Την παλιά της μορφή παίρνει η ιστορική Μονή Διχουνίου!

• Σε πλήρη εξέλιξη είναι οι εργασίες αναστήλωσης της ιστορικής Μονής Διχουνίου στην περιοχή Ραδοβιζίου Ιωαννίνων, η οποία συνδέεται άρρηκτα με τον Διονύσιο Φιλόσοφο, αφού εκεί μόνασε και από εκεί ξεκίνησε το 1611 την αποτυχημένη, τελικά, επανάστασή του κατά των Τούρκων.

Η Μονή, μνημείο που ξυπνά μνήμες Ελληνορθόδοξης συνείδησης, ήταν ερειπωμένη, όμως σύντομα, όταν ολοκληρωθούν οι παρεμβάσεις από την Περιφέρεια Ηπείρου, θα αποκτήσει και πάλι την παλιά της μορφή. Ο  προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται σε 400.000 ευρώ και, σύμφωνα με τις υποδείξεις της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων απαιτήθηκε επίσπευση των εργασιών, δεδομένου ότι το καθολικό παρουσίαζε σοβαρότατα προβλήματα. Η φθορά του από το χρόνο ήταν εμφανής και οι παρεμβάσεις κρίθηκαν ως απολύτως απαραίτητες.

Η ιστορία της Μονής

Τέσσερα χιλιόμετρα μετά το Ραδοβίζι, στο δρόμο που οδηγεί προς το Σενίκο, βρίσκεται το ιστορικό μοναστήρι του αγίου Δημητρίου Διχουνίου. Στο σημείο, που είναι  χτισμένο το μοναστήρι, σμίγουν δύο χούνες και απ’ αυτές ονομάστηκε Διχούνη ή Ντιχούνι ή Ντουχάν. 

Ο χρόνος της ίδρυσης του είναι άγνωστος, αλλά σε αυτό μόνασε ο επίσκοπος Τρίκκης Διονύσιος ο Φιλόσοφος και από εκεί ξεκίνησε την επανάσταση του 1611, η αποτυχία της οποίας οδήγησε στην  καταστροφή του και την αρπαγή της περιουσίας και των κειμηλίων του. 

Σύμφωνα με εντοιχισμένη με κεραμίδια χρονολογία, αριστερά και πάνω από την πόρτα του καθολικού του, το σημερινό καθολικό χτίστηκε το 1763 στην ίδια μάλλον τοποθεσία, που άλλοτε ήταν και το παλιό. Πρωτοκτήτορες του μοναστηριού ήταν οι ιερομόναχοι Ζαχαρίας και Άνθιμος, οι οποίοι εικονίζονται στο δυτικό τοίχο του πρόναου (νότιο μέρος).

Στην εικόνα του κυρίως κτήτορα Ζαχαρία, ο οποίος απεικονίζεται να κρατάει στα χέρια του την εκκλησία, υπάρχει η επιγραφή «Ζαχαρίας ιερομόναχος και ηγούμενος του μοναστηριού και κτήτωρ της αγίας μονής ταύτης», ενώ σ' αυτή του Ανθίμου η επιγραφή: «Άνθιμος ιερομόναχος και ευημερεύοντος της αγίας μονής ταύτης».

Αντίθετη, ωστόσο, άποψη έχουν ο Βασ. Πετρόπουλος, ο οποίος υποστηρίζει, στηριζόμενος στην στην παράδοση των περίοικων χωριών, ότι το παλιό μοναστήρι βρισκόταν δύο με τρία χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του σημερινού και ο Θεοφάνης Αγγελίδης, ο οποίος μας πληροφορεί, ότι το σημερινό μοναστήρι απέχει χίλια μέτρα από παλιό, που ήταν αντίπερα στη θέση «Βελέικα» στο Στραγανέτσι.

Ο Διονύσιος ο Φιλόσοφος

Ο Διονύσιος Φιλόσοφος, που, λανθασμένα και περιφρονητικά, χαρακτηρίστηκε και ονομάσθηκε "Σκυλόσοφος" και "Κακοδιονύσιος" για την αποτυχία του κινήματος κατά των Τούρκων και έζησε κατά τον ΙΣΤ' αιώνα και ήταν επίσκοπος Τρίκκης της Θεσσαλίας, είχε πολλά βιώματα στη Μονή Διχουνίου.

Πέρα απ' ότι πρωτοξεκίνησε την μοναστική πορεία του από εκεί, μετά από την καθαίρεσή του από επίσκοπος Τρίκκης, λόγω της πρώτης λαϊκής εξέργεσης, που οργάνωσε, εναντίον της τουρκοκρατίας, το 1601, και αφού περιπλανήθηκε σε διάφορα μέρη του εξωτερικού και της Ελλάδας, ως απλός μοναχός εγκαταστάθηκε στη μονή του Αγίου Δημητρίου του Διχούνη στη Θεσπρωτία (τώρα η περιοχή ανήκει στα Ιωάννινα).

Κατόρθωσε να εξεγείρει τους χωρικούς της Παραμυθιάς, του Σουλίου και του Μαλακασίου της Πίνδου σε επανάσταση κατά των Τούρκων κατακτητών. Ο φιλόπατρις ρασοφόρος, επικεφαλής 800 αόπλων χωρικών, με μαχαίρια και αξίνες, ξεκίνησε κατά των Ιωαννίνων. Τη νύχτα της 11ης Σεπτεμβρίου 1611 μπήκαν στα Γιάννινα, κατέσφαξαν Τούρκους και πυρπόλησαν το κτήριο του τοπάρχου Οσμάν πασά. Η συνέχεια ήταν φρικτή για τον ελληνισμό.

Οι Τούρκοι ξεπέρασαν την ταραχή και τον φόβο τους, οπλίστηκαν και δολοφόνησαν, όχι μόνον τους επαναστάτες, αλλά και πολλούς Χριστιανούς της πόλης. Το κίνημα καταπνίγηκε στο αίμα. Ο Διονύσιος απέμεινε μόνος και κατέφυγε κάτω από το ναό του αγίου Ιωάννου (αργότερα τζαμί Ασλάν πασά), όπου υπάρχει σπήλαιο, το οποίο μέχρι σήμερα λέγεται «τρύπα του Σκυλόσοφου».

Το χρονικό αναφέρει ότι προδόθηκε από Εβραίους και συνελήφθη από τους Τούρκους. Τα αποτελέσματα του άδοξου αυτού εγχειρήματος ήταν ο ίδιος ο Διονύσιος να γδαρθεί ζωντανός, ενώ το δέρμα του το γέμισαν με άχυρο και το περιέφεραν από πόλη σε πόλη, μέχρι και αυτή την Κωνσταντινούπολη το μετέφεραν. Η μονή Διχουνίου καταστράφηκε εντελώς και τα μετόχια της λεηλατήθηκαν. Πολλοί Χριστιανοί εντελώς  αθώοι εκτελέστηκαν ως δήθεν μυημένοι στην κίνηση.

π. ΗΛΙΑΣ ΜΑΚΟΣ