε αρχικά οι περισσότεροι, τελικά, κατά τη δεύτερη συζήτηση, με βάση και τη εμπειρία που είχαμε γύρω από τα θέματα της πόλης και με το γεγονός ότι ό λαός μας πρόσφατα είχε διαλέξει για πολιτικό μέλλον της χώρας το δρόμο της ΑΛΛΑΓΗΣ, σκεφθήκαμε πως δίνεται μια ευκαιρία και για το Δήμο Ιωαννιτών να ακολουθήσει αυτό το δρόμο, να αποτελέσει ένα χώρο έκφρασης και εμπέδωσης της λαϊκής κυριαρχίας και να καταστεί φορέας αναπτυξιακής διαδικασίας της πόλης.

Στους όρους που τέθηκαν για τον τρόπο της δράσης μας στο Δήμο υπήρξε απόλυτη ομοφωνία. Ακολούθησαν διαδοχικές συναντήσεις κατά τις οποίες συζητήθηκαν τα βασικά θέματα της πόλης και ο τρόπος αντιμετώπισής τους. Συντάχθηκε, με βάση τα πορίσματα των συζητήσεων, το Πρόγραμμα της Παράταξης, στην οποία δώσαμε το όνομα Δημοτική Αλλαγή. Τυπώθηκε σε χιλιάδες αντίτυπα τα οποία διανεμήθηκαν από τους υποψήφιους δημοτικούς συμβούλους σε όλη την πόλη, με τη διαβεβαίωση προς τους πολίτες πως η παράταξη θα σεβαστεί στο ακέραιο τον τίτλο της και θα φέρει την πραγματική ΑΛΛΑΓΗ στο Δήμο, χωρίς συμβιβασμούς και υποχωρήσεις.

Μέσα σ’ αυτή την ιστορική συγκυρία η παράταξη της Δημοτικής Αλλαγής, με την ψήφο του Γιαννιώτικου λαού, πήρε αρχές του 1983 την εξουσία του Δήμου στα χέρια της. Έζησα από κοντά όλη αυτή τη δημιουργική προσπάθεια που καταβλήθηκε στο Δήμο και από τους δυο δημάρχους, καθώς κάθε εβδομάδα είχα επιφορτιστεί να ενημερώνω επίσημα τα τοπικά Μ.Ε. για όσα συνέβαιναν στο Δήμο και κατά το τέλος κάθε έτους να συντάσσω τις «Εκθέσεις Πεπραγμένων της Δημοτικής Αρχής» που εκδίδονταν σε χιλιάδες αντίτυπα, ανακοινώνονταν από τους δημάρχους σε Γενική Συνέλευση των Πολιτών και στη συνέχεια μοιράζονταν στους πολίτες μέσα από τα Συνοικιακά Συμβούλια.

Είναι γεγονός πως το γενικότερο πολιτικό κλίμα που επικρατούσε στη χώρα ήταν ευνοϊκό για την επίλυση βασικών θεμάτων που απασχολούσαν το Δήμο μας και αυτό γιατί το ΠΑΣΟΚ που κυβερνούσε τη χώρα ήταν, στις αρχές, ένα Κίνημα Αλλαγής και τα βασικά στελέχη του πίστευαν σ’ αυτήν. Όμως μη φανταστείτε ότι ήταν όλα ρόδινα, γιατί το κατεστημένο σε τούτο τον τόπο ήταν ισχυρό και δεν εννοούσε να στερηθεί τα δικαιώματά του. Το διαπίστωσα κατά την πρώτη μετάβαση στην Αθήνα, όπου, μαζί με τον αντιδήμαρχο Σάββα Νικολάτο, συνοδεύσαμε τον πρώτο δήμαρχο αυτής της περιόδου. Στο πρώτο θέμα που είχε σχέση με τους δυο παραλίμνιους δρόμους (Γ. Παπανδρέου και Μακαρίου) δε συναντήσαμε δυσκολία. Στην πρόταση του δημάρχου για την αναγκαιότητα της κατασκευής τους ανταποκρίθηκε αμέσως ο Αντώνης Τρίτσης, βρήκε μάλιστα και τον τρόπο χρηματοδότησής τους από το Κράτος. 

Το δεύτερο θέμα είχε σχέση με τη δημιουργία της νέας πτέρυγας του Νοσοκομείου Χατζηκώστα και την ανέγερση του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου. Για το πρώτο μέρος υπήρξε άμεση η ανταπόκριση του υπουργού υγείας Παρασκευά Αυγερινού στην πρόταση του δημάρχου. Για το δεύτερο όμως ο υπουργός, με πλήρη ειλικρίνεια, είπε στο δήμαρχο πως αρμόδιος να δώσει λύση είναι ο ίδιος ο πρωθυπουργός, ο οποίος συναντάει αντιδράσεις από τους Πατρινούς που δεν θέλουν Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο στα Γιάννινα. Καταλαβαίνετε πόσο δύσκολη ήταν η λύση του. 

Ο δήμαρχος όμως δε δίστασε. Το απόγευμα από το ξενοδοχείο μίλησε τηλεφωνικά με τον πρωθυπουργό, του είπε ότι υποσχέθηκε προεκλογικά στο Γιαννιώτικο λαό πως θα αγωνιστεί για την ανέγερση του Νοσοκομείου. Πρόσθεσε δε ότι σε περίπτωση που ματαιωθεί η ανέγερση του Νοσοκομείου αυτός θα παραιτηθεί από το αξίωμα του δημάρχου και θα εξηγήσει στους πολίτες το λόγο της παραίτησης. Και η αντίδραση του πρωθυπουργού ήταν άμεση: Δήμαρχε, δεν θα παραιτηθείς, σύντομα θα έλθω στα Γιάννινα και θα κάνουμε τα εγκαίνια του Νοσοκομείου. Και αυτό έγινε. 

Τρίτο θέμα το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Ιωαννιτών. Είχε συνταχθεί σχετική μελέτη από το Υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο επέβλεπε την εκτέλεσή της, είχε στοιχίσει 13 εκατ. δραχμές και εκ των υστέρων διαπίστωσαν αυτοί που την επέβλεπαν ότι δεν ήταν κατάλληλη και είχαν εισηγηθεί στη Διοίκηση να συνταχθεί νέα, με προκήρυξη πανελλήνιου διαγωνισμού, που σε τελευταία ανάλυση σήμαινε επ’ αόριστον αναβολή της ανέγερσης του Πνευματικού Κέντρου. Στη σύσκεψη που έγινε στο Υπουργείο υπό την υπουργό Μελίνα Μερκούρη, οι μανδαρίνοι του προσπάθησαν να δικαιολογήσουν την εισήγησή τους. Παρενέβη τότε ο δήμαρχος Κατσαδήμας και δήλωσε ευθαρσώς ότι αυτά έπρεπε να τα σκεφθείτε κατά την επίβλεψη της μελέτης. Απευθύνθηκε δε προς την υπουργό και της είπε πως εμείς με το πολεοδομικό γραφείο του Δήμου θα εκδώσουμε την άδεια ανέγερσης και η ανέγερση του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου θα προχωρήσει. Κάθε πρόταση για βελτίωσή της θα ληφθεί υπόψη. 

Παρενέβη τότε ο γενικός γραμματέας του Υπουργείου, αρχιτέκτονας και γνώστης του θέματος και ζήτησε την άδεια από την υπουργό να έλθει στα Γιάννινα και να δώσει επί τόπου τη λύση. Και αυτό έγινε. Δυστυχώς όμως η ήδη βεβαρυμένη κατάσταση της υγείας του δημάρχου επιδεινώθηκε και δεν πρόλαβε να εγκαινιάσει το Πνευματικό Κέντρο, όπως ήταν η επιθυμία του. Έτσι, τα εγκαίνια έγιναν από το διάδοχό του στο αξίωμα του δημάρχου, το Χαρίλαο Τόλη, λίγες μέρες μετά την ορκωμοσία του.

Με το ίδιο πάθος και την ίδια αποφασιστικότητα του προκατόχου του ο νέος δήμαρχος αγωνίστηκε για τη συνέχιση του έργου του στο Δήμο, αντιμετωπίζοντας τις σχετικές αντιδράσεις που προέρχονταν από το ίδιο κατεστημένο, χωρίς καμιά υποχώρηση, με αποτέλεσμα τα έργα που βρίσκονταν σε εξέλιξη (σ’ αυτή δε την εξέλιξη σημαντική υπήρξε η συμβολή του αντιδημάρχου και προσωπικού φίλου του δημάρχου Σπύρου Κατσαδήμα, του Σάββα Νικολάτου), να συνεχιστούν και να ολοκληρωθούν.

Τρία επίσης περιστατικά είναι αρκετά για να επιβεβαιώσουν του λόγου το αληθές: Υπήρχαν στη διάθεση του Δήμου 25 εκατ. δραχμές από το Κληροδότημα Πάλλη για την ανέγερση Παιδικού Σταθμού. Είχε αποφασιστεί ο Παιδικός Σταθμός να ανεγερθεί στην περιοχή των Λακκωμάτων που τον είχε ανάγκη. Στο χώρο αυτό υπήρχε ένα παλιό κτίριο του Δήμου που είχε παραχωρηθεί από το Δήμο πριν από πολλά χρόνια στην υγειονομική υπηρεσία της Νομαρχίας για να τοποθετεί τα ψεκαστικά μηχανήματα. Ζητήθηκε από το Δήμο να κενωθεί το κτίριο για να δημιουργηθεί εκεί ο Παιδικός Σταθμός. Ο προϊστάμενος της υπηρεσίας, χωρίς καν να ενημερώσει το νομάρχη, υπέβαλε σχετικό ερώτημα στο Υπουργείο εισηγούμενος ουσιαστικά να υπάρξει αρνητική απάντηση στο Δήμο.

Σε λίγες μόνο μέρες, ένα πρωινό με επικεφαλής το δήμαρχο, δημοτικοί σύμβουλοι και μέλη της τεχνικής υπηρεσίας του Δήμου, με τον απαραίτητο μηχανικό εξοπλισμό, προχώρησαν στην εκκένωση του κτιρίου, μετέφεραν τα σχεδόν εγκαταλειμμένα ψεκαστικά μηχανήματα σε ειδικό χώρο του Δήμου που υπήρχε στην παραλίμνια περιοχή και μέχρι το μεσημέρι το κτίριο είχε κατεδαφιστεί. Ειδοποιήθηκε βέβαια σχετικά ο νομάρχης Ιωαννίνων. Στη θέση ανεγέρθηκε ο Παιδικός Σταθμός, αφού εξασφαλίστηκαν και οι αναγκαίες συμπληρωματικές πιστώσεις.

Με την ίδια αποφασιστικότητα αντιμετωπίστηκε και το θέμα του Ξενία. Είχε εξασφαλιστεί από το πρώτο έτος της Δημοτικής Αλλαγής η παραχώρηση του Ξενία που είχε ανεγερθεί σε οικόπεδο του Δήμου από τον ΕΟΤ, είχε συσταθεί εταιρία συνεκμετάλλευσης, η οποία όμως δεν λειτούργησε ποτέ και το Ξενία το εκμεταλλευόταν ο ΕΟΤ. Η παραχώρηση όμως καθυστερούσε γιατί οι αρμόδιοι διευθυντές είχαν εισηγηθεί στη διοίκηση του ΕΟΤ να το ανακαινίσουν πρώτα και έπειτα να το παραχωρήσουν στο Δήμο σε αόριστο χρόνο, δηλαδή ποτέ. Και είχαν τους λόγους τους. Ο γενικός γραμματέας του ΕΟΤ ήρθε στα Γιάννινα, συνοδευόμενος από ανώτατους υπηρεσιακούς παράγοντες. 

Σε σύσκεψη που έγινε στο Δημαρχείο παρουσία και του νομάρχη, οι υπηρεσιακοί παράγοντες ισχυρίστηκαν πως είναι συμφέρον για το Δήμο να αναβληθεί η παραχώρηση, ενώ το συμφέρον ήταν για τους ίδιους. Πήρε τότε το λόγο ο δήμαρχος Χαρίλαος Τόλης και απευθυνόμενος στο Γενικό Γραμματέα του ΕΟΤ του επισήμανε ότι «το θέμα είναι πολιτικό και όχι υπηρεσιακό, γι’ αυτό θα παρακαλέσω τους υπηρεσιακούς παράγοντες να μας επιτρέψουν να συζητήσουμε σε καθαρά πολιτικό κλίμα το θέμα». Και εκείνοι πήραν το μήνυμα και αποχώρησαν από την αίθουσα. Και τότε, χωρίς περιστροφές είπε στο Γενικό Γραμματέα: «Αν το απόγευμα στο Νομαρχιακό Συμβούλιο, όπου θα συζητηθεί το θέμα, δεν εξαγγείλετε την άμεση παραχώρηση του Ξενία στο Δήμο, όπως μας έχετε υποσχεθεί, σας συνιστώ να μην παραστείτε στο Συμβούλιο». Έτσι το απόγευμα εξαγγέλθηκε η άμεση παραχώρηση του Ξενία στο Δήμο, που έγινε πραγματικότητα.

Κάτι παρόμοιο συνέβη και με τη δημιουργία του ΚΕΠΑΒΙ, το οποίο είχε εξαγγείλει από τα Γιάννινα ο ίδιος ο πρωθυπουργός. Έπειτα από σκληρό υπόμνημα στο Γραφείο του πρωθυπουργού, έγινε σύσκεψη στην Αθήνα, όπου ο δήμαρχος δήλωσε προς τους αρμόδιους κυβερνητικούς παράγοντες -αρκετοί από τους οποίους επιβεβαίωναν την επισήμανση του Κατσιφάρα- πως ο Δήμος δεν είναι διατεθειμένος να δεχτεί καμιά παραπέρα καθυστέρηση. Και το έργο προχώρησε.

Με αυτόν τον τρόπο η Δημοτική Αλλαγή αντιμετώπισε και προώθησε τα θέματα του Δήμου και αυτό το οφείλει βασικά στους δυο δημάρχους αυτής της περιόδου, στο Σπύρο Κατσαδήμα και στο Χαρίλαο Τόλη, με τη συμπαράσταση βέβαια όχι μόνο όλων των μελών της Παράταξης που διοικούσε το Δήμο αλλά -και αυτό οφείλω να το ομολογήσω για όλα τα βασικά θέματα- ολόκληρου του Δημοτικού Συμβουλίου.

Έτσι ο Δήμος, όπως προσφυέστατα ειπώθηκε και γράφτηκε, είχε μεταβληθεί «σε κυψέλη δημιουργίας» και το έργο που άφησε πίσω της η Δημοτική Αλλαγή κατά την περίοδο 1983-1986 θεωρείται από τους συμπολίτες που το γνώρισαν, όχι απλώς αξιόλογο, αλλά ανεπανάληπτο. Αυτό πιστεύω είναι και το καλύτερο μνημόσυνο για τους δυο δημάρχους αυτής της περιόδου.