Τα πολιτικά συστήματα στην Ευρώπη

 Έναν από τους λόγους που επικαλέστηκε, τις προάλλες, ο πρωθυπουργός, για να μη προχωρήσει τον ερχόμενο Σεπτέμβριο στην προκήρυξη των εκλογών, όπως όλοι περίμεναν, ήταν και «η βόμβα της απλής αναλογικής», με την οποία, όπως προβλέπει ο νόμος του 2016, και σύμφωνα με το Σύνταγμα, θα διεξαχθούν οι προσεχείς εκλογές. Αποκάλεσε δε την «απλή αναλογική βόμβα», γιατί κατά τη γνώμη του δε δίνει, όπως η ενισχυμένη αναλογική, τη δυνατότητα σχηματισμού μονοκομματικών κυβερνήσεων και συνεπώς δεν εξασφαλίζεται η πολυπόθητη για τους διεκδικητές της εξουσίας πολιτική σταθερότητα που χρειάζεται η χώρα.

Είναι και αυτή μια άποψη της οποίας υποστηρικτής δεν είναι μόνο ο σημερινός πρωθυπουργός. Όλοι σχεδόν οι πολιτικοί της μεταπολίτευσης-και πολλοί πολίτες- είχαν και έχουν την ίδια άποψη. Εξαίρεση, προσωρινή όμως, αποτέλεσε στην αρχή, ως Κίνημα Αλλαγής, το ΠΑΣΟΚ, που υποσχέθηκε με το «ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΜΕ ΤΟ ΛΑΟ» «την καθιέρωση της απλής αναλογικής ως εκλογικού συστήματος, για να εκφράζεται, κατά τρόπο ανόθευτο η λαϊκή βούληση και να κατοχυρώνεται η συνταγματικά κατοχυρωμένη λαϊκή  κυριαρχία. Γρήγορα όμως άλλαξε γνώμη, γιατί, μετά τις εκλογές του 1985, έπαψε να είναι Κίνημα Αλλαγής και έγινε και αυτό κόμμα εξουσίας, οπότε η απλή αναλογική, μαζί και με άλλες διακηρύξεις τέθηκαν «στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας».

Η άλλη άποψη αντίθετη με την προηγούμενη, υποστηρίζει πως η απλή αναλογική επιτρέπει την ανόθευτη έκφραση της λαϊκής βούλησης που κατοχυρώνει τη λαϊκή κυριαρχία και «αποτελεί- κατά το πρώτο άρθρο του Συντάγματός μας-το θεμέλιο του Κοινοβουλευτικού μας Πολιτεύματος» και την εδραίωση της πραγματικής Δημοκρατίας. Πρόκειται για μια άποψη που δεν έχει, στη χώρα μας, πολλούς υποστηρικτές, όμως αποτελεί το θεμέλιο του Αρχαίου, του Ευρωπαϊκού και του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, πάνω στους οποίους θεμελιώθηκε ο Σύγχρονος Πολιτισμός και καρπός των οποίων υπήρξαν τρεις Επαναστάσεις: «Η Ένδοξη Επανάσταση» στην Αγγλία, το 1688, η οποία εγκαινίασε τη σύγχρονη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία, η Γαλλική Επανάσταση, το 1789,στη Γαλλία, με την οποία εδραιώθηκε η αστική Δημοκρατία στην Ευρώπη και η δική μας Ελληνική Επανάσταση, πνευματικό τέκνο των φωτισμένων Εμπόρων Εθνικών Ευεργετών και των Μεγάλων Δασκάλων του Γένους του Απόδημου Ελληνισμού, που μας χάρισε τη λευτεριά.

Με αυτήν την άποψη -και αυτό έχει την πρακτική και ουσιαστική σημασία-συντάσσονται σήμερα όλα σχεδόν τα σύγχρονα Ευρωπαϊκά Κράτη, όπως αποδεικνύει το μη επιδεχόμενο αμφισβήτηση γεγονός ότι, με ελάχιστες και προσωρινές εξαιρέσεις, τα αναλογικά συστήματα που ισχύουν στις ευρωπαϊκές χώρες έχουν ως αποτέλεσμα να μην υπάρχει σχεδόν πουθενά στην Ευρώπη δυνατότητα διασφάλισης απόλυτης μονοκομματικής πλειοψηφίας. Εξαίρεση βέβαια αποτελεί η Ελλάδα και η Αγγλία. Πάρτε για παράδειγμα τη Γερμανία που εξουσιάζει στην Ευρώπη και κινεί τα νήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την Ιταλία, την Ισπανία, τις Κάτω Χώρες, τις Σκανδιναβικές Χώρες.

Πρόσφατα και ο Γαλλικός λαός, με την ψήφο του, υποχρέωσε τον Πρόεδρο Μακρόν να σχηματίσει συμμαχική κυβέρνηση. Ας μη ξεχνάμε επίσης πως, κατά τα 16 χρόνια της παντοδυναμίας της η Μέρκελ, ως καγκελάριος αναγκάστηκε να συνεργαστεί ακόμα και με το κατ’ εξοχήν αντίπαλο κόμμα της- τους Σοσιαλδημοκράτες- και να σχηματίσει το μεγάλο Συνασπισμό. Στον ίδιο δε δρόμο της συμμαχικής κυβέρνησης οδεύει και ο σημερινός Καγκελάριος.

Και εμείς τι κάναμε όλα αυτά τα χρόνια της μεταπολίτευσης, με τις «σταθερές» μονοκομματικές κυβερνήσεις; Δεν πρόκειται να δώσω εγώ την απάντηση στο ερώτημα αυτό, γιατί η κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε είναι γνωστή. Όμως, για να έχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα, κρίνω σκόπιμο, κλείνοντας να παραθέσω μερικά ενδιαφέροντα αποσπάσματα-σε μερικούς θα φανούν κάπως σκληρά-από το αρκετά -κατά τη γνώμη μου -ενδιαφέρον βιβλίο του Παναγιώτη Κονδύλη, ενός, κατά γενική αποδοχή, από τους σημαντικότερους διανοητές της σύγχρονης Ελλάδας. Αυτές μπορούν να αποβούν κίνητρο μιας εθνικής ενδοσκόπησης για την κατανόηση του πώς φτάσαμε ως εδώ, τι και πώς το πετύχαμε, σε τι και γιατί αποτύχαμε, και τι πρέπει να αλλάξουμε.

Γράφει, λοιπόν ο Παν. Κονδύλης:

«Κάτω από την πολύχρονη και βαθιά επιρροή ελληνοκεντρικών αερολογιών, έχουμε συνηθίσει να θεωρούμε συχνά τον εαυτό μας ως γένος περιούσιον και ως άλας της γης, παρασυρθήκαμε από πασίγνωστες επιχώριες έξεις της πνευματικής νωθρότητας, του εξυπναδικισμού και της ημιμάθειας,

και έτσι έχουμε φτάσει, κάτω από τις ραγδαίες κοινωνικές εξελίξεις της εποχής μας, σε καθεστώς μιας νόθας μαζικής δημοκρατίας ανίκανης να απαλλαγεί από τις πελατειακές νοοτροπίες και σχέσεις.

Αλλάξαμε σημαντικά ό,τι παλιότερα ονομάζαμε αστικό, έτσι ώστε αυτό σήμερα να αποτελείται σε βαθμό καθοριστικό για το ποιόν και το χαρακτήρα του, από νεόπλουτους χάρη σε μεταπρατικές δραστηριότητες τις οποίες εξέθρεψαν τα μεγάλα δημόσια έργα ,και η διοχέτευση όλο και μεγαλύτερου όγκου εισαγωγών στην εσωτερική αγορά. Την ίδια στιγμή τα κόμματα πλειοδοτούν σε εθνικιστική ρητορεία, την ίδια όμως στιγμή εκποιούν τον κρατικό μηχανισμό και το κράτος γενικότερα ,για να ικανοποιήσουν τις καταναλωτικές απαιτήσεις των ψηφοφόρων τους».

Και καταλήγει: «Οποιαδήποτε προσωπική στάση και αν επιλέξει ο καθένας, γεγονός είναι ότι η νεοελληνική πραγματικότητα, όπως τη γνωρίσαμε μέχρι τώρα, και όπως συνεχίζεται σήμερα κλείνει τον κύκλο της».

Και πρέπει ασφαλώς να κλείσει. Οι Ευρωπαίοι, με την καθολική προτίμησή τους στις συμμαχικές κυβερνήσεις δείχνουν το δρόμο που πρέπει και εμείς να ακολουθήσουμε. Εκτός αν αυτούς τους θεωρούμε «κουτόφραγκους» και τον εαυτό μας «ως γένος περιούσιον και άλας της γης». Όταν όμως μιλάμε για συμμαχικές κυβερνήσεις, εννοούμε κυβερνήσεις που δημιουργούνται από κόμματα τα οποία κατεβαίνουν στις εκλογές με συγκεκριμένα προγράμματα, από κόμματα που δεν ταυτίζουν τον εαυτό τους με το κράτος, αλλά διακατέχονται από συνείδηση καθαρά εθνική και ενδιαφέρονται για το καλό του κοινωνικού συνόλου. Τέτοια κόμματα μπορούν να συμπορευτούν και να συμμετάσχουν σε μια συμμαχική κυβέρνηση, με βάση πρόγραμμα που θα συζητήσουν πριν από τη συνεργασία και θα ανακοινώσουν τα κοινά σημεία του προγράμματος αυτού στο Λαό. Αν δεν μπορούν ή αν δεν θέλουν να το κάνουν, δεν έχουν θέση στην πολιτική ζωή της χώρας και η ευθύνη πλέον ανήκει καθ’ ολοκληρίαν σε μας τους πολίτες.

Ουτοπία θα μου πείτε για τα ελληνικά δεδομένα. Συμφωνώ. Τα δεδομένα όμως δεν είναι ουρανοκατέβατα. Εμείς τα διαμορφώνουμε και τα προσαρμόζουμε στις παρούσες ανάγκες ως ελεύθεροι και υπεύθυνοι πολίτες. Άλλωστε ας μη ξεχνάμε πως οι ουτοπίες αποτελούν τις κινητήριες δυνάμεις για τη δημιουργία καλύτερων συνθηκών ζωής. Μας το είπε και ο Ανατόλ Φρανς: «Χωρίς τις ουτοπίες των παλιότερων θα ζούσαμε ακόμα στα σπήλαια». Και γιατί δεν αλλάζουν αυτά τα δεδομένα θα ρωτήσει κάποιος, και αφήνουμε το εκάστοτε πολιτικό σύστημα να θριαμβεύει; Την απάντηση στο ερώτημα αυτό τη δίνει, στο δωδεκάτομο έργο του «Ιστορία του Πολιτισμού», ένας από τους επιφανέστερους ιστορικούς του 20ου αιώνα, ο Γουίλ Ντυράν, οποίος, αφού διακηρύσσει πως: «Όλα τα πολιτισμένα έθνη, σε ό,τι αφορά τη δραστηριότητα του πνεύματος είναι αποικίες της Ελλάδας, όμως «οι σύγχρονοι άνθρωποι σκέφτονται με τις ελπίδες τους, με τους φόβους τους, με τις επιθυμίες τους και όχι με το μυαλό τους», και έτσι συμβαίνει: «Το πολιτικό σύστημα. θριαμβεύει, επειδή είναι μια ενωμένη μειοψηφία που ενεργεί εναντίον μιας διαιρεμένης μειοψηφίας».

Αν αυτό πράγματι ισχύει, τότε για τα εδώ συμβαίνοντα μας προετοίμασε ο διεθνούς φήμης Έλληνας επιστήμονας, Βασίλειος Μαρκεζίνης, από το 2010,μέσα από τις σελίδες του περισπούδαστου βιβλίου του «Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΩΝ ΚΡΙΣΕΩΝ», με την επισήμανση: «Με το ισχύον πολιτικό σύστημα δεν υπάρχει διέξοδος»!