Η αξιοπρέπεια της ήττας…

 Κάθε άνθρωπος από τη στιγμή που γεννιέται και κάνει τα πρώτα του βήματα, ξεκινάει έναν μαραθώνιο, αυτόν της ζωής του. Έναν δρόμο, που σε αντίθεση με τη συγκεκριμένη απόσταση του γνωστού μας μαραθώνιου τον οποίο τρέχουν οι αθλητές, η έκταση της διαδρομής του παραμένει άγνωστη στον καθένα.

Το βέβαιο είναι ότι όσο ζει ο άνθρωπος, η ζωή του έχει πολλές εναλλαγές, χαρές και λύπες, επιτυχίες και αποτυχίες, νίκες και ήττες. Κι αυτές μπορεί να εκδηλώνονται τόσο σε ατομικό όσο  και σε συλλογικό - κοινωνικό, αλλά και σε οικονομικό, πολιτικό και εθνικό επίπεδο. Σίγουρο, επίσης, είναι ότι η κάθε αποτυχία του ανθρώπου, η κάθε του ήττα και μάλιστα όταν αυτός έχει μοχθήσει πολύ, προκειμένου να γευτεί τη χαρά της νίκης του, στο τέλος αναστατώνει και «σεισμοποιεί» -επιτρέψτε μου το νεολογισμό- κάποιες φορές τον εσωτερικό του κόσμο, κλονίζοντας την αυτοκυριαρχία του. Ο τρόπος, λοιπόν, με τον οποίο αντιμετωπίζει και διαχειρίζεται την όποια νίκη ή ήττα του, προσδιορίζει, ή ακριβέστερα, καθορίζει, την πορεία του στη ζωή. Είναι κοινότοπο, αλλά πέρα για πέρα αληθινό, πως «όποιος δεν ξέρει να χάνει, δεν ξέρει ούτε και να κερδίζει», όπως και η ιστορική διαπίστωση ότι «υπάρχουν τόσο αξιοπρεπείς ήττες, όσο και επονείδιστες (μετερχόμενοι ανέντιμα και ανήθικα μέσα) νίκες».

Όπως ο υπεροπτικός και αλαζονικός τρόπος διαχείρισης της νίκης μπορεί να επιφέρει αρνητικές και κάποτε καταστροφικές συνέπειες στο άτομο (ή και στο σύνολο, αναλόγως), το ίδιο μπορεί να προκαλέσει και η μη σωστή διαχείριση της ήττας, όσο μικρή ή μεγάλη κι αν είναι αυτή. Συμβαίνει ό,τι και με τα ευχάριστα και δυσάρεστα, τα εύκολα και τα δύσκολα, τα καλά και τα κακά που μας συμβαίνουν στη ζωή.

Σχετικά, τώρα, με τις αρνητικές συνέπειες της ήττας, αυτές εκδηλώνονται με την ταπείνωση που νιώθει το άτομο, την απογοήτευσή του που ηττήθηκε, την εντύπωση ότι είναι άχρηστος (έντονο το αίσθημα της απόρριψης), με αποτέλεσμα να αδρανοποιείται, να κλείνεται στον εαυτό του και το χειρότερο, να προσβάλλεται από μορφές κατάθλιψης και, μη μπορώντας να διαχειριστεί όλο το αφόρητο και πιεστικό συναισθηματικό του φορτίο, σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις, να φτάνει μέχρι την αυτοχειρία. Κι όλες αυτές οι δυσάρεστες καταστάσεις που βιώνει, πέρα από τις επιπτώσεις τους στο ίδιο το άτομο, αντανακλώνται τις περισσότερες φορές με οδυνηρό τρόπο και στο οικογενειακό του περιβάλλον. 

Από την άλλη, όμως, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις ατόμων, τα οποία μετά από μια αποτυχία τους κάνουν την ενδοσκόπησή τους και αυτή αποτελεί κίνητρο για να διαγνώσουν τα λάθη τους και να κάνουν νέο ξεκίνημα προς την επιτυχία τους. Με ψυχραιμία και με κυρίαρχο το «λόγο» τους, τη λογική δηλαδή, βρίσκουν το τι έφταιξε, τι έπρεπε να κάνουν, τι δεν έκαναν κι απέτυχαν, αξιοποιώντας τον γνωστό πυθαγόρειο απολογισμό («πη παρέβην», «τι δ΄ έρεξα», «τι δε μοι δέον ουκ ετελέσθη»).Βλέπουμε, έτσι, ανθρώπους, οι οποίοι μετά από μια αποτυχία κρατούν την ψυχραιμία τους, ατσαλώνουν τη θέλησή τους και προχωράνε μπροστά αποφεύγοντας τα λάθη που διέπραξαν. Δεν αποξενώνονται από τον εαυτό τους και τον περίγυρό τους, αλλά με την πείρα του παρελθόντος, μαθητεύοντας στα λάθη τους, με  υπομονή και επιμονή, προχωράνε ακάθεκτοι και με σύνεση για να πετύχουν την επόμενη φορά τους στόχους τους. Είναι τα άτομα που η ήττα χαλυβδώνει τη θέλησή τους, που, διατηρώντας την αξιοπρέπεια και τον αυτοσεβασμό τους, αρνούνται τη μοιρολατρεία, την παραίτηση και τον ξεπεσμό.

Ο Κων/νος Καβάφης, ο μεγάλος αυτός Αλεξανδρινός ποιητής, στο εξαιρετικό ποίημά του «Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον», ζητά από τον κάθε αποτυχόντα στα σχέδιά του να κρατά μια θαρραλέα στάση στη συνέχεια, που να χαρακτηρίζεται «όχι με των δειλών τα παρακάλια και παράπονα», αλλά με αξιοπρέπεια μπροστά στην αποτυχία του. Ο δε Σαίξπηρ, φιλοσοφώντας έτι περαιτέρω θα πει ότι «εκείνος μόνο αποτυγχάνει τελικά στη ζωή του, ο οποίος δεν προσπάθησε αδιάκοπα για να πετύχει», αφού κατά γενική ομολογία η ζωή δεν είναι παρά μια διαρκής προσπάθεια, ανεξάρτητα αν αυτή δεν δικαιώνεται πάντα από το αποτέλεσμα. Όπως και να έχει όμως, η κάθε κατάσταση, προβλέψιμη ή απρόβλεπτη (και είναι πολλές τέτοιες στη ζωή, γι΄ αυτό και είναι όχι μόνο ενδιαφέρουσα, αλλά και συναρπαστική) στο δρόμο μας προς τη νίκη, στο τέλος ο καθένας πρέπει να κρατά αξιοπρεπή στάση στην ενδεχόμενη ήττα του, έχοντας πάντοτε κατά νου πως: «πολλές φορές η πρώτη μας αποτυχία αποτελεί κι ευλογία», ούσα ένα μάθημα ζωής. Το τελευταίο, επιτρέψτε μου με την σαραντάχρονη εκπαιδευτική μου εμπειρία, να έχει ως απεύθυνση  τους νέους εκείνους οι οποίοι δεν είχαν το επιθυμητό αποτέλεσμα στις πρόσφατες Πανελλαδικές Εξετάσεις, αλλά κατ΄ επέκταση και στις διάφορες επαγγελματικές, ακόμη και ερωτικές, προσπάθειές τους.

 Η ζωή δεν εξαντλεί τις ευκαιρίες της για κείνους σ’ αυτές. Μαθητεύοντας σωστά στην αποτυχία τους και χαλυβδώνοντας τη θέλησή τους, μπορούν με την πολύτιμη ψυχολογική υποστήριξη του οικογενειακού τους περιβάλλοντος, να συναντήσουν την επιτυχία στην αμέσως επόμενη προσπάθειά τους. Ας αντιμετωπίζουν τα εμπόδια που συναντούν ως μια σημειολογική ένδειξη ότι κάτι καλύτερο τους περιμένει. Η «μαγκιά» στη ζωή είναι πώς διαχειρίζεται κανένας τα δύσκολα και όχι τα εύκολα. Στις «γιορτές» όλοι είναι «ωραίοι».