Πολίτες ή ιδιώτες;

 Την περασμένη Τετάρτη, στην κατάμεστη αίθουσα του “Καμπέρειου Ιδρύματος” με πρόσκληση του Συλλόγου Πολυτέκνων του Νομού μας, η κ. Μαρία Καρυστιανού και ο αντιπρόεδρος του σωματείου των θυμάτων της σιδηροδρομικής τραγωδίας των Τεμπών, με γλαφυρό λόγο, παρουσίασαν την σκανδαλώδη βραδύτητα με την οποία προχωρεί η εξιχνίαση από τα αρμόδια όργανα της Δικαιοσύνης του κατά κοινή ομολογία αποκαλούμενου “εγκλήματος των Τεμπών”. Επακολούθησε δημιουργική συζήτηση από την οποία προέκυψε ότι υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα δυσλειτουργίας των αρμοδίων οργάνων του δικαστικού σώματος και όχι μόνο.

 Βασικό στοιχείο του διοικείν σε όλα τα πολιτεύματα είναι ο έλεγχος. Στις Δημοκρατίες η λειτουργία αυτή, με την επικουρία της αστυνομίας  είναι έργο του δικαστικού σώματος, το οποίο πρέπει να είναι ανεξάρτητο από την Κυβέρνηση, σύμφωνα με το δημοκρατικό δόγμα της διακρίσεως των τριών λειτουργιών της κρατικής εξουσίας, (εκτελεστικής, νομοθετικής, δικαστικής).

 Όμως, την ανεξαρτησία του δικαστικού σώματος την έπληξε καίρια, η θεσπισμένη  το 1975 στο Σύνταγμα διάταξη του άρθρου 90 παρ.5, που δίνει την αρμοδιότητα επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης στο Υπουργικό Συμβούλιο. Επίσης υπονομεύεται η ανεξαρτησία του και από το γεγονός ότι δεν θεσμοθετήθηκε στο άρθρο 89 διάταξη που να επιβάλλει το ανεπίτρεπτο του διορισμού συνταξιούχων δικαστικών σε διοικητικές θέσεις (Προεδρίας διοικητικών συμβούλιων, ανεξαρτήτων αρχών, ΝΠΔΔ και Επιτροπών). Αποτέλεσμα της ισχύουσας ρύθμισης ήταν και είναι η διαπλοκή μεταξύ του πολιτικού συστήματος και του δικαστικού σώματος.

 Άλλο άτοπο και άστοχο σε σχέση με την δικαιοσύνη είναι το γεγονός ότι με τις συνταγματικές διατάξεις (όπως αυτές αναθεωρήθηκαν), αφαιρέθηκαν δικαιοδοτικές αρμοδιότητες από το δικαστικό σώμα σχετικά με τα  αδικήματα των Υπουργών και  των βουλευτών και εκχωρήθηκαν  στο νομοθετικό σώμα, την Βουλή (άρθρο 86 όπως αναθεωρήθηκε το 2001 και 2019). Επίσης,  πρόσφατα είχαμε και την θεσμοθέτηση να εμποδίζεται ο δικαστικός έλεγχος πράξεων και άλλων οργάνων (όπως τραπεζιτικών), με την τακτική παροχής ασυλίας ή της κύρωσης με νόμο των διοικητικών πράξεων όπως π.χ. συμβάσεων.

  Όπως διαχρονικά αποδείχθηκε, με την λειτουργία των διατάξεων του  Συντάγματος του 1975 και με την δεδομένη δομή των κομμάτων, κατ΄ ουσίαν το πολίτευμα της χώρας λειτούργησε ως μια διαδοχική τετραετής κυβερνητική απολυταρχία του εκάστοτε εκλεγμένου πρωθυπουργού με κοινοβουλευτικό μανδύα.

Δυστυχώς, στο δημόσιο διάλογο που γίνεται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, το ζήτημα των ενδεικνυομένων προς αναθεώρηση διατάξεων του Συντάγματος  συζητείται μόνο ευκαιριακά λίγο πριν από την διενέργεια της όποιας αναθεώρησής του.

 Το Σύνταγμα του 1975,  είχε ψηφισθεί μόνο από την συγκυριακή πλειοψηφία των βουλευτών της Ν.Δ.. Από την σκοπιά της λαϊκής κυριαρχίας, είχε εξαρχής ουσιαστικό πρόβλημα νομιμοποίησης, αφού το εκλογικό σώμα των Ελλήνων πολιτών  δεν κλήθηκε να ψηφίσει  για την κύρωσή του ούτε κλήθηκε να αποφανθεί για τις στη συνέχεια αναθεωρήσεις του. Οι γενόμενες έκτοτε μέχρι σήμερα αναθεωρήσεις των διατάξεών του έγιναν χωρίς να προηγηθεί ουσιαστικός και εξονυχιστικός διάλογος στην κοινωνία.

  Επιβάλλεται ο λαός μας, ως πηγή όλων των εξουσιών, να επιβάλλει με πολλές μορφές πολιτικού αγώνα την ουσιαστική αναθεώρησή του, ώστε να επιτευχθεί η εξ υπαρχής συγκρότησης γνήσια δημοκρατικού κράτους, με θεσμούς άμεσης δημοκρατίας,  με πλήρη, ουσιαστική διάκριση των τριών λειτουργιών άσκησης της εξουσίας, της εκτελεστικής, της νομοθετικής και της δικαστικής, αποσκοπώντας στην οργάνωση ενός κράτους πολιτών και όχι υπηκόων.

 Για να έχουμε Δημοκρατία πρέπει να έχουμε πολίτες και όχι υπηκόους. Πολίτες θα γίνουμε και πρέπει να γίνουμε, εάν αποκτήσουμε την νοοτροπία του πολίτη. Του ανθρώπου που ενδιαφέρεται πρωτίστως για το συμφέρον της πατρίδος μας, της χώρας μας, της κοινωνίας μας. Όταν το γενικό συμφέρον είναι γι΄ αυτόν σπουδαιότερο και πάνω από το ατομικό. Η νοοτροπία αυτή διαμορφώνεται βιωματικά. Στο σπίτι, στο σχολείο, στην δουλειά, στην παρέα, στον τρόπο των ανθρωπίνων σχέσεων μας. Δηλαδή με μια λέξη είναι ζήτημα παιδείας. Και την παιδεία σήμερα κατά ένα μεγάλο μέρος την έχουμε παραδώσει στην αγορά.

 Στις περισσότερες οικογένειες δεν υπάρχει χρόνος για ουσιαστική κοινωνία σχέσεων των μελών των. Ελάχιστος είναι ο χρόνος που βρίσκονται όλα τα μέλη της μαζί. Δουλειά, σχολείο, φροντιστήρια. Το κοινό τραπέζι για πολλές οικογένειες είναι μια ανάμνηση από το παρελθόν.   Πάροχοι της “παιδείας” σήμερα είναι ένα εκπαιδευτικό σύστημα που στοχεύει στο να δώσει τις ξερές γνώσεις και τις δεξιότητες που απαιτεί η “αγορά” στα παιδιά.

Πάροχοι “παιδείας” είναι  τα κύρια μέσα μαζικής ενημέρωσης που βρίσκονται στην κυριότητα της οικονομικής ηγεσίας των αγορών και του χρήματος και παρέχουν στρεβλή πλήρως ελεγχόμενη πληροφόρηση και “ψυχαγωγία”. Οι περισσότεροι από τους αποτελούντες την πνευματική ηγεσία είναι κλεισμένοι στα Πανεπιστήμια  περιορισμένοι στην σε βάθος έρευνα των εξειδικευμένων αντικειμένων της έρευνας των και αδιαφορούν σε ότι αφορά την όλη πορεία της κοινωνίας μας.

 Επειδή υπάρχει διαλεκτική σχέση ποιότητας θεσμών και ποιότητας των ανθρώπων μιας κοινωνίας, θα πρέπει να σηκωθούμε από τους καναπέδες, να αντιληφθούμε ότι όταν ζούμε ως ιδιώτες, δηλαδή όταν η ζωή μας περιορίζεται στην αντιμετώπιση των “δικών μας προβλημάτων” και αδιαφορούμε για τα “κοινά”, τα προβλήματά μας δεν πρόκειται να λυθούν. Πρέπει να ενδιαφερθούμε για τους θεσμούς της χώρας μας και μέσα από την βελτίωσή των θα μπορέσουμε να λύσουμε και τα δικά μας προβλήματα. Η ιστορική πορεία του Έθνους μας αυτό μας δείχνει. Παράδειγμα η σεισάχθεια του Σόλωνα στη Αρχαία Αθήνα.

 Πρέπει λοιπόν οι θεσμοί που δυσλειτουργούν  να αλλάξουν και για να αλλάξουν πρέπει να αποφασίσουμε να αλλάξουμε και εμείς. Να πάψουμε να είμαστε ιδιώτες και να γίνουμε πολίτες. Τότε θα γίνουμε συστατικό στοιχείο του πολιτεύματος της Δημοκρατίας, που είναι δυναμικά εξελισσόμενο πολίτευμα προς την ολοκλήρωσή του. 

Έτσι ενεργώντας, θα δικαιωθούμε και απέναντι στους λαούς της Γης, αφού θα τους υποδείξουμε μια νέα εμπνευσμένη σύγχρονη πρωτοποριακή γνήσια δημοκρατική κρατική οργάνωση, αντάξια  της ιστορικής κληρονομιάς μας, προσφορά μας στην ανθρωπότητα.

*Ο Νικήτας Αποστόλου είναι πρώην Τμηματάρχης του τέως υπουργείου Γεωργίας.