Διασώζονται ιστορικοί ναοί και μοναστήρια της Ηπείρου

• Συνεχείς είναι οι αναστηλώσεις ναών και μοναστηριών στην Ήπειρο, με πρωτοβουλία της Περιφέρειας Ηπείρου, που ρίχνει ειδικό βάρος προς την κατεύθυνση αυτή.

Στο πλαίσιο αυτό, εργασίες στερεωτικές και αποκατάστασης των αγιογραφιών έγιναν στην ιστορική Μονή Παναγίας Βελλάς (όπου στεγάζεται η ομώνυμη Σχολή), που εορτάζει κατά το Γενέθλιον της Θεοτόκου στις 8 Σεπτεμβρίου.
Η Μονή, η οποία υπέστη ζημιές από το σεισμό του 2016 και ήταν αναγκαία η ανακαίνισή της, αρχικά ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα, ενώ το καθολικό, που σώζεται σήμερα χρονολογείται, σύμφωνα με επιγραφή, από το 1745.
Ακόμη έχει αναστηλωθεί η Μονή του αγίου Νικολάου στην Καλόβρυση Κόνιτσας, που βρίσκεται σ' ένα πανέμορφο σημείο πάνω από τον Σαραντάπορο. Χρονολογείται από το 16ο αιώνα και σήμερα σώζεται μόνο το καθολικό με ελάχιστα υπολείμματα αγιογραφιών στον τρούλο, ενώ υπάρχουν ερείπια από κελιά.

Σερβιανά, Βέλλιανη...
Επίσης αποκαταστάθηκε ο ναός Παμμεγίστων Ταξιαρχών Σερβιανών Ιωαννίνων, ο οποίος έχει χτιστεί το 1935 και είναι ο παλαιότερος από τους τρεις ναούς του χωριού, ενώ αναδείχθηκε ανάδοχος και θα γίνουν εργασίες αποκατάστασης ζημιών, αντιστήριξης και προστασίας πρανών στη Μονή Αγ. Νικάνορα Κόνιτσας, που είναι χτισμένη κοντά στο ομώνυμο χωριό, πάνω σ’ έναν επιβλητικό και απόκρημνο βράχο.

Πρόκειται να αναστηλωθούν τα κελιά και τα άλλα βοηθητικά κτίσματα του Μοναστηριού, που υπέστησαν εκτεταμένες ζημιές, λόγω κατολίσθησης.
Η Μονή ιδρύθηκε το 1816, σε θέση όπου προϋπήρχαν ερείπια παλαιάς Μονής, ως ένδειξη τιμής στον Όσιο, που έσωσε το 1815 τους κατοίκους από τη μεγάλη επιδημία πανούκλας, που μάστιζε όλη την περιοχή. Ο ναός της σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση, ενώ εδώ και 45 χρόνια, το 1975, έχει κλαπεί το παλαιό τέμπλο, μαζί με όλες τις εικόνες του.
Τέλος, εκπονείται μελέτη για την αναστήλωση του Μοναστηριού Ιωάννου Προδρόμου Βέλλιανης από μηχανικό, ύστερα από ανάθεση της Περιφέρειας Ηπείρου, κατόπιν αιτήματος της Επιτροπής Αποκατάστασης ( με επικεφαλής τον γιατρό Χρήστο Σιώζο) του Μοναστηριού, που από το 1935 είναι Μετόχι της Μονής Παγανιών και το 1965 ανακηρύχθηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο,
Μόνο ο νεότερος ναός σώζεται από τη Μονή Γενεθλίου Προδρόμου Βέλλιανης Παραμυθιάς, της οποίας ο χρόνος που ιδρύθηκε, παραμένει άγνωστος. Ο ιστορικός Γιάννης Λαμπρίδης υποστηρίζει ότι αρχικά κατασκευάστηκε το 738 μ.Χ. Αυτή η άποψη δεν αποδεικνύεται, αφού πουθενά στο χώρο δεν βρέθηκαν βυζαντινά τεκμήρια και απομεινάρια. Ο ετοιμόρροπος από το σεισμό του 1979 και μη επισκέψιμος ναός είναι νεότερος, λίγο πριν από το 1866. Το παλιό καθολικό, ερειπωμένο σήμερα, ανεγέρθηκε στα 1630, σύμφωνα με επιγραφή χαραγμένη σε μισοκυκλικό μαρμάρινο σκαλοπάτι της ωραίας πύλης του νέου ναού (που πάρθηκε από τον παλιό).

Και στη Νικόπολη...
Να σημειωθεί ότι στην πολιτιστική διαδρομή «στα Βήματα του Απόστολου Παύλου - Έργα επί μνημείων», περιλαμβάνεται από το Ταμείο Ανάκαμψης, κατόπιν αιτήματος του υπουργείου Πολιτισμού σε συνεργασία με την Περιφέρεια Ηπείρου η χρηματοδότηση της συντήρησης ψηφιδωτών της Βασιλικής Α’ Δουμετίου και της Βασιλικής Δ’ στην αρχαία Νικόπολη και η αποκατάσταση της πύλης Βασιλικής Β’ Αλκίσωνος στην Πρέβεζα. Τα θρησκευτικά αυτά μνημεία είναι ένα κομμάτι από το μεγάλο θησαυρό της εκκλησιαστικής παράδοσης του τόπου, που μιλά εύγλωττα για την πορεία της Ορθοδοξίας, την ιστορία και τον πολιτισμό. Το ανακαινιστικό έργο συμβάλλει στην ευπρέπεια «των οίκων του Κυρίου» και την ανάδειξη της δομής τους, έτσι ώστε η βαθιά κατανυκτική τους ατμόσφαιρα να κατακλύζει τον επισκέπτη, να τον συγκλονίζει και να μετουσιώνει κάθε αισθητική του συγκίνηση σε βίωμα.
π. Ηλίας Μάκος