Ελληνική Παιδεία ώρα… μηδέν!

Πρέσβεις από τη Μέση Ανατολή, των οποίων η χώρα κινδύνευε να καταστραφεί από τις έριδες των αρχόντων της, επισκέφτηκαν στην αρχαιότητα τον Πλάτωνα στην Ακαδημία του και τον ρώτησαν αν υπάρχει τρόπος να σωθεί η πατρίδα τους. Και ο Πλάτων, χωρίς δισταγμό, τους απάντησε: Υπάρχει ένας και μοναδικός δρόμος σωτηρίας μιας χώρας και αυτός είναι η Παιδεία. Τους εξήγησε δε πως όταν έλεγε Παιδεία εννοούσε «την προς αρετήν εκ παίδων Παιδείαν ποιούσαν επιθυμητήν και εραστήν του πολίτην γενέσθαι τέλειον, άρχειν τε και άρχεσθαι επιστάμενον μετά δίκης».
Αυτού του είδους η Παιδεία προσφέρεται σε μια οργανωμένη Δημοκρατική Πολιτεία που έχει κατορθώσει να καταστήσει όλες τις λειτουργίες της μορφές Παιδείας. Αυτό πέτυχε η Αθηναϊκή Δημοκρατία τον 5ο πΧ. αιώνα, πράγμα που επέτρεψε στον Περικλή να συνοψίσει, στον Επιτάφιό του, τον ύμνο προς την Αθηναϊκή Πολιτεία με τη φράση:
«Ξυνελών τε λέγω την τε πάσαν πόλιν παίδευσιν κοινήν της Ελλάδος είναι». Μέσα σ’ αυτό το κοινό παιδευτήριο της Ελλάδας αναδείχτηκαν πολιτικοί ηγέτες όπως ο Περικλής, ο Θεμιστοκλής και ο Αριστείδης, ρήτορες όπως ο Δημοσθένης και ο Λυσίας, φιλόσοφοι όπως ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης, τραγικοί ποιητές όπως ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής και ο Ευριπίδης, που συνιστούν και εμπεριέχονται σ’αυτό που ονομάζουμε αρχαίο ελληνικό θαύμα.
Αυτό δε το θαύμα επιτεύχθηκε διότι κυρίαρχο στοιχείο της Πολιτείας δεν ήταν οι άρχοντες, αλλά ο Λαός. Ο οργανωμένος Λαός, ο Δήμος, όπως επιβεβαιώνει στην «Αθηναίων Πολιτεία» ο Αριστοτέλης, «απάντων αυτός εαυτόν πεποίηκε κύριον και πάντα διοικείται ψηφίσμασι και δικαστηρίοις, εν οις ο Δήμος εστίν ο κρατών».
Και σήμερα; Σήμερα συμβαίνει αυτό που ζήσαμε όλα αυτά τα χρόνια της μεταπολίτευσης, με τη σημερινή τραγική της κατάληξη: Από το ένα μέρος οι πολιτικοί μας άρχοντες που, κατά τον Ελύτη, «βυθισμένοι σε βαθιά πνευματικά μεσάνυχτα, χωρίς καλλιέργεια και παιδεία», δημιουργήματα συχνά αυτών που έσωθεν και έξωθεν διαφεντεύουν τον κόσμο, με τις γνωστές προεκλογικές τους υποσχέσεις κατορθώνουν να κατακτούν την πολυπόθητη γι’αυτούς και τους γύρω τους εξουσία.
Και από το άλλο μέρος η ελληνική κοινωνία, «οστούν εκ των οστών τους και σαρξ εκ της σαρκός τους», εθισμένη στις συνθήκες ενός σκληρού πελατειακού και κομματικού κράτους, υποτάσσεται στις επιταγές τους, βολοδέρνει μέσα στην «ύβριν» και είναι «ουσιωδώς άφρων». Αυτήν την αφροσύνη μας εκδηλώσαμε κατ’ επανάληψη και αυτή πληρώνουμε.
Θυμηθείτε τα «λεφτά υπάρχουν» του Γιωργάκη, «τα Ζάππεια» του Σαμαρά, τα «Μνημόνια» του Τσίπρα, που θα καταργούνταν με ένα νόμο και με ένα άρθρο και προβληματιστείτε γύρω από την κατάσταση που βρισκόμαστε, λαμβάνοντας υπόψη ότι μέχρι το 2060 η χώρα μας θα είναι δεσμευμένη με το υπέρογκο δημόσιο χρέος και η δημόσια περιουσία της πατρίδας, επί 99 χρόνια, υποθηκευμένη με διεθνείς ρήτρες, στο Κοινοτικό Ταμείο. Έτσι ίσως δικαιολογήσουμε κάποιοι τόσο τον Ελύτη, όσο και τον Καστοριάδη και συνειδητοποιήσουμε την αφροσύνη που μας δέρνει.
Και αυτό συμβαίνει, βασικά, από έλλειψη παιδείας, όσο κι αν κακοφαίνεται σε μερικούς. Οι πρόσφατες εισιτήριες εξετάσεις για τις ανώτατες σχολεία το επιβεβαιώνουν κατά τον πιο τραγικό τρόπο: Στα ΤΕΙ Ηπείρου, που πρόσφατα έγιναν πανεπιστημιακές σχολές, υποψήφιοι εισήχθησαν με βαθμούς τρία, τέσσερα και πέντε. Αν ζούσε σήμερα ο Ροίδης θα επαναλάμβανε αυτό που έγραψε για την εποχή του και δυστυχώς, με ελάχιστες εξαιρέσεις, ισχύει μέχρι σήμερα:
«Η κακοδαιμονία της ελληνικής παιδείας οφείλεται στο γεγονός ότι οι πιο αγράμματοι και οι πιο άσχετοι αναλαμβάνουν κάθε τόσο το Υπουργείο Παιδείας», με συνέπεια όπως μας προειδοποίησε ο Μάριος Πλωρίτης, «η Παιδεία να μένει έτσι, γιατί έτσι πρέπει να μένει» και να συντελεί «στην άνοδο της ασημαντότητας».
ΣΠΥΡΟΣ ΕΡΓΟΛΑΒΟΣ