Η Ευρώπη χρειάζεται τα αρχαία ελληνικά!

- Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΕΜΟΣ

 Πρίν από λίγα χρόνια διάβασα σε αθηναϊκή εφημερίδα ένα άρθρο με τον παραπάνω τίτλο γραμμένο από τον ευρωβουλευτή Φρανκ Ένγκελ, από το Λοξεμβούργο. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση η κατανόηση της μεγάλης αξίας των αρχαίων ελληνικών από έναν Ευρωπαίο. Ήθελα να μάθω αρχαία ελληνικά (αρχίζει το άρθρο του). Στο σχολείο μου, ωστόσο, μου είπαν ευγενικά ότι εκεί τα αρχαία ελληνικά είχαν πεθάνει και θα έπρεπε να πάω αλλού για να μάθω, αν επέμεναπραγματικά. Δεν θα προτιμούσα (μου είπαν) να μάθω μια άλλη ζωντανή γλώσσα; Η απάντησή μου ήταν πως όχι, προτιμούσα αυτό το νεκρό πυρσό πολιτισμού και ανθρωπισμού!.. «Πυρσό πολιτισμού και ανθρωπισμού» ονομάζει ένας Ευρωπαίος τα αρχαία ελληνικά και δίνει έτσι σε κάποιους Έλληνες, την απάντηση που θεωρούν νεκρή γλώσσα, τη γλώσσα των προγόνων τους!..

Ο Φράνκ Ένγκελ είναι πληροφορημένος για τη στάση κάποιων αρμοδίων στην Ελλάδα και γράφει: «Έχει λοιπόν, έτσι ανοίξει τώρα μια συζήτηση γύρω από την αφαίρεση των αρχαίων ελληνικών από τη διδακτέα ύλη των ελληνικών σχολείων. Φιλόλογοι σε όλη την Ευρώπη δίνουν αγώνα για να διατηρήσουν ζωντανή τη διδασκαλία των δύο σπουδαίων κλασικών γλωσσών, της Ελληνικής και της λατινικής. Παλεύουν σε αντίξοες συνθήκες. Πώς να αντιταχθούν στην επέλαση των «μοντέρνων» στοιχείων της σχολικής διδασκαλίας και σε μια στρατιά αδαών που κηρύσσουν ότι οι γλώσσες για να έχουν σήμερα συνάφεια με τη διδακτέα ύλη, πρέπει να εξασκούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; (αριστερές ιδεοληψίες). Πώς να σταθούν απέναντι σε αυτό το χείμαρρο αντιξοοτήτων αν η ίδια η Ελλάδα εγκαταλείψει τη γλώσσα που αποτελεί το θεμέλιο του επιστημονικού, νομικού και καλλιτεχνικού λόγου το οποίο είμαστε σήμερα σε θέση να αρθρώσουμε;
Στην Ελλάδα ζητούν την κατάργηση των αρχαίων ελληνικών από το πρωτότυπο στο Γυμνάσιο, διότι δεν καλλιεργείται επαρκώς η Νέα Ελληνική γλώσσα, ενώ παράλληλα νοθεύεται το γλωσσικό αίσθημα των παιδιών που κάνουν διαρκώς αυθαιρέτως αναγωγές και συγκρίσεις με την αρχαία και μάλιστα με την αττική γλώσσα, που είναι τόσο απομακρυσμένη από τη σύγχρονη γλώσσα.
Ο Φρανκ Ένγκελ σ’ αυτά απαντάει: Όποιος θέλει να αποκτήσει επαρκή γνώση της γλώσσας του Καβάφη έχει ανάγκη να καταλάβει τη δομή της γλώσσας του Ομήρου. Αυτός που αναζητά να αντιληφθεί τη γλώσσα του Καζαντζάκη πρέπει να βασιστεί στη λογική του Περικλή. Ίσως αυτό είναι δύσκολο να γίνει αντιληπτό από ένα φυσικό ομιλητή των νέων ελληνικών. Αλλά επιτρέψτε μου να σας διαβεβαιώσω: Όλοι οι άλλοι που θέλουν να κατανοήσουν και να μάθουν να χειρίζονται τα νέα ελληνικά θα επωφεληθούν πολύ από τα ελληνικά του παρελθόντος (τα αρχαία).
Όπως βλέπουμε, επαληθεύονται και επιβεβαιώνονται τα λεγόμενα από τον Κοραή: «Όποιος χωρίς την γνώσιν της αρχαίας επιχειρεί να μελετήση και ερμηνεύση την νέαν, ή απατάται ή απατά».
Όσο για το λεγόμενο ότι οι μαθητές κάνουν αυθαίρετες αναγωγές και συγκρίσεις με την αρχαία, είναι επόμενο να συμβεί αυτό εφόσον στα σχολεία δεν διδάσκεται συστηματικά η Γραμματική. Χωρίς τη διδασκαλία της Γραμματικής είναι ελλιπής η διδασκαλία της γλώσσας.
Και ο Ένγκελ συνεχίζει: Τα ελληνικά αν και διαφοροποιημένα, παραμένουν μία ενιαία γλώσσα από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Τα ελληνικά έχουν μία γλωσσολογική συνέχεια για πάνω από 3.000 χρόνια. Κανένας λογικός διαμορφωτής πολιτικής δεν θα ήθελε να διαγράψει αυτή την πραγματικότητα από το ελληνικό σχολικό πρόγραμμα.
Κι όμως, στην Ελλάδα τα αρχαία ελληνικά θεωρούνται νεκρή γλώσσα και μάλιστα κάποιοι προτείνουν να διδάσκονται σαν ξένη γλώσσα...
Μαθηματικά, φιλοσοφία, πολιτική και τέχνες ριζώθηκαν πρώτα στην αρχαία Ελλάδα, γράφει ο Ένγκελ. Αλλά και ο Γερμανός φυσικός επιστήμων Max von Laya ομολογεί: «Οφείλω χάριτας στη Θεία Πρόνοια, διότι ευδόκησα να διδαχθώ τα αρχαία ελληνικά, που με βοήθησαν να διεισδύσω στο νόημα των θετικών επιστημών».
Στη συνέχεια ο Ένγκελ γράφει: Οι ιδρυτές του σύγχρονου ελληνικού κράτους πήραν ώθηση για τον αγώνα τους την ικανότητά τους να παραθέτουν αποσπάσματα από το πρωτότυπο από την Οδύσσεια, την Πολιτεία και τον Φιλοκτήτη. Ήταν η γλώσσα στην οποία δόθηκε νόημα στην ύπαρξη των νέων Ελλήνων. Τα αρχαία ελληνικά είναι μία γλώσσα μέσω της οποίας η Ελλάδα συνεχίζει να εμπνέει την Ευρώπη και τον κόσμο. Αυτοί που θέλουν να στερήσουν από τους μαθητές των ελληνικών σχολείων αυτή την κληρονομιά και αυτές τις προοπτικές θα απέκοπταν την Ελλάδα από τις ρίζες της. Καμία συζήτηση στο facebook σε Greeklish δεν θα μπορούσε να αναπληρώσει μία τέτοια απώλεια.
Οι Έλληνες μαθητές πρέπει να συνεχίσουν να διδάσκονται την αρχαία ελληνική γλώσσα. Θα έμοιαζε σουρεαλιστικό αν οι Έλληνες μαθητές στη χώρα από την οποία προήλθε η γλώσσα θα έπρεπε να έχουν την ίδια τύχη με εμένα, να τους στερηθεί η πρόσβαση σε αυτό που καταρχάς έκανε το λαό τους σπουδαίο.
Την ίδια σκέψη εκφράζει και η μεγάλη Ελληνίστρια και Ακαδημαϊκός Ζακλίν Ντε Ρομιγύ, όταν είπε: «Η γλώσσα αυτή (η αρχαία) βοηθάει γενικά τη σκέψη με τη λιτότητα της έκφρασης, την σαφήνεια των ενοιών και τον λεκτικό πλούτο. Πώς μπορεί κανείς να φαντασθεί ότι οι σημερινοί Έλληνες πολίτες μπορεί να αγνοούν την κληρονομιά που αυτή (η Ελλάδα) τους κληροδότησε και που μελετάται σήμερα στη Φινλανδία, στην Ιαπωνία, στη Βραζιλία».
Η αρχαία ελληνική γλώσσα δεν θα πρέπει να γίνει όμηρος μιας στείρας πολιτικής συζήτησης (λέει ο Φρανκ Ένγκελ). Ο ισπανός Ακαδημαϊκός Φρειδερίκος Σακρέντο προχωρεί πιο πέρα. Το 1996 στο 3ο Παγκόσμιο Γλωσσικό Συνέδριο δήλωσε: «Η αρχαία ελληνική γλώσσα πρέπει να γίνει η δεύτερη μητρική γλώσσα όλων των Ευρωπαίων γενικώς και ειδικώτερα η πρώτη γλώσσα των καλλιεργημένων ανθρώπων»!.. Πού να ήξερε ότι οι σημερινοί Έλληνες τα βλέπουν σαν περιττό βάρος...
Κάποιοι άλλοι προχώρησαν πιο πέρα: Στη μεγάλη Βρετανία άρχισαν σταδιακά τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών στην πρωτοβάθμια Εκπαίδευση (δημοτικό) από το 2010. Αν πρότεινε κάποιος στην Ελλάδα να διδάσκονται τα αρχαία ελληνικά στο δημοτικό, θα άκουγε «τα χίλια μύρια».
Ο Βρετανικός Τύπος με χαρά ανακοίνωσε ότι οι μαθητές «θα διδάσκονται τη μητρική γλώσσα του Αρχιμίδη και του Ηροδότου».
Η εφημερίδα «Γκάρντιαν» πραγματοποίησε δημοσκόπηση στην ιστοσελίδα της, στην οποία το κοινό απάντησε σε ποσοστό 80%, ότι «η διδασκαλία αρχαίων ελληνικών είναι καλή ιδέα. Τα αρχαία ελληνικά είναι η ρίζα του πολιτισμού».
Η Λόρνα Ρόμπινσον, διευθύντρια του προγράμματος «Ίρις», που προώθησε αρμοδίως την ιδέα, είναι πεπεισμένη ότι τα αρχαία ελληνικά θα έχουν μεγάλη επιτυχία, αφού «θα παράσχουν μία καθαρή και συναρπαστική βάση για την κατανόηση πολλών πολυπλοκοτήτων της αγγλική γραμματικής. Η διδασκαλία μιας γλώσσας που έχει διαφορετικό αλφάβητο είναι δύσκολη, αλλά πολύ ενδιαφέρουσα. Σίγουρα τα αρχαία ελληνικά είναι μία πανέμορφη γλώσσα, γεμάτη από υπέροχες εκφράσεις. Η συγκεκριμένη προσπάθεια μόνον οφέλη έχει να προσφέρει στους μαθητές».
Τα εγκώμια ξένων διανοουμένων συνεχίζονται. Ο επικεφαλής της πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης της Ανατολικής Οξφόρδης δήλωσε: «Τα αρχαία ελληνικά δεν είναι μόνον μία μάθηση ξένης γλώσσας. Είναι μία ολόκληρη κουλτούρα, που θα συνοδεύει το παιδί για όλη του τη ζωή. Θα εντείνει την αίσθησή τους για τη γλώσσα, θα μπορούν να οδούν τις συνδέσεις μεταξύ των γλωσσών, θα μαθαίνουν να σκέπτονται και είναι και διασκέδαση».
Ομάδα γλωσσολόγων σε έρευνα που έκανε κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ελληνική είναι η μόνη γλώσσα στον κόσμο που έχει πραγματικά τη δυνατότητα να αποτελέσει την κοινή βάση της παγκόσμιας επικοινωνίας. Ο λόγος είναι προφανής. Εκτός από την ακρίβειά της στην απόδοση των νοημάτων από γλώσσα σε γλώσσα, έχει και οικονομία στην κωδικοποίηση και μεταφορά δεδομένων λόγω της ίδιας της δομής της. Και ποια είναι αυτή η δομή; Αν για παράδειγμα, η λέξη «άνδρας» έχει σε μερικές γλώσσες δύο λεκτικούς τύπους όλους κι όλους, δηλαδή, έναν για τον ενικό και έναν για τον πληθυντικό αριθμό, στην αρχαία ελληνική γλώσσα έχουμε δέκα: ανήρ, ανδρός, ανδρί, άνδρα, άνερ, άνδρες, ανδρών, ανδράσι, άνδρας, άνδρες και βεβαίως και τον δυϊκό αριθμό.
Η γερμανική εφημερίδα Frankfurter Allgemeine του δημοσιογράφου και γνώστη της αρχαίας ελληνικής Adam σε άρθρο του υποστηρίζει ότι πρέπει να ενισχυθεί η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών στα γερμανικά σχολεία. Βασικό του επιχείρημα είναι, ότι τα αρχαία ελληνικά ακονίζουν το δημοκρατικό φρόνημα και την πολιτική συνείδηση των παιδιών σε μια κοινωνία καταναλωτική που την χαρακτηρίζει η πνευματική νωθρώτητα.
Ο Αμερικανός Τζέφρυ Χάρροκς, ο οποίος στο βιβλίο του «Ελληνικά, ιστορία της γλώσσας και των ομιλητών της» γράφει: «...γνωρίζοντας πολύ καλά το μέτρο των δυνατοτήτων μου σε πολλά παιδιά, τα οποία απετόλμησα να εξετάσω, προσφέρω το βιβλίο αυτό σε όσους θα το διαβάσουν με την ελπίδα ότι θα καταφέρω να τους μεταδώσω έστω ένα μέρος μικρό από τη γοητεία που ασκεί επάνω μου η συναρπαστική αυτή γλώσσα...».
Ο Μάριος Πλωρίτης, ένας διαπρεπής λόγιος και συγγραφέας, βλέποντας την άγνοια και τον πόλεμο κάποιων «μορφωμένων» κατά των αρχαίων ελληνικών, διακήρυξε: «Οι Αρχαίοι Έλληνες έπλασαν μία γλώσσα με άπειρους θησαυρούς, που τα όριά της έφθασαν στα πέρατα του κόσμου. Οι ξένοι την μελετούν, την μιμούνται, την χρησιμοποιούν, για να πλουτίσουν τις δικές τους γνώσεις. Πανάξιος ο μισθός τους. Κι εμείς όχι μόνον δεν την «επισκεπτόμαστε», αλλά την αγνοούμε, την περιφρονούμε, την κακοποιούμε χωρίς όρια. Άξιος κι εμάς ο μισθός μας, όπως όλων των απαιδεύτων και των ασόφων»...
Ο Φρανκ Ένγκελ είναι ένας από εκείνους που μελετούν την αρχαία ελληνική γλώσσα, την μιμούνται, την χρησιμοποιούν για να πλουτίσουν τις δικές τους γλώσσες...