Το στρες... κακός σύμβουλος για την πολλαπλή σκλήρυνση

on .

SKLHRYNSH

Ο σημερινός ιδιαίτερα πιεστικός τρόπος ζωής που δημιουργεί το στρες, είναι από τους παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα εκδήλωσης της νόσου της πολλαπλής σκλήρυνσης ή σκλήρυνσης κατά πλάκας όπως είναι γνωστή, τονίζει, με άρθρο της στον «Π.Λ.» η επικ. Καθηγήτρια Νευρολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Συγκλητή – Ερριέττα Πελίδου.
Με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα για την πολλαπλή σκλήρυνση, από την οποία πάσχουν αυτή τη στιγμή περίπου 12.000 άτομα στη χώρα μας, η κ. Πελίδου αναφέρεται στα βασικά αίτια που προκαλούν την εμφάνιση της ασθένειας, ενώ προτείνει ορισμένα μέτρα που βοηθούν στην πρόληψή της αλλά και στην καλύτερη πορεία όσων νοσήσουν απ’ αυτήν, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται η ισορροπημένη διατροφή, η καθημερινή άσκηση και η αποφυγή καταχρήσεων.

Η πολλαπλή σκλήρυνση
Στα πλαίσια των φετινών εκδηλώσεων για την Παγκόσμια Ημέρα για την πολλαπλή σκλήρυνση και στην προσπάθεια για έγκαιρη διάγνωση και έγκαιρη έναρξη θεραπείας, η επίκ. Καθηγήτρια Νευρολογίας Συγκλητή – Ερριέττα Πελίδου θέτει ορισμένους προβληματισμούς σχετικά με το αν αυξήθηκε πραγματικά η επίπτωση της νόσου, αν υπάρχει περίπτωση λάθους διάγνωσης και αν μπορούμε να παρέμβουμε στην εμφάνιση και έκφρασή της νόσου. Συγκεκριμένα αναφέρει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
Η πολλαπλή σκλήρυνση είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα που προσβάλλει τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό και προκαλεί πολλαπλά συμπτώματα (μεμονωμένα ή σε συνδυασμό). Η έναρξή της συμβαίνει πιο συχνά σε ηλικίες μεταξύ 20-50 ετών. Στο διάστημα αυτό συμβαίνουν πολλές αλλαγές στη ζωή των ατόμων και είναι εκτεθειμένοι σε πολλά ψυχοπιεστικά γεγονότα.
Τα αυτοάνοσα νοσήματα πάντα πιστεύαμε ότι αναπτύσσονται πιο συχνά σε άτομα που δεν μπορούν να διαχειρισθούν το στρες σε μεγάλα στρεσογόνα γεγονότα στην ζωή τους. Θα μπορούσε κανείς να ισχυρισθεί επομένως ότι η επίπτωση της πολλαπλής σκλήρυνσης έχει αυξηθεί λόγω αύξησης των κοινωνικο - οικονομικών πιεστικών καταστάσεων που βιώνει ο σημερινός άνθρωπος σε συνδυασμό με την βιομηχανοποιημένη διατροφή και την μόλυνση σε όλα τα στοιχεία του περιβάλλοντος. Εν μέρει είναι αληθές αυτό. Αλλά είναι επίσης σημαντικό ότι σήμερα διαθέτουμε πολλαπλά μέσα για να θέσουμε την διάγνωση της πολλαπλής σκλήρυνσης με κύριο την μαγνητική τομογραφία.
Είναι όμως πάντα σωστή και ασφαλής η διάγνωση; Υπάρχει ποσοστό λάθους και πως γίνεται αυτό; Δυστυχώς υπάρχουν πολλά άλλα νοσήματα που μιμούνται την πολλαπλή σκλήρυνση και λανθασμένα θα μπορούσαν να πάρουν την διάγνωση της πολλαπλής σκλήρυνσης. Απαιτείται πολύ καλή γνώση της κλινικής εικόνας όλων αυτών των καταστάσεων και η προσεκτική διαφορική διάγνωση από την πολλαπλή σκλήρυνση. Παρά την πληθώρα των διαγνωστικών μέσων που διαθέτουμε δεν υπάρχει μία εξέταση, που από μόνη της θα θέσει με ασφάλεια την διάγνωση. Σε πρόσφατη μελέτη σε πανεπιστημιακό κέντρο της Αμερικής το ποσοστό λάθους διάγνωσης είναι 20-25 %. Αυτό σημαίνει ότι 1 στους 4 ή 5 ασθενείς έχει λάθος την διάγνωση και λαμβάνει λανθασμένα θεραπεία με ότι αυτό συνεπάγεται για τον ασθενή από τις παρενέργειες των φαρμάκων. Υπολογίζεται ότι το οικονομικό κόστος από λάθος θεραπείες για τα ασφαλιστικά ταμεία στην Αμερική φτάνει τα 10 εκατομμύρια δολάρια ανά έτος.

Tα αίτια της νόσου
Σχετικά με τους παράγοντες που ευθύνονται για την εμφάνιση της πολλαπλής σκλήρυνσης αλλά και για το αν μπορούμε να παρέμβουμε στην εμφάνιση και την έκφρασή της, η κ. Πελίδου γράφει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
Ο σημερινός τρόπος ζωής είναι ιδιαίτερα στρεσογόνος και αυτό φαίνεται να αυξάνει την πιθανότητα ανάπτυξης αυτοανοσίας και συνεπώς και πολλαπλής σκλήρυνσης. Βέβαια δεν αναπτύσσουν όλοι οι άνθρωποι κάτω από στρες πολλαπλή σκλήρυνση, διότι απαιτείται συνδυασμός γενετικών και πολλών περιβαλλοντικών παραγόντων.
Ως προς τους γενετικούς παράγοντες, πολλά έχουν ειπωθεί και υπάρχει μεγάλη έρευνα στο θέμα αυτό. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η νόσος δεν κληρονομείται σύμφωνα με τους νόμους του Μέντελ. Υπάρχει μία προδιάθεση, αλλά θα πρέπει να δράσουν και άλλοι παράγοντες πάνω στο γενετικό υπόστρωμα για να εκφρασθεί τελικά η νόσος.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες περιλαμβάνουν την ηλιοφάνεια της χώρας όπου γεννιέται και ζει κάποιος και κατά συνέπεια τα επίπεδα της βιταμίνης Ντε στον οργανισμό, ο τρόπος ζωής και η καθιστική ζωή που κάνει κάποιος, η παχυσαρκία, η δίαιτα πλούσια σε αλάτι και σε ζωικά λιπαρά, η ύπαρξη άλλου αυτοάνοσου νοσήματος (όπως σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1, ψωρίαση, ρευματοειδής αρθρίτιδα), το κάπνισμα, και κάποιες λοιμώξεις (όπως λοιμώδης μονοπυρήνωση και έρπητας ζωστήρας). Ο ψυχισμός και η προσωπικότητα ενός ατόμου και ο τρόπος που διαχειρίζεται αρνητικά γεγονότα της ζωής του, το ψυχολογικό φορτίο και το κοινωνικό στρες συμμετέχουν στην πυροδότηση ανοσολογικών διαταραχών. Αν η θεραπευτική μας προσέγγιση περιλάβει αυτούς τους παράγοντες τότε η πορεία της ήδη εκφρασμένης νόσου είναι καλλίτερη όπως φαίνεται σε μελέτες.
Πως όμως το στρες επηρεάζει την έκφραση και πορεία της νόσου; Ερευνητές από το Ισραήλ αναφέρουν ότι το στρες τροποποιεί το μικροβίωμα του εντέρου και συμβάλλει στην ανάπτυξη κάποιων στελεχών μικροβίων (Bilophila και Dehalobacterium) και αυτά με την σειρά τους αλλάζουν την ανοσολογική αντίδραση του ατόμου. Έτσι δημιουργείται ένας ιδιαίτερος κλώνος λεμφοκυττάρων (effector T helper (Th) cells) τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο στην έναρξη αυτοανοσίας και δημιουργούν ποικίλα αυτοάνοσα νοσήματα μεταξύ των οποίων και πολλαπλή σκλήρυνση. Το στρες επομένως θέτει σε κίνδυνο την ανοσολογική ανοχή του ανθρώπου και κατευθύνει την επίθεση αντιγόνων εναντίον του ιδίου του οργανισμού μας.
Χρειάζεται πολύ έρευνα ακόμη για να ερμηνεύσουμε αν και κατά πόσον αλλάζοντας τα παθογόνα στελέχη του εντέρου και το μικροβίωμα μπορούμε να αλλάξουμε την πιθανότητα ανάπτυξης της νόσου.

Μέτρα πρόληψης
Όσον αφορά, τέλος, τα μέτρα για την πρόληψη της νόσου, αλλά και την καλύτερη πορεία της μετά την εκδήλωσή της, αυτά είναι τα ακόλουθα σύμφωνα με την επίκ. Καθηγήτρια Νευρολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων:
1. Η ισορροπημένη διατροφή από πλευράς δίαιτας: αποφυγή ζωικών λιπαρών, αποφυγή αλατιού, και εμπλουτισμός της δίαιτας με βιταμίνη Ντε, παρακολουθώντας πάντα τα επίπεδά της για αποφυγή τοξίκωσης. Ως προς την λήψη των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων σαν συμπλήρωμα διατροφής επιστήμονες από Νορβηγία καταλήγουν ότι δεν χρειάζονται. Είναι προτιμότερο να λαμβάνονται μέσω της καθημερινής διατροφής παρά με σκευάσματα.
2. Αποφυγή καπνίσματος τόσο ενεργητικού, όσο και παθητικού. Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι το κάπνισμα επιδεινώνει την νόσο και οδηγεί σε βαρύτερες κλινικές προσβολές.
3. Πρόγραμμα καθημερινής άσκησης (περπάτημα, κολύμπι). Υπάρχει στο σημείο αυτό ο αντίλογος της εύκολης κόπωσης που οδηγεί σε αποφυγή της άσκησης. Η άσκηση όμως με διαλλείματα ξεκούρασης, καλή ενυδάτωση και αποφυγή υπερθέρμανσης του σώματος με την χρήση καταλλήλων ενδυμάτων σε κατάλληλο κλιματιζόμενο περιβάλλον συστήνεται χωρίς ενδοιασμό.
4. Αποφυγή καταχρήσεων και τοξικών ουσιών (οινοπνευματώδη, τροφές με συντηρητικά, αλλαντικά, ινδική κάνναβις).
5. Διατήρηση του σωματικού βάρους σε φυσιολογικά όρια και αποφυγή παχυσαρκίας. Εδώ πρέπει να τονισθεί και η αποφυγή εξαντλητικής δίαιτας απίσχνασης. Η απώλεια βάρους πρέπει να γίνει με ρυθμό 2-3 κιλών τον μήνα και να περιλαμβάνει όλα τα δομικά στοιχεία μιας ισορροπημένης δίαιτας. 6. Τέλος, η πρόληψη κάποιων λοιμώξεων, όσο είναι αυτό εφικτό, όπως λοιμώδης μονοπυρήνωση και έρπητας ζωστήρας, για τον οποίο υπάρχει η δυνατότητα του εμβολιασμού.
Και πάνω από όλα να μάθουμε να διαχειριζόμαστε σωστά τις κακές πλευρές της ζωής μας. Να κρατούμε ένα αισιόδοξο και θετικό τρόπο αντίληψης των προβλημάτων μας. Πάντα υπάρχει μία καλή πλευρά και μέσα στις χειρότερες καταστάσεις και καθήκον μας είναι να ψάξουμε να την βρούμε. Με την σκέψη ότι η επόμενη μέρα θα είναι καλύτερη, θα στέλνουμε «κάθε αγωνία στην γωνία».