Η νόσος της Αρθρίτιδας και οι Ρευματικές παθήσεις!

 Η σημερινή επικοινωνία με το κοινό μέσω της έγκριτης εφημερίδας του «Πρωινού Λόγου» είναι η καθιέρωση την 12η Οκτωβρίου κάθε έτους, ως Παγκόσμιας ημέρας αρθρίτιδας. Η ημέρα αυτή καθιερώθηκε το 1996 από τη διεθνή Ένωση Ρευματολογίας και Αρθρίτιδας και έχει ως στόχο την ευαισθητοποίηση των ασθενών, την έγκαιρη διάγνωση, τη γρήγορη και αποτελεσματική θεραπεία. Υπάρχουν πολλές επιστημονικές οργανώσεις αλλά και οργανώσεις ασθενών που ασχολούνταιμε την πρόληψη και την ευαισθητοποίηση του κοινού. Στην πατρίδα μας υπάρχει η Επιστημονική Ένωση των Ιατρών Ρευματολόγων που λέγεται ΕΡΕ (Ελληνική Ρευματολογική Εταιρεία) και η Ένωση ασθενών που λέγεται ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α (Ελληνική Εταιρεία Αντιρευματικού Αγώνα). Και οι δύο έχουν έδρα την Αθήνα, αλλά υπάρχουν κατά τόπους και άλλες τοπικές οργανώσεις ασθενών.
Ταξινόμηση Ρευματικών Νοσημάτων
Ο όρος αρθρίτιδα οδηγεί τη σκέψη αμέσως για κάποια φλεγμονή στην άρθρωση όπως για παράδειγμα: αμυγδαλίτιδα, φαρυγγίτιδα, σκωληκοειδίτιδα κ.λπ. Όμως στην ρευματολογία υπάρχει φλεγμονή με την καθ’ αυτή έννοια, αλλά υπάρχουν παθήσεις μη φλεγμονώδεις όπως η εκφύλιση του χόνδρου των αρθρώσεων που δεν είναι φλεγμονή και λέγεται οστεοαρθρίτιδα, ή η εναπόθεση κρυστάλλων ασβεστίου και υδροξυαπατίτη στους τένοντες οπότε έχουμε τον όρο περιαρθρίτιδα ή τενοντίτιδα που δεν είναι επίσης φλεγμονή. Για να κατανοήσουμε καλύτερα τα παραπάνω ας δούμε τη δομή της άρθρωσης.
Η άρθρωση συνδέει και συγκρατεί δύο οστά μεταξύ τους. Τα οστά δεν εφάπτονται το ένα με το άλλο, υπάρχει μεταξύ τους ένας χώρος που λέγεται μεσάρθριο διάστημα. Στο άκρο του κάθε οστού που γειτνιάζει με την άρθρωση κάθε οστό έχει τον αρθρικό χόνδρο, πλούσιο σε πρωτεογλυκάνες, κολλαγόνου τύπου ΙΙ, υαλουρονικό και νερό. Λειτουργεί σαν αμορτισέρ δηλαδή δεν αφήνει τη μία αρθρική επιφάνεια του οστού να έλθει σε επαφή με την αντίθετη του άλλου οστού. Τα οστά συγκρατούνται μεταξύ τους από μία ινώδη κάψα η οποία εξωτερικά συνδέεται με το περιόστεο, τους τένοντες και τους συνδέσμους. Στο εσωτερικό της υπάρχει μία μεμβράνη η οποία λέγεται αρθρικός υμένας η οποία καλύπτει την άρθρωση μέχρι το άκρο του χόνδρου.
Αρθρίτιδα λοιπόν είναι η φλεγμονή του αρθρικού υμένα με αποτέλεσμα να έχουμε: οίδημα (διόγκωση της άρθρωσης ή πρήξιμο), ερυθρότητα και θερμότητα καθώς και πόνο με μειωμένη λειτουργικότητα της άρθρωσης. Τα αίτια φλεγμονής του αρθρικού υμένα είναι πολλά:
1. Να είναι η αρθρίτιδα έκφραση άλλου αυτοάνοσου νοσήματος όπως είναι ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, το σύνδρομο Sjogren, οι αγγειίτιδες κ.λπ. 2. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα, 3. Οι σπονδυλαρθροπάθειες (ψωριασική αρθρίτιδα, αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα κ.λπ.), 4. Να οφείλεται η αρθρίτιδα σε μεταβολικά νοσημάτα όπως η ουρική και η ψευδοουρική αρθρίτιδα, 5. Να είναι έκφραση νεοπλαστικής νόσου. Για τη διάγνωση των παραπάνω νοσημάτων απαιτείται σχολαστική κλινική και εργαστηριακή εκτίμηση από εξειδικευμένους ιατρούς ρευματολόγους.
Όμως στην άρθρωση υπάρχει και ο αρθρικός χόνδρος που η προσβολή του χαρακτηρίζει την εκφυλιστική αρθρίτιδα ή οστεοαρθρίτιδα η οποία είναι η πιο συχνή πάθηση ατόμων ηλικίας > 50 ετών. Στη πάθηση αυτή δεν έχουμε φλεγμονή αλλά η καταστροφή του χόνδρου μπορεί να οδηγήσει σε υπερπαραγωγή οστού και τη δημιουργία οστεόφυτων και διόγκωση της άρθρωσης. Στην οστεοαρθρίτιδα δεν υπάρχει ερυθρότητα, ούτε θερμότητα (γιατί δεν είναι φλεγμονή) αλλά η ίδια η πάθηση προκαλεί πόνο και μειωμένη λειτουργικότητα.
Τέλος, η άρθρωση μπορεί να προσβληθεί και από μικρόβια και τότε ονομάζεται λοιμώδης ή σηπτική αρθρίτιδα. Τα συχνότερα μικρόβια είναι ο σταφυλόκοκκος και ο στρεπτόκοκκος. Στις περιοχές όπου ενδημεί ο μελιταίος πυρετός έχουμε την Βρουκέλλική αρθρίτιδα και στους νέους έχουμε τη σηπτική αρθρίτιδα από γονόκοκκο.
Η πιο συχνή από αυτές τις παθήσεις που αναφέραμε είναι η οστεοαρθρίτιδα. Προσβάλλει το 15% του γενικού πληθυσμού και 35% των ατόμων ηλικίας πάνω από 50 χρόνια. Άτομα ηλικίας άνω των 70 ετών έχουν ακτινολογικά ευρήματα οστεοαρθρίτιδας σε ποσοστό >80% και από αυτούς το 30% έχουν κάποια μορφή ανικανότητας. Οι αρθρώσεις που προσβάλλονται πιο συχνά είναι ο αυχένας, η οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης, το ισχίο, το γόνατο, η άρθρωση του πρώτου δακτύλου του ποδιού και οι μικρές αρθρώσεις των άκρων χεριών, δηλαδή οι άπω και οι εγγύς φαλαγγοφαλαγγικές αρθρώσεις. Είναι μία χρόνια, δύσκολη στη θεραπεία νόσος, προκαλεί μειωμένη λειτουργικότητα και αναπηρία. Έχει μεγάλη οικονομική επιβάρυνση για την οικογένεια και την πολιτεία λόγω της αναπηρίας, της χρήσης πολλών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, τις χειρουργικές επεμβάσεις και πιθανές επιπλοκές που υφίστανται οι ασθενείς αυτοί.
Η νόσος διαδράμει με αμβληχρά συμπτώματα με πόνο στις αρθρώσεις αλλά μπορεί να εξελιχθεί σε καταστροφική αρθρίτιδα. Ο ασθενής θα πρέπει να επισκεφτεί αμέσως των ιατρό του για τη διάγνωση και τη θεραπεία. Η διάγνωση είναι απλή. Γίνεται με την κλινική εικόνα του ασθενούς, τις απλές ακτινογραφίες της προσβεβλημένης άρθρωσης και ένα απλό βασικό εργαστηριακό έλεγχο. Άλλες επιπρόσθετες εξετάσεις, όταν χρειάζονται, είναι η αξονική και μαγνητική τομογραφία καθώς και ο υπέρηχος του μυοσκελετικού. Η θεραπεία όταν αρχίσει νωρίς μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη της οστεοαρθρίτιδας. Φάρμακα που χρησιμοποιούμε είναι η θειική γλυκοζαμίνη 1500mg/ημέρα, ή η θειική χονδροϊτίνη 850mg/ημέρα, ή συνδυασμός και των δύο. Η γλυκοζαμίνη και χονροϊτίνη είναι συστατικά του αρθρικού χόνδρου και μπορεί να βοηθήσουν στην ανάπλασή του. Είναι φάρμακα απλά, χωρίς ιδιαίτερες παρενέργειες. Μπορούν να τα χρησιμοποιούν και ασθενείς με χρόνιες άλλες παθήσεις όπως ασθενείς που έχουν υπέρταση, στεφανιαία νόσο, σακχαρώδη διαβήτη κ.λπ. Δεν είναι φάρμακα αντιφλεγμονώδη ούτε αναλγητικά, όμως με τη χρήση τους επιβραδύνουν την εξέλιξη της αρθρίτιδας και ο ασθενής έχει λιγότερο πόνο και καλύτερη κινητικότητα. Άλλα φάρμακα που χρησιμοποιούμε στην οστεοαρθρίτιδα είναι οι ενδοαρθρικές εγχύσεις στεροειδών και υαλουρονικού οξέος που βοηθούν στην περαιτέρω εξέλιξη της νόσου.
Οι ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα χρειάζεται να κινούνται, και να βαδίζουν. Να μη φοβούνται ότι θα χειροτερεύσει η αρθρίτιδα τους γιατί η ακινησία προκαλεί αχρησία, δυσκαμψία, αγκύλωση της άρθρωσης και ατροφία των αντίστοιχων μυϊκών ομάδων. Χρειάζεται λοιπόν βάδιση για την οστεοαρθρίτιδα του γόνατος ή του ισχίου, κολύμπι, χαλαρή άσκηση με ποδήλατο και φυσιοθεραπείες όταν απαιτείται. Στις δύσκολες περιπτώσεις όταν πλέον η άρθρωση έχει καταστραφεί χρειάζεται ορθοπεδική εκτίμηση και ανάλογη χειρουργική επέμβαση.