ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ-ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ

Ο ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΑΒΕΡΩΦ ΚΑΙ Ο ΒΑΡΩΝΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΤΟΣΙΤΣΑΣ

Αυτό που δεν έκανε ΤΟΣΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΩΡΑ, πρωτίστως το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και ύστερα, σαν συνεννοημένοι, οι Δημοτικές Αρχές της πόλης μας, το έκανε το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων (για τον Κοινοβουλευτισμό και την Δημοκρατία) τιμώντας έναν μεγάλο Έλληνα πολιτικό, τον Ευάγγελο Αβέρωφ μαζί με άλλους ομοίους του των ταραγμένων εποχών, όπως τους: Παναγιώτη Κανελλόπουλο, Κων. Τσάτσο κι ακόμα τους Γ. Καρτάλη, Δ. Γούναρη, Θ. Σοφούλη, Η. Ηλιού, Γ. Καφαντάρη, Ε. Δεληγιώργη, Π. Τσαλδάρη, Α. Σβώλο, Α. Παπαναστασίου, Γ. Θεοτόκη, Χ. Τρικούπη, κλπ., με την βιογραφική αποτύπωση των προσωπικοτήτων τους.

Εν προκειμένω το προαναφερθέν Ίδρυμα της Βουλής, προεδρευομένης τώρα από τον πανάξιο συμπατριώτη μας Κων/νο Τασούλα, ο οποίος κατά γενική ομολογία αφήνει εποχή στο πέρασμά του από αυτήν, συνεργαζόμενο με το Ίδρυμα Ευαγγέλου Αβέρωφ – Τοσίτσα, πρόεδρος του οποίου είναι η θυγατέρα του και διακεκριμένη συγγραφέας κα Τατιάνα Αβέρωφ – Ιωάννου, επέλεξαν να δημοσιεύσουν για πρώτη φορά τις επιστολές του Ευαγγέλου Αβέρωφ, προς τον Βαρώνο Μιχαήλ Τοσίτσα (1938-1948).

Το περιεχόμενο των επιστολών αυτών δεν αποτελεί το περιεχόμενο μιας απλής αλληλογραφίας, που πιθανόν θα ήταν… εκτός θέματος, αλλά περιέχει απόψεις του υπό εξέλιξη πολιτικού για τα συμβαίνοντα στον κόσμο την ταραγμένη αυτή περίοδο 1938-1948 και γι’ αυτό ο κ. Ευάνθης Χατζηβασιλείου, καθηγητής της Ιστορίας του μεταπολεμικού κόσμου στο ΕΚΠΑ και Γ. Γραμματέας του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων, βαθύς μελετητής της προσωπικότητας και της πορείας του Ευαγγέλου Αβέρωφ, άδραξε την ευκαιρία και συνδύασε αυτό το περιεχόμενο με την όλη πορεία του μεγάλου πολιτικού. Δεν χρειάζεται κάποιος να είναι… «εν ενεργεία» Πανεπιστημιακός για να αντιληφθεί ποιος είναι ο λόγος της κακοδαιμονίας πολλών Ελληνικών Πανεπιστημίων συναρμονιζόμενος με τον ρόλο πολλών Δημοτικών Αρχών. Είναι οι γνωστές «παρωπίδες», τις οποίες πλείστοι φορούν με υπερηφάνεια, οι οποίες τους αποτρέπουν από την ελεύθερη σκέψη και την δικαιοκρατική αξιολόγηση προσωπικοτήτων, όπως επίμονα συμβαίνει στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και τον Δήμο Ιωαννιτών. Συνεχίζοντας λοιπόν, το 1938 ο Ευάγγελος Αβέρωφ δεν αποτελεί ένα ενδιαφέρον «στοιχείο» για τον ανεξάρτητο παρατηρητή, πλην ίσως του βαριού επιθέτου του. Θα δει όμως αυτός ο παρατηρητής, όπως γράφει ο Ευ. Χατζηβασιλείου: «έναν άνθρωπο χτυπημένο από την αρρώστεια με πολύ λιγότερη αυτοπεποίθηση από εκείνον τον πολιτικό ηγέτη, που αργότερα μετείχε στις μεγάλες διεθνείς διαβουλεύσεις, κυριαρχούσες στην πολιτική σκηνή και καθόριζε τη μοίρα της χώρας, δημιουργούσε το πρότυπο του Μετσόβου και συνέβαλε αποφασιστικά στην πολιτισμική ζωή του τόπου».

Θα δει επιπλέον στην συνέχεια του περιεχομένου των επιστολών, «εκτός από τον (αποσυρμένο) ασθενή του 1938-1940, τον μαχητή του 1940-1941, τον αντιστασιακό του 1941-1944, τον πολιτικό εξόριστο και κρατούμενο του 1942-1943, τον άνθρωπο που έκανε την είσοδό του στην πολιτική του 1945-1948 και αυτόν που θα εξελίσσονταν αργότερα σε κορυφαίο πολιτικό ηγέτη και διεθνή πολιτική προσωπικότητα». 

Στην επιστολή του της 7 Δεκεμβρίου του 1945, αντιλαμβανόμαστε την εποχή, γράφει προς τον Μιχ. Τοσίτσα, αναφερόμενος στην ίδρυση μιας Φοιτητικής Εστίας Ηπειρωτών: «Θα ήταν σκόπιμο να αφήσετε τους εκτελεστάς της διαθήκης σας (Ελβετούς) να αποφασίσουν σε συνεργασία με συμβούλιο του Ιδρύματος αν θα γίνει το (σχεδιαζόμενο) κληροδότημα στο Πολυτεχνείο (αναφέρεται ασφαλώς στο ΕΜΠ). Το θεωρώ απαραίτητο, εκτός εάν το σύνολο της δωρεάς είναι τόσο μεγάλο και τόσο καλά τοποθετημένο ώστε, σε κάθε περίπτωση να είναι πολύ περισσότερο επαρκές για την Εστία». Και στην επιστολή του της 20-4-1946 γράφει: «Σε ό,τι αφορά την «Εστία», η πρόσφατη περιοδεία μου στην Ήπειρο με έκανε να συνειδητοποιήσω ακόμα περισσότερο την τεράστια χρησιμότητης. Η Ήπειρος είναι από την μία πλευρά μία περιοχή πολύ φτωχή και από την άλλη όμως κατοικείται από ανθρώπους με σπάνια προσόντα. Συνάντησα εκεί νέους και παιδιά, ο χαρακτήρας των οποίων και η εξυπνάδα με εντυπωσίασαν βαθειά. Νομίζω ότι καμία άλλη περιοχή της Ελλάδας δεν έχει τις ικανότητες των Ηπειρωτών. Και είναι ακριβώς αυτοί οι άνθρωποι, που δεν μπορούν να αφοσιωθούν, όπως οι άλλοι στην μελέτη των τεχνών και των επιστημών. Πιστεύω περισσότερο από ποτέ ότι η «Εστία» θα αναδείξει μέσα από την «ανυπαρξία» της ποιμενικής και βιοτεχνικής ζωής, αν όχι ιδιοφυΐες, τουλάχιστο κοινωνικά στοιχεία πρώτης τάξεως».

Πράγματι αναδείχτηκαν πολλοί καθηγητές Πανεπιστημίων, πρυτάνεις, αρεοπαγίτες και εισαγγελείς του Αρείου Πάγου, πολιτικοί και ηγέτες της κοινωνικής ζωής της Ηπείρου και των Επιστημών. Αυτά είναι απτά γεγονότα. Μόνο κάποιοι μικρόψυχοι δεν τα βλέπουν.

Γι - Πας