Ένα νέο «Οδοιπορικό» στη ζωή και το έργο των Ζωσιμάδων!

Μία ακόμη σημαντική έκδοση που αφορά στους Ζωσιμάδες, τους μεγάλους αυτούς Ηπειρώτες Εθνικούς Ευεργέτες που τόσα πρόσφεραν στα Γιάννενα αλλά και σε ολόκληρη τη χώρα, ολοκλήρωσε ο Σύνδεσμος Αποφοίτων Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων.

Πρόκειται για τον τόμο με τίτλο «Οδοιπορικό στη ζωή και το έργο των Ζωσιμάδων», ο οποίος έρχεται ως επιστέγασμα της πολύτιμης ερευνητικής και συγγραφικής παρακαταθήκης που έχει δημιουργήσει τις τελευταίες δεκαετίες ο Σύνδεσμος, μέλη του οποίου έχουν ταξιδέψει επανειλημμένα στα μέρη όπου έζησαν και δραστηριοποιήθηκαν οι αδελφοί Ζωσιμά, πραγματοποιώντας ενδελεχή έρευνα σε αρχεία και φέρνοντας στο φως πολύτιμα ντοκουμέντα που έμεναν καλά κρυμμένα.

Στόχος εξαρχής του Συνδέσμου Αποφοίτων Ζωσιμαίας η προβολή στο πανελλήνιο του έργου και της προσφοράς των εκλεκτών αυτών τέκνων της Ηπείρου που έδωσαν τις περιουσίες τους για την πατρίδα και τους ανθρώπους της και τον εκπληρώνουν αυτόν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. 

Ακολουθεί αυτούσιο κείμενο για τον νέο τόμο «Οδοιπορικό στη ζωή και το έργο των Ζωσιμάδων» το οποίο υπογράφουν τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνδέσμου Αποφοίτων Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων Ελευθέριος Ζώλας, Βασίλειος Λάμπρης, Γεώργιος Γκόντζος, Σπύρος Εργολάβος, Γεώργιος Καλές, Μαρία Εργολάβου και Άγγελος Μπίτσικας. Σ’ αυτό περιγράφουν τη μέθοδο που χρησιμοποίησαν για τη συλλογή του πλούσιου υλικού και τη συγγραφή του τόμου, η οποία απαίτησε ταξίδια και έρευνα στα μέρη όπου οι Ζωσιμάδες έζησαν όπως η Οδησσός και η Νίζνα της Ουκρανίας και η Πετρούπολη της Ρωσίας. Επισημαίνουν δε ότι η νέα αυτή έκδοση θα κυκλοφορήσει σύντομα.  

Το «Οδοιπορικό»

Το Διοικητικό Συμβούλιο του Συνδέσμου Αποφοίτων Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων «Οι Ζωσιμάδες» βρίσκεται στην ευχάριστη θέση να κάνει γνωστό πως έχει ολοκληρωθεί η συγγραφή του Αναμνηστικού Τόμου με τίτλο «Οδοιπορικό στη ζωή και στο έργο των Ζωσιμάδων», αφιερωμένου στους Μεγάλους αυτούς Ηπειρώτες Εθνικούς Ευεργέτες με την ανεκτίμητη προσφορά τους προς την Ήπειρο και προς ολόκληρο το Έθνος, που δικαιωματικά τους κατέταξε στους «Μαικήνες» της Νεότερης Ελλάδας.

Από την πρώτη στιγμή της ίδρυσης του Συνδέσμου μας, το έτος 1995, είχαμε θέσει ως στόχο, με βάση το Καταστατικό του, την προβολή στο Πανελλήνιο του έργου και της προσφοράς των εκλεκτών αυτών τέκνων της Ηπείρου ,που έθεσαν τον εαυτό τους στην υπηρεσία του υπόδουλου Γένους• διαποτισμένοι δε με το διαφωτιστικό πνεύμα που είχε κατακλύσει τις ψυχές του Απόδημου Ελληνισμού, συνέβαλαν στην πνευματική ανάταση των υπόδουλων συμπατριωτών τους, που τους χάρισε τη Λευτεριά και στην ακτινοβολία του απανταχού Ελληνισμού.

Αξιοποιήσαμε αρχικά την πλούσια και ενδιαφέρουσα βιβλιογραφία που αναφερόταν στη ζωή και στο έργο τους. Από αυτή όμως έλειπε το πλούσιο αρχειακό και μνημειακό υλικό το οποίο σχετιζόταν με τη δράση τους στα μέρη στα οποία έζησαν οι Ζωσιμάδες και δημιούργησαν την τεράστια περιουσία τους, το οποίο θα αποτελούσε έναν τεκμηριωτικό θησαυρό για μια αντικειμενική και ολοκληρωμένη έρευνα, αντάξια της προσφοράς τους. 

Αυτήν ακριβώς την έλλειψη είχε επισημάνει-και ίσχυε ως τις μέρες που είχαμε αποφασίσει να ασχοληθούμε με τη ζωή και το έργο τους-ο αείμνηστος Γυμνασιάρχης της Ζωσιμαίας Σχολής και διαπρεπής Ηπειρωτογράφος Χρίστος Σούλης, ο οποίος έγραψε: «Δεν ευρέθη ακόμα ο ιστορικός ο οποίος να μελέτησε την πολυμερή και πολλαχώς εθνωφελή δράσιν των Ζωσιμάδων και να μας δώση, επί τη βάσει εγγράφων και πηγών, αληθή εικόνα της πολυτίμου ταύτης διά την νεωτέραν Ελλάδα Αδελφότητος».

Με το ίδιο σκεπτικό, πριν πέντε χρόνια από την ίδρυση του Συνδέσμου μας, ένας άλλος ακαταπόνητος, σεμνός και έντιμος μελετητής, ο εκπαιδευτικός και συγγραφέας Στέφανος Μπέττης παρουσίασε, το έτος 1990, το αξιόλογο έργο του με τον τίτλο «Οι Ζωσιμάδες και η συμβολή τους στη Νεοελληνική Αναγέννηση», υπογραμμίζοντας προλογικά: «Προβαίνουμε σε μια πρώτη, θα έλεγα προβολή, μετά μακρά και κοπιώδη συναγωγή και επεξεργασία σχετικών γνωστών και άγνωστων ως τώρα ειδήσεων, ώσπου να φανή ο ειδικός μελετητής ,που με βάση περισσότερα και εντελώς νέα, άγνωστα ή απρόσιτα σ’ εμάς στοιχεία θα θελήση να δώση στις πραγματικές της διαστάσεις την τεράστια προσφορά των Ζωσιμάδων». 

Είχαμε επίσης υπόψη μας την περίπτωση του άλλου λαμπρού Ηπειρώτη εκπαιδευτικού και ερευνητή Σπύρου Μουσελίμη. Αυτός γύρισε σπιθαμή προς σπιθαμή τη Θεσπρωτική γη και ύστερα από επιτόπια και εξονυχιστική έρευνα, έγραψε, στις μοναδικές σελίδες των βιβλίων του, την ιστορία της, επισημαίνοντας αφοριστικά πως «οι συγγραφείς και λογογράφοι που γράφουν αναπλάθοντας παλιότερους συναδέλφους τους μοιάζουν με τους καλατζήδες εκείνους που, ενώ καλαίζουν με μολύβι -όχι τουλάχιστον με γνήσιο καλάι- ξένα, παλιά Χαλκώματα, τα παρουσιάζουν για δικά τους, καινούργια κατασκευάσματα».

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, ξεκινήσαμε το έτος 2000 μ.Χ, το δικό μας οδοιπορικό στα μέρη στα οποία έζησαν και έδρασαν οι Ζωσιμάδες. Αρχίσαμε το οδοιπορικό μας από την Οδησσό, το Κίεβο και με προορισμό τη Νίζνα της σημερινής Ουκρανίας, όπου είχαν εγκατασταθεί αρχικά οι τρεις αδελφοί Ζωσιμάδες -ο Ιωάννης, ο Ζώης και ο Αναστάσιος, συνεχίσαμε, το έτος 2002, στη Μόσχα στην οποία είχε καταφύγει ο Ζώης Ζωσιμάς και στην Πετρούπολη με την οποία βρισκόταν σε συνεχή επαφή και συνεργασία με τον Καποδίστρια• ολοκληρώσαμε την πρώτη φάση του οδοιπορικού μας, το έτος 2005,με επίσκεψη στη Βενετία, στην Πάδοβα και τελικό με προορισμό το Λιβόρνο της Ιταλίας, όπου είχαν εγκατασταθεί αρχικά τρεις από τους Ζωσιμάδες, ο Θεοδόσιος, ο Μιχαήλ και ο Νικόλαος, ενώ ο τελευταίος μετά τον πρόωρο θάνατο του Ιωάννη εγκαταστάθηκε στη Νίζνα όπου άφησε και την τελευταία του πνοή.

Και στις τέσσερις πόλεις -στη Νίζνα, στη Μόσχα, στην Πετρούπολη και στο Λιβόρνο, γίναμε ενθουσιωδώς δεκτοί από τους πρόσφατα επανιδρυμένους Ελληνικούς Συλλόγους και βρεθήκαμε μπροστά σε αναρίθμητα μνημεία-ευγενικά δημιουργήματα των Ελλήνων εμπόρων του Απόδημου Ελληνισμού -που αποτελούν ακόμα και σήμερα τους αδιάψευστους μάρτυρες της εκεί παρουσίας τους, της δράσης και της προσφοράς τους. Είχαμε ξεκινήσει, με σκοπό να συγκεντρώσουμε το υλικό που είχε σχέση με τους Ζωσιμάδες• διαπιστώσαμε όμως από τις πρώτες επαφές μας με τους κατά τόπους ερευνητές, ότι η δράση τους ήταν κοινή με την δράση των άλλων μεγάλων Ηπειρωτών Εθνικών Ευεργετών και Δασκάλων του Γένους, καθώς επίσης και λαμπρών εκπροσώπων του Απόδημου Ελληνισμού, του Καποδίστρια, του Κοραή και λοιπών.

Έτσι αποφασίσαμε να επεκτείνουμε και σ’ αυτούς την έρευνά μας, στα σημεία βέβαια που η δράση τους σχετιζόταν, άμεσα ή έμμεσα,  τους Ζωσιμάδες. Στα μέρη που μας ενδιέφεραν εντοπίσαμε τους ειδικούς ερευνητές, υπογράψαμε, όπου ήταν απαραίτητο, με αυτούς σχετικά συμφωνητικά και έτσι ξεκινήσαμε, όχι πάντα με ευνοϊκές συνθήκες, μια μακροχρόνια έρευνα. Επισκεφθήκαμε, κατ’ επανάληψη τα τρία αυτά μέρη στα οποία έζησαν οι Ζωσιμάδες, αποτυπώσαμε με επαγγελματίες φωτογράφους όλα τα μνημεία του Ελληνισμού που διατηρούνται σ’ αυτά, συγκεντρώσαμε από τα αρχεία και τις βιβλιοθήκες αυτών των μερών -και αποκτήσαμε- ένα πλούσιο αρχειακό και μνημειακό υλικό, το οποίο αποτελεί κτήμα του Συνδέσμου μας. 

Ένα μέρος αυτού του υλικού το χρησιμοποιήσαμε για τη συγγραφή και έκδοση των Αναμνηστικών Τόμων που είναι γνωστοί σε όσους παρακολουθούν, όλα αυτά τα χρόνια, τη δραστηριότητα του Συνδέσμου μας.

Σχετικά με τους Ζωσιμάδες επισημάναμε και συγκεντρώσαμε το όπου γης αρχειακό και μνημειακό υλικό, σχετικό με τη δράση και την προσφορά τους. Από αυτό το υλικό χρησιμοποιήσαμε όσο κρίναμε απαραίτητο, για τη συγγραφή του προς τιμήν τους Αναμνηστικού Τόμου με τίτλο «Οδοιπορικό στη ζωή και στο έργο των Ζωσιμάδων», η οποία έχει ήδη ολοκληρωθεί και ελπίζουμε ότι σύντομα θα δει το φως της δημοσιότητας. Με τον Αναμνηστικό Τόμο «Μνήμη Ζωσιμαίας Σχολής», βασισμένο στο μέχρι τότε αρχειακό και μνημειακό υλικό ξεκινήσαμε την προσπάθειά μας για την ανάδειξη του έργου και της προσφοράς των Ζωσιμάδων• με τον παρόντα Αναμνηστικό Τόμο την ολοκληρώνουμε, με την ελπίδα να υπάρξουν σύντομα και άλλοι μελετητές που θα θελήσουν να αναδείξουν, με βάση τον απαραίτητο, για μια ουσιαστική έρευνα, «τεκμηριωτικό θησαυρό», το έργο και την προσφορά και των άλλων Μεγάλων Ηπειρωτών Εθνικών Ευεργετών και Δασκάλων του Γένους. Έτσι θα καταστεί φανερό στο Πανελλήνιο το μεγαλείο του Ηπειρωτικού Απόδημου Ελληνισμού, που θεωρείται μέχρι σήμερα ως ένα μοναδικό παγκόσμιο φαινόμενο, με προεξάρχον «το Φαινόμενο των Ζωσιμάδων.

Πιστεύουμε πως αυτός Τόμος αποτελεί ένα μέρος του ανεκπλήρωτου χρέους προς αυτήν την λαμπρή Ζωσιμαία Αδελφότητα με την ανεκτίμητη προσφορά της. Αποτελεί επίσης, έμμεσα, και έναν μικρό ύμνο προς όλα τα εκλεκτά τέκνα του Απόδημου Ελληνισμού, του οποίου το μεγαλείο εκφράζεται με τους γνωστούς στίχους του ποιητή Κωνσταντίνου Καβάφη, σύμφωνα με τους οποίους:

«Όταν θα θέλουν οι Έλληνες να καυχηθούν

Τέτοιους βγάζει το Έθνος μας θα λένε».