Νέες πληροφορίες από το παρελθόν για τους Ποντικάτες Πωγωνίου…

on .

Κατά τα τελευταία χρόνια, γίνεται πολύς λόγος για την αξία και τη σημασία που έχει η γνώση της τοπικής ιστορίας, και, ήδη, έχει εισαχθεί στα σχολεία: «Η Τοπική Ιστορία ως Πεδίο Σπουδής στο Πλαίσιο της Σχολικής Παιδείας» (Ο.Ε.Δ.Β., Αθήνα 2002). Παράλληλα, έχουν ασχοληθεί αρκετοί με το θέμα αυτό και έχουν δημοσιεύσει σχετικά μελετήματα, όπως παραδείγματος χάριν: ΙΩΑΝΝΗΣ Ι. ΚΟΥΝΕΛΗΣ, φιλόλογος, «Σκέψεις για τη διδασκαλία της Τοπικής Ιστορίας», περιοδικό «ΕΛΛΗΝΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ», Απρίλιος 1989, σσ. 104-108˙ ΘΕΟΔΩΡΟΣ Γ. ΠΑΠΠΑΣ, Επίκουρος Καθηγητής Ιονίου Πανεπιστημίου, «Τοπική Ιστορία και Σχολείο», στο περιοδικό «ΠΥΡΡΟΣ», από Σεπτέμβριο 2002 μέχρι Φεβρουάριο 2003.

Εκτιμώντας και αξιολογώντας και ο ίδιος αυτή την τεράστια σημασία της γνώση της τοπικής ιστορίας, σε συνδυασμό πάντοτε με το ηθικό μας καθήκον, να την διαφυλάξουμε αλλά και να τη μεταδώσουμε στις επερχόμενες γενεές, έχω ασχοληθεί ιδιαιτέρως, επί τριάντα και πλέον χρόνια, με την τοπική πολιτιστική και λαογραφική ιστορία του γενέθλιου τόπου μου, τους Ποντικάτες Πωγωνίου Ιωαννίνων, διεξάγοντας εξονυχιστική έρευνα και καταγράφοντας αρκετά στοιχεία, τα οποία και έχουν δημοσιευθεί είτε σε εκδοθέντα βιβλία μου είτε σε αντίστοιχα δημοσιεύματα, κυρίως στη φιλόξενη, αξιόλογη και έγκριτη εφημερίδα του αγαπητού και φιλτάτου συγχωριανού μου Βασίλη Κουτσολιόντου, τον «ΠΡΩΪΝΟ ΛΟΓΟ» Ιωαννίνων. Έτσι, διαπιστώσαμε στοιχεία, τα οποία και παραθέτουμε κατωτέρω.

Α΄

Από τα «ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ» του Ι. Λαμπρίδη, τεύχος Ζ , 1989, αντλούμε τις εξής σημαντικές και αξιόλογες πληροφορίες για το χωριό Ποντικάτες:

1. Ο Αλή Πασάς το 1795 «τά ἐννέα χωρία τῆς Λάκκας, τό Γκουβέρι καί Ποντικάταις ἐδωρήσατο εἰς τόν Μουχτάρι» (σσ. 71-72).

2. Επωλήθηκαν «παρά τοῦ γεωμόρου αὐτῶν Μουχαρέμ Μπελιούλ Τότου» τα χωριά Ποντικάταις (1875), αντί 165.000 γροσσίων, Γκουβέρι… (σελ. 72).

3. Οι γυναίκες των χωριών Αρίνιστα, Ξηρόβαλτο, Μπουζιανίκον και Ποντικάτες έχουν ιμάτια, που φθάνουν μέχρι τά γόνατα (ὅπερ ἄκοσμον) και δεν φορούν ποδιές (σελ. 21).

Β΄

Από το βιβλίο: Ι. Λαμπρίδης, ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΕΝ ΗΠΕΙΡΩ ΑΓΑΘΟΕΡΓΗΜΑΤΩΝ, Μέρος Α΄, 1888, σελ. 172, πληροφορούμεθα για τη μεταφορά του νερού από το βουνό στο χωριό: «Οἱ δέ ἐκ Ποντικάταις ἐχρησιμοποίησαν ἀπό τῶν τοιούτων προσόδων λ. ὀθ. (μάλλον λίρες οθωμανικές) 150 πρός μεταφοράν ὕδατος» (τοιούτων προσόδων = προσόδων από εράνους στους οποίους συνεισφέρουν οι χωριανοί κάτοικοι του χωριού ή απόδημοι). Δεν σημειώνεται χρονολογία του γεγονότος.

Γ΄

Πάνος Τζιόβας, Η έκθεση του επιθεωρητή της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Περιφερείας Πωγωνίου, Κωνσταντίνου Μπακανάκη, (28-6-1923) στα «ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ», τεύχ. 14/2009, σελ. 499.

Συμπληρωματικά, για τον ευμοιρίτη και καλοθύμητο δάσκαλο ΓΕΩΡΓΙΟ ΜΠΑΛΚΩΝΗ (ήδη, κάποια στοιχεία έχουν δημοσιευθεί στο βιβλίο μου «Αναμνήσεις από το Δημοτικό Σχολείο Ποντικατών…», Ιωάννινα 2019, σελ. 31), ο ερευνητής Πάνος Τζιόβας, από «έκθεση» επιθεωρητή (1923), μας πληροφορεί για το κτήριο του Δημοτικού Σχολείου Ποντικατών και για τον δάσκαλο Γεώργιο Μπαλκώνη, τα εξής αξιοπρόσεκτα:

«Ποντικάτες, Διδακτήριον πολύ καλόν, ευρύχωρον και καλώς οπωσδήποτε προσανατολισμένον.

Γεώργιος Μπαλκώνης, εκ των Ζωγραφείων. Είναι επιμελέστατος, προσεκτικός και πολύ έξυπνος. Αξιοπρεπής εντός και εκτός του σχολείου και με κοινωνικήν θέσιν.

Η εργασία του παρουσιάζει κενά, αλλά φέρει τον τύπον της επιμελείας και μεθοδικότητος. Πάντως είναι από τους καλούς διδασκάλους μου».

Επρόκειτο, λοιπόν, περί λίαν καλού διδασκάλου με μεγάλη προσφορά στη μαθητική Ποντικατιώτικη κοινωνία. Τον ευχαριστούμε και ευχόμεθα να τον αναπαύει ο Θεός «ἐν χώρᾳ ζώντων». Αλλά και ο ίδιος, έχοντας αγαθή συνείδηση, δύναμη ψυχής και πρόσωπο «καθαρό», θα μπορεί να πει στον Θεό Πατέρα: «Ἰδού ἐγώ καί τά παιδία ἅ μοι ἔδωκεν ὁ Θεός» (Ησ. 8, 17 και Εβρ. 2, 13).

Αγαπητοί συγχωριανοί Ποντικατιώτες, «στῶμεν καλῶς, στῶμεν μετά φόβου!», και ας ακούσουμε τη φωνή του ποιητή μας Κωστή Παλαμά, που μας λέει:

«Ζήσε, πατρίδα μας δοξασμένη.

Ξένε, αν πατήσης τα 

χώματά της,

πες της πως μένουμ’ εδώ 

πεσμένοι,

πιστοί και πάντα στο 

πρόσταμά της»

(«ΣΤΙΣ ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ»).