Οι μάχες της Κανέτας…

on .

Τον Αύγουστο του 1944 τα Γερμανικά στρατεύματα άρχισαν να συμπτύσσονται από την πατρίδα μας από τις δύο οδικές αρτηρίες προς τη Σερβία, από τη Θεσσαλονίκη και προς την Αλβανία από τα Γιάννενα.
Το μεγαλύτερο μέρος αυτών υποχωρούσε από Μεσολόγγι με σκοπό την Αλβανία, που ο δρόμος τους περνούσε από την Άρτα και τα Ιωάννινα. Στη διαδρομή αυτή όμως τα Γερμανικά στρατεύματα συνάντησαν τους αντάρτες του ΕΔΕΣ που τους περίμεναν κυρίως από Κλεισούρα μέχρι Κανέτα, όπου διεξήχθησαν με τις διερχόμενες Γερμανικές φάλαγγες σκληρές και φονικότατες μάχες από 2 Σεπτεμβρίου μέχρι 15 Οκτωβρίου 1944.
Μόλις άρχισαν τα Γερμανικά στρατεύματα να συμπτύσσονται και να υποχωρούν, ο Στρατηγός Ζέρβας απέστειλε προς όλα τα τμήματά του την 1η Σεπτεμβρίου 1944 την κατωτέρω επείγουσα διαταγή: «Εχθρός συμπτύσσεται από την Ελλάδα. Η στιγμή της απελευθερώσεως πλησιάζει. Κτυπάτε τους Γερμανούς ημέραν και νύκτα. Εκδικηθείτε τα δεινά της Πατρίδος και δοξάσατε τα ελληνικά όπλα και πάλιν. Ζήτω η Ελλάς.
Ο Γενικός Αρχηγός. Ναπ Ζέρβας».
Μόλις έλαβαν τα τμήματα του ΕΔΕΣ τη διαταγή του Αρχηγού δραστηριοποιήθηκαν και έπραξαν το πατριωτικό τους καθήκον, Σε όλες τις Μεραρχίες και τα Συντάγματα διατάχτηκε γενική κινητοποίηση και από το πρωί της 2 Σεπτεμβρίου κατέβηκαν στους αμαξιτούς δρόμους και άρχισαν να προσβάλλουν τις διερχόμενες Γερμανικές φάλαγγες. Ιδιαίτερα στο δημόσιο δρόμο Άρτα - Γιάννενα οι εχθρικές δυνάμεις δέχθηκαν λυσσώδεις επιθέσεις και υπέστησαν τρομαχτικές απώλειες σε έμψυχο και άψυχο υλικό.
Το δρόμο αυτόν από Κλεισούρα μέχρι Κανέτα είχαν καταλάβει δύο από τα ισχυρότερα Συντάγματα του ΕΔΕΣ, το Σύνταγμα Ξηροβουνίου (Αλέκου Παπαδόπουλου) και το Σύνταγμα Σουλίου (Κολιοδημητραίων) και τα οποία επετέθησαν με ορμή στις απερχόμενες γερμανικές φάλαγγες, τις προσέβαλαν και διέκοψαν την κυκλοφορία για ενάμιση μήνα. Την ανατολική πλευρά του δρόμου είχαν καταλάβει οι άνδρες του Συντάγματος Ξηροβουνίου και τη δυτική οι Κολιοδημητραίοι. Στον ενάμιση αυτόν μήνα οι Γερμανοί προσπάθησαν κατ’ επανάληψη να διασπάσουν τα τμήματα του ΕΔΕΣ και να ανοίξουν τη δίοδο προς Αλβανία. Την προσπάθεια αυτή όμως την πλήρωσαν με πολλούς νεκρούς, τραυματίες και αιχμαλώτους. Φυσικά και οι άνδρες των δύο Συνταγμάτων άφησαν δεκάδες νεκρών και τραυματιών Τα ονόματά τους είναι γραμμένα στην επιτύμβια πλάκα του Μνημείου στην Κανέτα.
Τα αποτελέσματα των μαχών των δύο Συνταγμάτων στην Κανέτα από 2-9 μέχρι 15-10-1944 δεν θα τα παραθέσουμε από το βιβλίο του θρυλικού Αλέκου Παπαδόπουλου (Απομνημονεύματα, 1971) αλλά όπως τα περιγράφουν δύο ξένοι ιστορικοί στα βιβλία τους και κυρίως ο Χέρμαν Φρανκ Μάγερ στο βιβλίο του «αιματοβαμμένο εντελβάις» από τη σελ 211 κ.ε όπου γράφει: «Από τη βάση του Ζέρβα στα Δερβίζιανα διηύθυναν τις δολιοφθορές εναντίον αμαξοστοιχιών, δρόμων, γεφυριών… Φάλαγγα 32 φορτηγών δέχτηκε επίθεση βόρεια της Φιλιππιάδος, μέσα στη νύχτα. Στα οχήματα επέβαιναν στρατιώτες του 724 Συντάγματος. Θύμα της ύπουλης αυτής επίθεσης έπεσε ένα τάγμα υπό τον Συνταγματάρχη Ζούνταγκ Οι συμμορίτες έφθαναν μέχρι τα οχήματα και κάθε φορά τους απωθούσαμε. Ο Διοικητής του Τάγματος Λοχαγός Φράντς σκοτώθηκε από σφαίρα στην καρδιά. Εν τω μεταξύ, η φάλαγγα έφθασε σε μια βραχοφωλιά, μια χαράδρα με κάθετους βράχους. Οι αντάρτες έριξαν βράχους στο πέρασμά τους και τους απέκλεισαν. Ενώ οι Γερμανοί αναζητούσαν προστασία σε σχισμές βράχων και σπηλιές οι αντάρτες τους χτυπούσαν από τα υψώματα με όλμους και πολυβόλα. Τα οχήματα τυλίχτηκαν στις φλόγες. Πολλοί τραυματίες απέθαναν από αιμορραγία, υπό τα ανελέητα πυρά.. Σ’ αυτή την επίθεση σκοτώθηκαν 60 άνδρες. Μόλις την επόμενη μέρα οι επιζώντες κατάφεραν να διασπάσουν τον κλοιό…».
Μόνο 60 άνδρες σκοτώθηκαν στη μάχη αυτή γράφει ο Γερμανός ιστορικός. Και όμως ο Άγγλος Λοχαγός Τομ Μπάρνερ, υπεύθυνος παρακολούθησης των δράσεων σε επίσημη αναφορά του στις 15-4-1945 στη σελ 37 γράφει: «Στις μάχες στην περιοχή Φιλιππιάδος - Κανέτας σκοτώθηκαν 560 Ούνοι και αιχμαλωτίστηκαν 92. Κατεστράφησαν 121 φορτηγά πέρα από πολλά όπλα και πυρομαχικά». Αυτά γράφει ο Άγγλος ιστορικός για τις μάχες στην Κανέτα!
Για τις μεγαλειώδεις μάχες στην Κανέτα, ο Πρωθυπουργός της Ελλάδος Γεώργιος Παπανδρέου απέστειλε από την Καζέρτα το παρακάτω τηλεγράφημα προς τον Ζέρβα: «Συγχαρητήρια δια τους εθνικούς σου αγώνες. Έχεις προσφέρει σημαντικές υπηρεσίες προς την Πατρίδα που θα σου τις αναγνωρίσει όχι μόνο η Ιστορία αλλά και η σημερινή Κυβέρνηση. Η Ελλάς θα ζήσει. Γεώργιος Παπανδρέου»!
Αυτά συνέβησαν το Φθινόπωρο του 1944 στην περιοχή μας, όταν οι Γερμανοί προσπαθούσαν να υποχωρήσουν αλλά βρήκαν το δρόμο από Κλεισούρα μέχρι Κανέτα κλειστό από τους Παπαδοπουλαίους και τους Κολιοδημητραίους και πλήρωσαν πολύ ακριβά αυτό το πέρασμά τους. Βέβαια πλήρωσαν και οι δικοί μας την αντίσταση αυτή στον ιταμό κατακτητή.
Όποιος περνάει από την Κανέτα και αντικρίζει το Ιστορικό αυτό Μνημείο με γραμμένα τα ονόματα των Πεσόντων στις μάχες εκείνον τον Σεπτέμβριο και Οκτώβριο του 1944 ας στρέψει ευλαβικά το νου του σ’ αυτούς και ας ευχηθεί στην Πατρίδα μας να μην λείψουν οι ανδρείοι σαν αυτούς που έπεσαν στις μάχες της Κανέτας.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΟΓΚΑΣ