Δείγμα πολιτισμού η μέριμνα για το μουσουλμανικό κοιμητήριο!

Ελάχιστοι Γιαννιώτες γνωρίζουν σήμερα την ύπαρξη στην πόλη του μουσουλμανικού νεκροταφείου στη δεξιά πλευρά της οδού Ευαγγελίδη, του δρόμου που οδηγεί στο υπαίθριο Θέατρο της Ε.Η.Μ., απέναντι ακριβώς από την πέτρινη δεξαμενή. 

Σε αντίθεση με το κοντινό Εβραϊκό, ο συγκεκριμένο χώρος είναι μικρός, περιφραγμένος με κάγκελα και φιλοξενεί ελάχιστους τάφους, καθώς μουσουλμανική κοινότητα δεν υφίσταται στα Γιάννενα εδώ και αρκετές δεκαετίες, απ’ όταν έφυγαν από τη ζωή τα εναπομείναντα μέλη της. 

Για την ιστορία του συγκεκριμένου νεκροταφείου δεν υπάρχουν αρχεία, μόνο μνήμες. Πάντως, η έλλειψη απογόνων των Γιαννιωτών μουσουλμάνων που αναπαύονται στον συγκεκριμένο χώρο έχει ως αποτέλεσμα οι τάφοι του κοιμητηρίου να είναι σήμερα σε κακή κατάσταση, απεριποίητοι και παραδομένοι στη φθορά του χρόνου, όπως εξάλλου και όλος ο χώρος του. 

Γεμάτος σκουπίδια

Την φροντίδα του μουσουλμανικού νεκροταφείου έχει ο Δήμος, ο οποίος κόβει τα χόρτα τη θερινή περίοδο. Μάλιστα, αν περάσει σήμερα κανείς από κει, θα δει σωρούς κλαδιών πρόσφατα κομμένων από τα δέντρα που υπάρχουν εντός του. Ωστόσο, σοβαρό ζήτημα προκύπτει τόσο όσον αφορά στην καθαριότητα του χώρου, ο οποίος είναι σήμερα γεμάτος σκουπίδια, κυρίως πλαστικά μπουκάλια και κύπελλα καφέ, όσο και για τη φροντίδα των λιγοστών τάφων του, ορισμένοι από τους οποίους ανήκουν σε σημαίνουσες προσωπικότητες του παρελθόντος των Ιωαννίνων. 

Μαυρισμένα από τον χρόνο και την υγρασία μάρμαρα, μισοσβησμένες επιγραφές, βαριές γλάστρες με παλιά λουλούδια που έχουν πέσει από τους τάφους και κείτονται στο έδαφος, αντικρίζει κανείς σήμερα στον χώρο του μουσουλμανικού κοιμητηρίου… Εξάλλου, αυτή την περίοδο μπαίνει ανεμπόδιστα κανείς σ’ αυτό, καθώς η σιδερένια του είσοδος είναι ξεκλείδωτη, προφανώς λόγω των εργασιών κλαδέματος που γίνονται εντός του. 

Δύο ξεχωριστοί τάφοι

Ανάμεσα στους τάφους ξεχωρίζουν δύο. Ο ένας, ο πιο εντυπωσιακός του νεκροταφείου, είναι ο τάφος της Νουριγέ Αλιαουντίν Μουσταφά (φωτό), γεννηθείσας στα Γιάννενα το 1910 και θανούσας το 1993, ο οποίος φέρει την επιγραφή «Μεγάλη Δωρήτρια του Δήμου Ιωαννιτών». 

Πρόκειται για όνομα που συναντά κανείς και στο παρκάκι της οδού Πουτέτση, η έκταση στην οποία έγινε αυτό ανήκε στην αλβανικής καταγωγής Γιαννιώτισσα μουσουλμάνα. Εκείνη την δώρισε στον Δήμο, προκειμένου να την αξιοποιήσει για κοινωφελείς σκοπούς, πιθανώς για ανέγερση γηροκομείου. Τελικά, με απόφαση του πρ. δημάρχου Τάσου Παπασταύρου επιλέχθηκε η αξιοποίηση του οικοπέδου ως πάρκου αναψυχής σε μία πυκνοκατοικημένη κατά τα άλλα γειτονιά. Και κάπως έτσι η συγκεκριμένη δωρεά έπιασε τόπο…

Ο δεύτερος τάφος, πιο λιτός, φέρει το όνομα Ραφέτ Μεσαρέ, 1906 – 1994. Πρόκειται για τη σύζυγο του σπουδαίου Γιανιωτο – αλβανού ζωγράφου Κενάν Μεσαρέ, πατέρας του οποίου ήταν ο αλβανικής καταγωγής στρατηγός του οθωμανικού στρατού Χασάν Ταχσίν Πασάς, φρούραρχος της Θεσσαλονίκης, ο οποίος την παρέδωσε στον ελληνικό στρατό το 1912. Ο Κενάν Μεσαρέ αγάπησε τα Γιάννενα και τα ύμνησε με τα έργα του. Η σύζυγός του, η οποία αναπαύεται στον χώρο αυτό, υπήρξε καθηγήτρια Γαλλικής γλώσσας στα Γιάννενα. Μέλος της οικογένειας Μεσαρέ δεν υπάρχει στα Γιάννενα μετά τον θάνατό της.  Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2017 πέθανε σε μεγάλη ηλικία στην Αθήνα ο πρωτότοκος γιος της Ραφέτ, Ίνης Μεσαρέ, αρχιτέκτονας μηχανικός στο επάγγελμα. Το ζευγάρι είχε άλλον ένα γιο, τον Ραμσή, ο οποίος ζούσε στις ΗΠΑ. 

* * * 

Η εικόνα που παρουσιάζει το μουσουλμανικό νεκροταφείο προκαλεί θλίψη και πολλά αρνητικά σχόλια. Και καθώς δεν υφίσταται μουσουλμανική κοινότητα στην πόλη, ο Δήμος Ιωαννιτών θα πρέπει να φροντίσει για τον άμεσο ευπρεπισμό του, έστω κι αν δεν πρόκειται για κάποιο ιστορικό τοπόσημο. Όχι μόνο για το κόψιμο των χόρτων και το κλάδεμα των δέντρων που ούτως ή άλλως κάνει, αλλά και για την περιποίηση των λιγοστών τάφων που βρίσκονται στον χώρο του, καθώς και για την καλύτερη προστασία του από «παρείσακτους» ή περίεργους.

Είναι δείγμα πολιτισμού αυτό, ειδικά όταν μιλάμε για μία πόλη με πολυπολιτισμικό παρελθόν για το οποίο καμαρώνει. 

ΚΩΣΤΑΣ ΑΓΟΡΗΣ